Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5: Nguyên nhân và cách chữa trị
Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 xảy ra khi có những thay đổi giữa các cấu trúc cột sống, thường phổ biến ở người lớn tuổi, có thể gây đau đớn, cứng khớp, hạn chế phạm vị vận động. Bài viết dưới đây sẽ giúp người bệnh hiểu về nguyên nhân cơ bản, dấu hiệu nhận biết, biện pháp chẩn đoán và kế hoạch điều trị hiệu quả nhất.
Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 là gì?
L4 và L5 là hai đốt sống thấp nhất của cột sống thắt lưng. Cùng với đĩa đệm, khớp, dây thần kinh và mô mềm, đoạn cột sống L4 L5 thực hiện nhiều chức năng khác nhau, chẳng hạn như hỗ trợ phần trên của cơ thể, cung cấp các chuyển động theo nhiều hướng khác nhau. Do chức năng chịu tải và phạm vi chuyển động linh hoạt, đoạn cột sống L4 L5 rất dễ bị chấn thương so với các đoạn cột sống khác.
Do mức độ di động cao ở đốt sống L4 L5 khiến đoạn cột sống này dễ gặp các vấn đề về thoái hóa cột sống, tổn thương sụn, dẫn đến mất sự ổn định chung của cột sống. Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 là tình trạng phá vỡ sụn khớp, đĩa đệm ở đốt sống L4 L5, có thể gây đau thắt lưng, đặc biệt là ở những người trên 50 tuổi. Cơn đau thương nghiêm trọng khi người bệnh chuyển động, tập thể dục và có xu hướng được cải thiện khi nghỉ ngơi.
Mặc dù thoái hóa đốt sống thắt lưng thường gặp nhất ở người lớn tuổi, nhưng tình trạng này cũng có thể ảnh hưởng đến những người lao động nặng nhọc, những người béo phì hoặc bất kỳ ai từng bị chấn thương cột sống trước đó. Đôi khi thoái hóa đốt sống sẽ tạo ra các gai cột sống, gây áp lực lên các dây thần kinh cột sống, từ đó dẫn đến đau thắt lưng, yếu chân hoặc tê mỏi bắp chân, các ngón chân.
Ngoài ra, thoái hóa cột sống thắt lưng L4 L5 thường được chẩn đoán cùng với các rối loạn cột sống khác, chẳng hạn như:
- Thoái hoá đĩa đệm L4 L5: Thoái hóa đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm khô, mòn, mất độ đàn hồi, điều này làm tăng nguy cơ ma sát giữa các đốt sống, từ đó dẫn đến thoái hóa đốt sống.
- Hẹp ống sống: Hẹp ống sống là tình trạng thu hẹp khoảng trống bên trong cột sống do sự phát triển quá mức của xương hoặc do thoát vị đĩa đệm. Thoái hóa đốt sống là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hẹp ống sống, gây chèn ép các dây thần kinh và gây đau dây thần kinh.
Dấu hiệu nhận biết thoái hóa đốt sống L4 L5
Khi bị thoái hoá đốt sống L4 L5, các cử động ở lưng dưới có thể trở nên khó khăn, đau đớn, cứng và giảm sự linh hoạt. Mặc dù các triệu chứng này có thể thuyên giảm tại một thời điểm nhất định, tuy nhiên tình trạng này có xu hướng tiến triển và trở nên nghiêm trọng theo thời gian.
Những người bị thoái hóa cột sống thường bị cứng lưng dưới, đặc biệt là vào buổi sáng và dần dần thả lỏng trong suốt cả ngày. Các triệu chứng bệnh có xu hướng trở nên nghiêm trọng hơn khi hoạt động gắng sức hoặc kéo dài trong ngày. Ngay cả việc ngồi lâu cũng có thể gây đau và khó chịu.
Tùy theo mức độ nghiêm trọng thoái hóa đốt sống, các triệu chứng và dấu hiệu phổ biến có thể bao gồm:
- Đau dữ dội, thường có cảm giác bỏng rát bắt nguồn từ lưng dưới, di chuyển xuống chân, theo sự phân bố của các dây thần kinh cụ thể. Đôi khi thoái hóa đốt sống có thể gây ảnh hưởng đến bàn chân và các ngón chân.
- Mất tính linh hoạt ở cột sống, chẳng hạn như không thể uốn cong hoặc không thể cúi người để nhặt vật gì đó trên sàn nhà.
- Có âm thanh lạo xạo hoặc tiếng các đốt sống cọ xát vào nhau khi cử động.
- Tê ở các phần khác nhau của đùi, chân, bàn chân hoặc các ngón chân.
- Có cảm giác yếu, mất sức khi di chuyển đùi, đầu gối, bàn chân theo các hướng khác nhau.
- Có cảm giác bất thường, chẳng hạn như cảm giác kiến bò hoặc ngứa ran ở đùi, bắp chân.
Khi bệnh tiến triển có thể kích thích việc hình thành các gai cột sống. Các gai này có thể gây chèn ép trực tiếp vào các rễ thần kinh, dẫn đến bệnh lý thần kinh thắt lưng, hay còn gọi là đau thần kinh tọa. Đau thần kinh tọa là tình trạng đau nhói, phát ra từ xung quanh lưng dưới, mông và đi xuống đùi, chân. Tình trạng này thường là mãn tính, có thể trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian nếu không được điều trị hợp lý.
Ngoài ra, đôi khi thoái hóa đốt sống có thể dẫn đến một số dấu hiệu khác, chẳng hạn như:
- Yếu cơ
- Co thắt cơ
- Nhức đầu
- Cảm giác kim châm khó chịu
Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống thắt lưng L4 L5
Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến thoái hóa đốt sống L4 L5, chẳng hạn như lão hóa tự nhiên, chấn thương, căng thẳng, áp lực quá mức hoặc liên quan đến di truyền. Việc xác định chính xác nguyên nhân có thể nâng cao hiệu quả điều trị cũng như ngăn ngừa thoái hóa tái phát.
1. Chấn thương đốt sống
Trong hầu hết các trường hợp, thoái hóa cột sống L4 L5 xảy ra khi cơ thể lão hóa. Tuy nhiên, những người trẻ tuổi cũng có thể gặp tình trạng này liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như chấn thương hoặc một khiếm khuyết di truyền liên quan đến sụn.
Thoái hóa đốt sống thường xảy ra do tổn thương bên trong khớp mặt. Bề mặt của các khớp thường được lót bằng sụn để cho phép các chuyển động mà không gây ma sát, thoái hóa. Tuy nhiên, sụn ở một bên khớp mặt bị tổn thương. Mỗi khi cột sống di chuyển, sụn bị tổn thương sẽ cọ xát vào đốt sống lân cận, dẫn đến ma sát và tổn thương ở cả hai bên đốt sống.
Các khớp mặt ở đốt sống L4 L4 dễ bị thoái hóa hơn so với các đoạn cột sống khác. Các khớp này khá nhỏ so với khối lượng cơ thể. Điều này sẽ dẫn đến căng thẳng, chấn thương sụn. Sự tích tụ chấn thương theo thời gian sẽ dẫn đến phá hủy sụn, cấu trúc khớp và gây thoái hóa đốt sống.
2. Thoát vị đĩa đệm
Thoái hoá đốt sống L4 L5 cũng thường phổ biến ở người bệnh bị tổn thương đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm, rách đĩa đệm hoặc thoái hoá đĩa đệm L4 L5.
Đĩa đệm có phần vỏ bên ngoài cứng và nhân mềm bên trong, hoạt động như một bộ phận giảm xóc cho cột sống. Phần vỏ ngoài của đĩa đệm có thể bị rách do quá trình thoái hóa, chấn thương. Điều này khiến nhân mềm của đĩa đệm tràn ra ngoài, dẫn đến thu hẹp chiều cao và giảm sự đàn hồi của đĩa đệm. Các đĩa đệm bị rách không thể hấp thụ căng thẳng, xóc, dẫn đến áp lực quá mức lên các đốt sống, từ đó làm tăng nguy cơ thoái hóa.
Ngoài ra, thoát vị đĩa đệm có thể gây chèn ép lên các dây thần kinh, hẹp ống sống và khiến các triệu chứng thoái hóa đốt sống trở nên nghiêm trọng hơn.
3. Các nguyên nhân khác
Tuổi tác cao là một trong những nguyên nhân chính làm tăng nguy cơ thoái hóa đốt sống L4 L5. Đối với những người dưới 45 tuổi, thoái hóa đốt sống phổ biến hơn ở nam giới. Sau 45 tuổi, thoái hóa đốt sống phổ biến hơn ở phụ nữ. Ngoài ra, những người thừa cân, béo phì, có tính chất công việc nặng nhọc, chơi thể thao cường độ mạnh hoặc căng thẳng lặp lại thường xuyên, có nguy cơ thoái hóa đốt sống cao hơn.
Ngoài ra, thoái hóa đốt sống cũng có tính chất di truyền. Một số người có tiền sử gia đình mắc bệnh viêm khớp, thoái hóa khớp, thoái hóa đốt sống, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác.
Thoái hóa đốt sống L4 L5 có nguy hiểm không?
Nếu không được điều trị, thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến biến dạng cột sống, gù lưng hoặc vẹo cột sống theo thời gian.
Trong một số trường hợp, thoái hóa đốt sống có thể gây tổn thương chùm đuôi ngựa. Chấn thương chùm đuôi ngựa có thể dẫn đến đau dữ dội, yếu, tê, ngứa ran hoặc tê liệt ở cả hai chân. Một số người bệnh có thể bị mất cảm giác, mất một phần hoặc toàn bộ khả năng kiểm soát ruột và bàng quang, dẫn đến đại tiểu tiện không tự chủ. Tình trạng này được gọi là Hội chứng chùm đuôi ngựa, là một trường hợp khẩn cấp, cần cấp cứu y tế để duy trì chức năng chân và phục hồi chức năng ruột / bàng quang.
Ngoài các vấn đề thế chất, người bệnh thoái thoái hóa cột sống thắt lưng L4 L5 có thể gặp nhiều vấn đề về xã hội, tình cảm, sức khỏe tinh thần. Chẳng hạn như, thoái hóa đốt sống có thể gây tự ti, căng thẳng, trầm cảm, chán nản, bất lực hoặc mất khả năng giao tiếp xã hội.
Biện pháp chẩn đoán thoái đốt sống L4 L5
Thoái hóa cột sống thắt lưng L4 L5 thường được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng, tiền sử bệnh và xét nghiệm hình ảnh. Bác sĩ có thể kiểm tra sức khỏe tổng thể, độ nhạy cảm, mất khả năng cử động liên quan đến tổn thương cột sống thắt lưng hoặc các dấu hiệu thần kinh như yếu, thay đổi phản xạ hoặc mất cảm giác.
Bác sĩ cũng có thể đề nghị một số xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán, chẳng hạn như:
- X – quang có thể xác định các tổn thương liên quan, gai xương, độ mất sụn hoặc tổn thương đĩa đệm. Tuy nhiên, tia X không thể tổn thương sớm ở sụn khớp.
- Xét nghiệm máu để xác định các tổn thương khác.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể hiển thị các tổn thương xảy ra ở đĩa đệm hoặc thu hẹp ống sống, chèn ép các dây thần kinh.
Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu các chẩn đoán phân biệt nếu người bệnh bị đau thắt lưng cộng với bất cứ các dấu hiệu nào sau đây:
- Tiền sử ung thư hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân
- Có dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như sốt, run, ớn lạnh
- Tê ở đáy chậu (khu vực sinh dục) và các vấn đề tiết niệu
- Té ngã, chấn thương gần đây hoặc có tiền sử gãy xương cột sống
- Tê, yếu, có cảm giác nặng ở một hoặc cả hai chân
Chẩn đoán chính xác là điều cần thiết để điều trị hiệu quả, kịp lúc và ngăn ngừa nguy cơ tàn tật cho bệnh nhân. Do đó, nếu nhận thấy các dấu hiệu hoặc nghi ngờ thoái hóa đốt sống lưng L4 L5, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Điều trị thoái hóa đốt sống L4 L5 như thế nào?
Điều trị thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 thường bắt đầu bằng các phương pháp không phẫu thuật. Trong các trường hợp nghiêm trọng hoặc khi không đáp ứng các phương pháp bảo tồn, bác sĩ có thể đề nghị tiêm điều trị hoặc phẫu thuật.
1. Điều trị không phẫu thuật
Ban đầu, bác sĩ có thể đề nghị một khoảng thời gian nghỉ ngơi để cải thiện các triệu chứng. Người bệnh có thể cần thay đổi tư thế nằm ngủ để giảm áp lực lên các đốt sống, chẳng hạn như cuộn tròn trong tư thế em bé thay vì nằm thẳng người. Người bệnh cũng có thể cần giảm cân, duy trì cân nặng khỏe mạnh, nhằm mục đích giảm áp lực lên các đốt sống, giảm đau và phục hồi khả năng chuyển động linh hoạt.
Các hoạt động thể dục nhẹ nhàng cũng có thể được đề nghị. Bên cạnh việc hỗ trợ giảm cân lành lạnh, tập thể dục còn có thể giúp:
- Tăng tính linh hoạt
- Cải thiện tâm trạng và sức khỏe tình thần
- Củng cố sức khỏe tim mạch
- Tăng cường lưu lượng máu
- Nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp người bệnh thực hiện các công việc hàng ngày dễ dàng hơn
Có một số môn thể thao phục hồi thoái hóa đốt sống L4 L5 mang lại hiệu quả cao, chẳng hạn như bơi lội, đi bộ và tập thể dục nhịp điệu dưới nước. Bên cạnh đó, có một số bài tập tăng cường hiệu quả điều trị, chẳng hạn như:
- Bài tập củng cố hoạt động bằng cách tăng cường sức chịu đựng của đốt sống, sụn khớp, từ đó hỗ trợ cột sống trở nên khỏe mạnh, dẻo dai hơn.
- Các bài tập aerobic có thể tăng cường sức khỏe tim mạch, hệ tuần hoàn, hỗ trợ nuôi dưỡng các đốt sống.
- Các bài tập tăng cường phạm vi chuyển động có thể tăng sự dẻo dai của cơ thể và giúp người bệnh chuyển động linh hoạt hơn.
Ngoài ra, có một số kế hoạch tự chăm sóc thoái hóa đốt sống bổ sung, chẳng hạn như:
- Massage giảm đau, tăng cường lưu thông máu
- Châm cứu
- Chườm nóng hoặc chườm lạnh
- Kích thích dây thần kinh điện qua da (TENS)
- Thực hiện chế độ dinh dưỡng phù hợp
Nếu cơn đau thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị các loại thuốc điều trị. Các loại thuốc phổ biến bao gồm:
- Paracetamol có tác dụng giảm đau nhanh chóng, hiệu quả cao.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) chẳng hạn như Ibuprofen, Aspirin, Naproxen, có thể giúp giảm đau, chống viêm nhanh chóng, hiệu quả. Tuy nhiên các thuốc này có thể làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ, kích ứng và xuất huyết dạ dày.
- Các loại thuốc mỡ và kem bôi tại chỗ được sử dụng trực tiếp lên vị trí đau, từ đó giảm đau nhanh chóng.
Bác sĩ cũng có thể đề nghị các loại thuốc theo toa để điều trị các triệu chứng thoái hóa đốt sống. Các loại thuốc này có thể bao gồm thuốc giảm đau theo toa hoặc thuốc giảm đau gây nghiện. Điều quan trọng là phải sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, không được tự ý thay đổi liều lượng hoặc kết hợp với các loại thuốc khác để tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng.
2. Điều trị tiêm
Nếu cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị tiêm các loại thuốc giảm viêm, ngăn chặn các cơn đau và phục hồi chức năng cột sống. Các loại thuốc tiêm phổ biến chẳng hạn như:
- Tiêm steroid ngoài màng cứng thắt lưng: Steroid được tiêm trực tiếp vào khoang ngoài màng cứng cột sống để giúp giảm viêm, giảm độ nhạy cảm của các dây thần kinh, từ đó tạo ra ít tín hiệu đau hơn. Các mũi tiêm này thường mang lại hiệu quả tốt hơn khi thoái hóa đốt sống liên quan đến viêm, chẳng hạn như do thoát vị đĩa đệm.
- Sóng cao tần (Radiofrequency ablation): Phương pháp này được sử dụng để kiểm soát và loại bỏ cơn đau xuất phát từ đốt sống L4 L5. Một phần của dây thần kinh dẫn truyền cảm giác đau sẽ được đốt nóng bằng kim tần số vô tuyến để tạo ra các tổn thương nhiệt. Tổn thương này sẽ ngăn dây thần kinh gửi tín hiệu đau đến não.
Các liệu pháp điều trị tiêm được thực hiện dưới sự hướng dẫn của thuốc cản quang để đặt kim đúng chỗ. Phương pháp tiêm thường được cân nhắc nếu các phương pháp điều trị không phẫu thuật không mang lại hiệu quả trong vài tuần. Mặc dù liệu pháp này an toàn, tuy nhiên cũng có thể dẫn đến một số rủi ro, chẳng hạn như chảy máu, tổn thương dây thần kinh ở vùng thắt lưng.
3. Phẫu thuật điều trị
Phẫu thuật thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 có thể được cân nhắc nếu các tổn thương thần kinh, chẳng hạn như tê, yếu chân trở nên nghiêm trọng dù đã áp dụng các phương pháp điều trị bảo tồn. Phẫu thuật được thực hiện để giảm sự chèn ép lên rễ thần kinh, chùm đuôi ngựa, nhằm ngăn ngừa các biến chứng cũng như phục hồi tính linh hoạt ở cột sống.
Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm:
- Cắt bỏ khớp mặt: Bác sĩ sẽ cắt bỏ một phần của khớp mặt để giảm sự chèn ép lên các dây thần kinh.
- Hợp nhất đốt sống L4 L5: Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, bác sĩ có thể đề nghị hợp nhất đốt sống để tăng sự ổn định và ngăn ngừa các tổn thương trong tương lai.
Bác sĩ phẫu thuật có thể thực hiện nhiều thủ thuật tại một thời điểm, chẳng hạn như cắt bỏ khớp mặt và hợp nhất cột sống, để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất. Trước khi phẫu thuật, điều quan trọng là trao đổi với bác sĩ về lợi ích, rủi ro để có sự chuẩn bị, chăm sóc sức khỏe phù hợp nhất.
Phòng ngừa thoái hóa đốt sống như thế nào?
Các triệu chứng thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 thường đáp ứng các phương pháp điều trị không phẫu thuật trong vài tuần và hiếm khi cần phẫu thuật. Hơn nữa người bệnh có thể tăng cường sức khỏe cột sống, ngăn ngừa nguy cơ thoái hóa đốt sống tái phát với một số lưu ý như:
- Tập thể dục thường xuyên có thể ngăn ngừa viêm cột sống, giảm căng cơ, giảm đau
- Duy trì cân nặng khoa học
- Không hút thuốc lá và tránh tiếp xúc với khói thuốc lá
- Đảm bảo chất lượng giấc ngủ
- Chú ý đến tư thế khi ngồi, đứng và làm việc, luôn giữ cột sống thẳng để tránh các áp lực không cần thiết
- Dành thời gian nghỉ ngơi, đứng dậy vươn vai và di chuyển nhẹ nhàng sau mỗi 60 phút
- Nâng vật nặng đúng cách, băng cách uốn cong đầu gối, ngồi xổm, sử dụng cơ bụng và giữ đồ vật gần người khi nâng
- Tránh đi giày cao gót, điều này có thể hạn chế các áp lực không cần thiết lên thắt lưng
Thoái hóa đốt sống lưng L4 L5 là nguyên nhân phổ biến gây đau thắt lưng, đặc biệt là người lớn tuổi. Việc thay đổi lối sống, nghỉ ngơi đầy đủ, thường xuyên tập thể dục và giữ tư thế đúng, có thể góp phần điều trị cũng như ngăn ngừa thoái hóa đốt sống tiến triển. Nếu các triệu chứng nghiêm trọng, kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!