Gãy Thân Xương Đùi: Cách Điều Trị Và Thông Tin Cần Biết

Ngày đăng: 9:01 - 14/03/2023
Biên tập viên: iHR Việt Nam

5/5 - (2 bình chọn)

Đã được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ CKI Phan Đình Long | Chuyên Khoa: Xương Khớp | Nơi công tác: IHR Cơ Sở Hà Nội - Mỹ Đình

Theo dõi IHR trên

Gãy thân xương đùi là tình trạng nứt/ gãy bất kỳ đoạn nào thuộc phần thẳng và dài của xương đùi. Tình trạng này thường xảy ra khi có vật tác động trực tiếp vào đùi hoặc một cú va đập mạnh do té ngã. Tổn thương xương đùi khiến bệnh nhân đau nhức dữ dội ngay lập tức và biến dạng chân trong nhiều trường hợp nghiêm trọng.

Gãy thân xương đùi là gì?

Trong bộ xương người, xương đùi là xương dài nhất và lớn nhất. Ở người trưởng thành, xương này nặng khoảng 285 gram và dài khoảng 48cm, bắt đầu từ hông và kết thúc ở đầu gối.

Xương đùi rất khỏe, cứng và không dễ xảy ra tình trạng gãy xương, đặc biệt là phần thân của xương (phần thẳng và dài của xương đùi). Tuy nhiên khi có lực tác động mạnh, đoạn xương này và một vài vị trí khác của xương đùi vẫn có thể bị gãy.

Gãy thân xương đùi là một chấn thương, thể hiện cho tình trạng gãy hoặc nứt bất kỳ đoạn nào thuộc thân xương đùi. Chấn thương này chủ yếu xảy ra do sự va đập hoặc có lực tác động cực mạnh đến xương.

Thân xương đùi bị gãy thường xảy ra ở những người chơi thể thao tiếp xúc, tai nạn trong lao động hoặc khi tham gia giao thông, đặc biệt là những người có chứng loãng xương. Triệu chứng của chấn thương này khá rõ ràng và nghiêm trong. Do dó khi có chấn thương, người bệnh cần được sơ cứu (nẹp cố định xương) và đưa đến bệnh viện để được điều trị đúng cách.

Các kiểu gãy thân xương đùi

Có 5 kiểu gãy thân xương đùi thường gặp, bao gồm:

Gãy ngang: Vết gãy trên thân xương đùi vuông góc với trục dài của xương.
Gãy xiên: Gãy xiên hay còn gọi là gãy chéo. Dạng này có vết gãy lệch một góc khoảng 30 độ so với trục dài của xương, vết gãy là một đường chéo.
Gãy xoắn ốc: Một phần hoặc nhiều phần của xương bị xoắn lại sau khi gãy.
Gãy có mảnh rời: Một hoặc nhiều mảnh xương từ thân xương đùi bị tách ra khỏi khối chính sau khi chấn thương xảy ra.
Gãy hở: Gãy hở còn được gọi là gãy xương phức hợp, thể hiện cho những mảnh xương gãy đâm vào mô mềm làm tổn thương cơ, mạch máu, dây chằng… hoặc xuyên qua da dẫn đến xuất huyết/ tụ máu tại chỗ gãy. Nếu chỗ gãy tiếp xúc với vết thương, tình trạng nhiễm bẩn và viêm tủy xương (nhiễm trùng trong xương) có thể xảy ra. Gãy hở có mức độ nghiêm trọng hơn so với các dạng còn lại.

Các kiểu gãy thân xương đùi thường gặp gồm gãy xiên, gãy ngang, gãy có mảnh rời, gãy hở và gãy xoắn ốc

Dấu hiệu nhận biết gãy thân xương đùi

Ngay khi thân xương đùi bị gãy, người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức dữ dội, cơn đau không có biểu hiện thuyên giảm ngay cảm khi nghỉ ngơi, thậm chí có mức độ nặng nề hơn.

Ngoài ra tổn thương thân xương đùi còn gây ra những triệu chứng sau:

Chân bị thương hơi cong vẹo. Một số trường hợp có thể biến dạng chân hoàn toàn do các đầu xương có xu hướng đâm ra ngoài da
Bên chân bị thương ngắn hơn chân khỏe
Không thể đứng hoặc đặt trọng lượng lên chân bị thương
Không thể co duỗi chân và đi lại. Chân tổn thương có xu hướng bất động
Tụ máu bên dưới hoặc chảy máu nếu đoạn xương gãy làm tổn thương mô mềm

Nguyên nhân gây gãy thân xương đùi

Gãy thân xương đùi xảy ra khi có một cú va chạm cực mạnh và tác động trực tiếp lên thân xương đùi. Tình trạng này thường xảy ra khi:

Té ngã từ một độ cao nhất định và tiếp đất bằng chân
Va chạm xe máy hoặc xe cơ giới
Té ngã trong khi chơi các môn thể thao tiếp xúc hoặc lao động chân tay
Người lớn tuổi bị ngã khi đứng hoặc đang trong sinh hoạt hàng ngày
Có xe hoặc vật đâm trực tiếp vào đùi trong khi đi bộ

Gãy thân xương đùi xảy ra khi té ngã hoặc có một cú va chạm cực mạnh làm ảnh hưởng trực tiếp lên thân xương đùi

Các biến chứng của gãy thân xương đùi

Các biến chứng của gãy thân xương đùi có thể xảy ra trong khi chấn thương và sau quá trình điều trị, thường bao gồm:

1. Biến chứng do gãy thân xương đùi

Biến chứng do gãy thân xương đùi thường bao gồm:

Tật ở chân: Nếu không được đặt đúng cách, gãy thân xương đùi có thể gây dị tật ở chân, khiến chân bệnh ngắn hơn so với chân lành. Đồng thời làm tăng nguy cơ đau hông và đau nhức các khớp xương ở chân, đặc biệt là đầu gối.
Tổn thương ngoại vi: Các đầu xương gãy làm tổn thương mô mềm, các dây thần kinh, cơ, gân và dây chằng.
Viêm tủy xương: Bề mặt xương gãy tiếp xúc với vết thương có thể gây ra tình trạng nhiễm bẩn và bệnh viêm xương tủy.
Hội chứng khoang cấp tính: Biến chứng này thể hiện cho hiện tượng áp lực trong cơ đột ngột tăng cao đến mức nguy hiểm. Điều này khiến lưu lượng máu giảm, đau đớn nghiêm trọng, cản trở quá trình vận chuyển oxy để nuôi dưỡng cơ và tế bào thần kinh. Nếu không nhanh chóng giải tỏa áp lực, người bệnh có nguy cơ bị thương tật vĩnh viễn.

2. Biến chứng do phẫu thuật

Một số biến chứng có thể xảy ra sau khi phẫu thuật điều trị gãy thân xương đùi:

Tổn thương mạch máu và dây thần kinh
Gây cục máu đông
Nhiễm trùng (do vết thương lớn và chăm sóc sai cách)
Thuyên tắc chất béo (biến chứng này có thể xảy ra do vết gãy)
Không có khả năng giữ có mảnh xương gãy về vị trí chính xác
Không liền sẹo hoặc chậm lành
Kích ứng phần cứng

Gãy thân xương đùi – Khi nào cần đến bệnh viện?

Những người bị gãy thân xương đùi cần được trợ giúp bởi nhân viên y tế và được đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Đặc biệt là những trường hợp có thân xương gãy gây biến dạng chân hoặc đầu xương gãy đâm ra ngoài da.

Chẩn đoán gãy thân xương đùi

Gãy thân xương đùi được chẩn đoán qua hai giai đoạn, gồm kiểm tra lâm sàng và kiểm tra cận lâm sàng.

1. Kiểm tra lâm sàng

Có thể dễ dàng nhận biết gãy thân xương đùi thông qua các biểu hiện bên ngoài. Điển hình như biến dạng chân, tụ máu dưới da, chảy máu do đầu xương gãy đâm xuyên qua da. Do đó để chẩn đoán chấn thương, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra triệu chứng bằng cách quan sát, sờ hoặc ấn nhẹ lên đùi.

Ngoài ra bác sĩ có thể đề nghị mô tả cơn đau và thực hiện động tác co duỗi chân. Điều này giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của vết thương.

2. Kiểm tra cận lâm sàng

Kiểm tra cận lâm sàng gồm các xét nghiệm hình ảnh giúp mô tả xương, vị trí gãy, kiểu gãy xương, mức độ tổn thương xương và các mô mềm xung quanh.

Chụp X-quang: Bác sĩ chuyên khoa có thể dễ dàng đánh giá xương gãy thông qua các mô tả trên hình ảnh X-quang. Điều này giúp xác định kiểu gãy xương, mức độ nứt/ gãy và những đoạn xương còn nguyên vẹn.
Chụp cắt lớp vi tính (CT): Nếu vết thương không được thể hiện rõ nét qua hình ảnh X-quang thông thường hoặc cần thêm thông tin, người bệnh sẽ được chỉ định chụp cắt lớp vi tính. Kỹ thuật này tạo ra hình ảnh cắt ngang của chi giúp xác định chính xác kiểu gãy xương, số lượng vết nứt, mức độ tổn thương xương và các mô xung quanh.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đôi khi chụp cộng hưởng từ sẽ được chỉ định, đặc biệt là những người có đầu xương gãy đâm xuyên qua da hoặc làm tổn thương các mô, dây thần kinh và mạch máu xung quanh. Hình ảnh MRI thể hiện chi tiết và rõ nét về các mô và cấu trúc xương. Điều này giúp bác sĩ quan sát vết thương, đánh giá tình trạng và lập phác đồ điều trị.

Chẩn đoán gãy thân xương đùi — Các bất thường liên quan đến gãy thân xương đùi đều được thể hiện rõ nét trên các xét nghiệm hình ảnh

Điều trị gãy thân xương đùi như thế nào?

Tùy thuộc vào tình trạng và độ tuổi, gãy thân xương đùi có thể được điều trị bằng phẫu thuật nối xương hoặc áp dụng các phương pháp điều trị không phẫu thuật.

1. Điều trị không phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định cho hầu hết bệnh nhân bị gãy thân xương đùi, bao gồm cả người lớn và trẻ em. Tuy nhiên nếu trẻ rất nhỏ và mức độ gãy xương không quá nghiêm trọng, bệnh nhi có thể không cần phải phẫu thuật điều trị. Thay vào đó, bệnh nhân sẽ được áp dụng các phương pháp điều trị sau:

Giảm đóng

Trẻ em dưới 6 tháng tuổi bị gãy thân xương đùi sẽ được nắn chỉnh xương gãy. Sau đó sử dụng nẹp cố định xương gãy và giữ cho xương lành tự nhiên.

Bó bột spica

Đối với trẻ em từ 7 tháng đến 5 tuổi bị gãy thân xương đùi, bác sĩ có thể chỉ định bó bột spica và nắn xương (nếu cần thiết). Phương pháp này giúp kéo các mảnh xương gãy liền lại và ở đúng vị trí của nó, trở thành hình dạng bình thường hơn. Duy trì đến khi xương lành.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, bó bột spica có thể bắt đầu từ ngực hoặc hông kéo dài đến đầu gối. Đôi khi có thể kéo dài đến chân không bị thương. Thông thường phương pháp này sẽ được áp dụng trong vòng 24 giờ sau chấn thương để đạt hiệu quả cao nhất. Ngoài ra khi bó bột, hai đầu xương vỡ không được mất cân bằng và không chồng lên nhau quá 2cm.

Kéo xương

Trong quá trình bó bột nếu xương quá vẹo hoặc ngắn hơn 3cm, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp kéo xương. Phương pháp này được thực hiện bằng cách sử dụng một động tác kéo nhẹ từ thiết bị hỗ trợ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để sắp xếp xương đúng cách và ổn định xương gãy.

2. Điều trị phẫu thuật

Hầu hết những bệnh nhân bị gãy thân xương đùi sẽ được chỉ định phẫu thuật nối và cố định xương trong vòng 48 tiếng đồng hồ sau chấn thương. Tuy nhiên nếu đầu xương gãy gây ra một số tình trạng y tế khác hoặc bệnh nhân có bệnh lý cần trì hoãn phẫu thuật, phương pháp này sẽ được thực hiện sau khi các tình trạng đã được giải quyết.

Trước khi phẫu thuật, người bệnh sẽ được sử dụng một số loại thuốc kháng sinh để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Ngoài ra người bệnh sẽ được kéo hoặc nẹp chân để giữ cho xương về đúng vị trí và chân thẳng hàng nhất có thể. Điều này giúp hỗ trợ quá trình chữa lành thân xương đùi gãy bằng phẫu thuật và duy trì chiều dài chân.

+ Đóng đinh nội tủy

Khi phẫu thuật điều trị gãy thân xương đùi, bác sĩ sẽ tiến hành mổ mở với vết rạch lớn để sắp xếp lại các xương bên trong. Sau đó sử dụng một thanh kim loại có thiết kế đặc biệt đặt vào ống xương đùi, dọc theo chỗ gãy để xương được giữ ở vị trí cố định.

Đinh vít hoặc một số dụng cụ hỗ trợ khác được đặt ở hai đầu xương gãy để giữ cho chân thẳng, hỗ trợ quá trình liền xương. Ngoài ra một chiếc đinh nội tủy có thể được xem xét đặt vào ống tủy ở đầu gối hoặc ở hông để tăng khả năng phục hồi, giúp xương đùi trở về trạng thái cũ.

Đối với gãy thân xương đùi, đóng đinh nội tủy là phương pháp điều trị được áp dụng phổ biến nhất.

+ Sử dụng tấm và vít kim loại

Khi tiếp nhận điều trị gãy thân xương đùi bằng phẫu thuật, bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị với một phương pháp tốt nhất. Phần lớn bệnh nhân được đóng đinh nội tủy. Tuy nhiên nếu không thể thực hiện phương pháp này, dùng tấm và vít kim loại sẽ được thay thế. Các trường hợp thường được chỉ định gồm gãy xương kéo dài đến khớp gối hoặc khớp háng.

Trong khi thực hiện, các mảnh xương sẽ được kéo lại và giữ tại vị trí thẳng hàng (vị trí bình thường) của chúng. Sau đó một vài tấm kim loại và vít sẽ được gắn cố định trên bề mặt ngoài của xương. Điều này giúp giữ cho các mảnh xương luôn ở vị trí đúng.

+ Cố định bên ngoài

Đây là một phương pháp điều trị tạm thời cho những bệnh nhân bị gãy thân xương đùi có đa chấn thương, chưa sẵn sàng hoặc chưa đủ sức khỏe để thực hiện một cuộc phẫu thuật lớn và dài hơn. Dụng cụ cố định bên ngoài giúp xương gãy được ổn định, hạn chế tổn thương tiến triển cho đến khi thực hiện phẫu thuật cố định chỗ gãy.

Khi cố định bên ngoài, bác sĩ chuyên khoa sẽ sử dụng vít kim loại hoặc ghim đặt ở hai đầu xương gãy. Sau đó gắng các vít và chốt vào một thanh kim loại bên ngoài da. Điều này tạo thành một khung ổn định giúp giữ xương đùi gãy luôn ở vị trí thích hợp.

Biện pháp hỗ trợ

Một số biện pháp hỗ trợ sẽ được thực hiện để kiểm soát cơn đau và giúp phục hồi nhanh hơn.

1. Sử dụng thuốc

Hầu hết bệnh nhân sẽ được dùng thuốc trước và sau khi phẫu thuật điều trị gãy thân xương đùi để kiểm soát cơn đau và phòng ngừa nhiễm trùng vết thương. Những loại thuốc thường được sử dụng gồm:

Thuốc kháng sinh: Một loại thuốc kháng sinh sẽ được chỉ định trước khi điều trị và trong thời gian phục hồi để hạn chế tối đa nguy cơ nhiễm trùng.
Acetaminophen: Thuốc này dành cho những bệnh nhân có cơn đau không nghiêm trọng. Khi được dùng đúng liều, Acetaminophen sẽ mang đến hiệu quả giảm đau nhanh.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Các loại thuốc chống viêm không steroid được chỉ định với hai mục đích chính gồm giảm đau và tiêu viêm. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng NSAID không chọn lọc (giảm đau mức độ trung bình) và NSAID chọn lọc COX-2.
Gabapentin: Gabapentin thuộc nhóm thuốc chống động kinh. Thuốc này được dùng cho những bệnh nhân có cơn đau liên quan đến dây thần kinh.
Thuốc giãn cơ: Nhóm thuốc này được dùng cho những bệnh nhân có cơn đau liên quan đến tổn thương và co thắt cơ. Thuốc có tác dụng giảm đau, giảm cứng và co thắt cơ.
Opioid: Đây là một nhóm thuốc giảm đau gây nghiện, được dùng cho những trường hợp đau nặng, không có đáp ứng với một số thuốc nêu trên. Thuốc này mang đến hiệu quả cao và nhanh chóng. Tuy nhiên nhóm thuốc giảm đau Opioid có thể gây nghiện, chỉ được dùng ngắn hạn để hạn chế tác dụng phụ.

Thông thường, các loại thuốc giảm đau nêu trên sẽ được sử dụng phối hợp để giảm nhu cầu sử dụng Opioid cũng như hạn chế các tác dụng phụ của thuốc này.

Dùng thuốc trước và sau khi phẫu thuật điều trị gãy thân xương đùi — Kiểm soát cơn đau và giảm nhiễm trùng bằng cách dùng thuốc trước và sau phẫu thuật điều trị gãy thân xương đùi

2. Vận động nhẹ nhàng

Trong thời gian đầu, người bệnh được khuyên nghỉ ngơi tại chỗ, tránh vận động hoặc tạo áp lực lên chân bị thương cho đến khi vết gãy bắt đầu lành.

Trong giai đoạn phục hồi, người bệnh được hướng dẫn vận động nhẹ nhàng và cách đặt trọng lượng lên chân. Tùy thuộc vào thời điểm và tốc độ phục hồi sau phẫu thuật, người bệnh có thể bắt đầu chuyển động chân và giúp chân bị thương chịu một trọng lượng thích hợp.

Khi chân bị thương chịu được trọng lượng lớn hơn, có thể bắt đầu đi bộ, người bệnh cần sử dụng khung tập đi hoặc nạng để hỗ trợ.

Lưu ý: Tất cả những chuyển động chân, quá trình đặt trọng lượng và tập đi trên chân tổn thương đều do bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn. Người bệnh không được tự ý thực hiện để tránh gây tổn thương.

3. Vật lý trị liệu

Gãy thân xương đùi thường gây mất sức mạnh cơ bắp và yếu ớt tại chi bị thương. Chính vì thế, bệnh nhân sẽ được chỉ định các bài tập vật lý trị liệu để cải thiện tình trạng. Phương pháp này có tác dụng xây dựng khối cơ, phục hồi chức năng và sức mạnh cơ bắp, giảm nguy cơ teo cơ chân. Đồng thời giúp khớp xương cử động linh hoạt hơn.

Ngoài ra vật lý trị liệu còn có tác dụng hỗ trợ quá trình làm lành xương gãy và giảm đau sau phẫu thuật. Dựa vào tình trạng và tốc độ phục hồi, người bệnh sẽ được chuyên gia hướng dẫn các bài tập vật lý trị liệu thích hợp. Ngoài ra cách sử dụng khung tập đi và nạng cũng sẽ được hướng dẫn.

Gãy thân xương đùi bao lâu phục hồi?

Hầu hết các bệnh nhân bị gãy thân xương đùi cần điều trị tích cực từ 3 – 6 tháng để vết gãy cùng những tổn thương bên trong được chữa lành hoàn toàn.

Đối với những trường hợp nghiêm trọng hơn (xương gãy thành nhiều mảnh hoặc gãy hở), bệnh nhân có thể mất khoảng 7 – 8 tháng điều trị hoặc hơn. Thời gian điều trị cũng kéo dài hơn ở những bệnh nhân hút thuốc lá.

Phòng ngừa gãy thân xương đùi

Xương đùi là một xương lớn, dài, cứng, chắc và rất khó gãy. Tuy nhiên khi có một lực tác động cực mạnh, tổn thương vẫn có thể xảy ra. Để hạn chế nguy cơ gãy thân xương đùi, bạn có thể áp dụng một số biện pháp dưới đây:

Loại bỏ thói quen hút thuốc lá để hạn chế thoái hóa xương và tăng nguy cơ nứt/ gãy thân xương đùi.
Đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc tập yoga 30 – 60 phút/ ngày. Điều này giúp tăng cường sức mạnh cho các cơ hỗ trợ, duy trì hệ xương khớp chắc khỏe và giảm nguy cơ gãy xương, đặc biệt là gãy thân xương đùi.
Mặc đồ bảo hộ khi chơi những môn thể thao tiếp xúc hoặc những môn thể thao có khả năng gây té ngã và va chạm cao.
Thận trọng để hạn chế té ngã, tai nạn khi tham gia vào các hoạt động sinh hoạt, lao động và đi lại.
Loãng xương hoặc xương yếu có thể làm tăng nguy cơ chấn thương dẫn đến gãy thân xương đùi. Vì thế bạn cần duy trì một chế độ ăn uống giàu canxi, magie, kali, protein cùng các loại vitamin (đặc biệt là vitamin D3). Điều này giúp tăng mật độ xương, giữ hệ xương chắc khỏe và hạn chế nguy cơ gãy thân xương đùi hiệu quả.

Duy trì chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng và tốt cho xương để tăng sức khỏe xương khớp, phòng ngừa gãy thân xương đùi

Gãy thân xương đùi là một chấn thương nghiêm trọng, các đầu xương gãy có thể làm ảnh hưởng đến các mô mềm, dây thần kinh, mạch máu, cơ, gân, dây chằng… Đồng thời gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó ngay khi có chấn thương, người bệnh cần gọi cấp cứu để được nhân viên y tế sơ cứu và đưa vào bệnh viện điều trị.

Tham khảo thêm:
Gãy Xương Sườn: Triệu Chứng Và Cách Xử Lý, Điều Trị
TOP 7 Thuốc Canxi Cho Người Gãy Xương Tốt Nhất Hiện Nay

Cập nhật: 11:46 AM , 14/03/2023

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!