Thoái hóa khớp ở người cao tuổi: Triệu chứng và cách điều trị
Thoái hóa khớp ở người cao tuổi là nguyên nhân chính gây mất chức năng vận động ở người trên 65 tuổi và làm tăng nguy cơ khuyết tật ở người trên 75 tuổi. Trong bài viết dưới đây, sẽ giúp người đọc xác định các nguyên nhân, dấu hiệu và xây dựng kế hoạch điều trị, chăm sóc sức khỏe phù hợp.
Dấu hiệu thoái hóa khớp ở người cao tuổi
Thoái hóa khớp là chứng rối loạn xương khớp phổ biến, thường ảnh hưởng đến người già. Tỷ lệ mắc bệnh ở cả nam và nữ là ngang nhau, nhưng phụ nữ lớn tuổi có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp (đặc biệt là khớp gối và bàn tay) cao gấp đôi so với nam giới. Tỷ lệ mắc bệnh và mức độ nghiêm trọng của bệnh tăng dần theo độ tuổi.
Theo ước tính, có khoảng 80% người lớn tuổi, từ 55 tuổi trở lên, có bằng chứng về thoái hóa khớp trên phim X-quang. Trong đó, có khoảng 60% người bệnh trải qua các triệu chứng (như đau khớp, cứng khớp hoặc khó chuyện động) và 40% người bệnh không có triệu chứng nhận biết.
Đối với các trường hợp có dấu hiệu nhận biết, các dấu hiệu có thể bao gồm:
- Cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng
- Đau khớp
- Sưng và mềm ở các khớp khi chạm vào
- Gặp khó khăn khi di chuyển một khớp
- Có tiếng nứt hoặc âm thanh ma sát khi di chuyển khớp
- Hơi ấm hoặc nóng xung quanh khớp
- Mất ổn định, dễ mất thăng bằng, vấp, té ngã
- Biến dạng khớp hoặc sai lệch khớp
- Sốt (thỉnh thoảng)
Nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào và kéo dài hơn hai tuần, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và có kế hoạch điều trị phù hợp.
Trong các trường hợp thoái hóa cột sống, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu như tê, ngứa ran ở cánh tay, đau đầu hoặc đau lan từ xương bả vai đến cánh tay. Tuy nhiên, các triệu chứng này cũng có thể liên quan đến nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau, do đó người bệnh cần hỏi ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán phù hợp nhất.
Nguyên nhân gây thoái hóa khớp ở người già
Thoái hóa khớp ở người cao tuổi xảy ra khi các khớp hao mòn theo thời gian. Ngoài ra, các nguyên nhân thứ phát cũng có thể dẫn đến thoái hóa khớp ở người già, chẳng hạn như:
- Béo phì khiến các khớp quá tải, dẫn đến viêm và thoái hóa khớp.
- Bệnh tiểu đường và tăng lipid máu góp phần tăng viêm trong cơ thể, từ đó dẫn đến thoái hóa khớp.
- Suy giảm estrogen ở phụ nữ sau mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối vì estrogen có tác dụng bảo vệ xương, đặc biệt làm giảm stress oxy hóa ở sụn.
- Di truyền có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp và thoái hóa khớp ở người già.
Cách điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi hiệu quả
Các biện pháp điều trị thoái hóa khớp ở người lớn tuổi chủ yếu là kiểm soát cơn đau và duy trì khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Trong hầu hết các trường hợp, người bệnh được khuyến khích hoạt động thể chất, tập thể dục, giảm cân, thay đổi lối sống và sử dụng dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Trong trường hợp các phương pháp này không mang lại hiệu quả, người bệnh có thể được đề nghị phẫu thuật.
Tùy thuộc vào mức độ thoái hóa khớp và sức khỏe của người bệnh, bác sĩ có thể đề nghị kế hoạch điều trị bao gồm:
1. Giảm đau không dùng thuốc
Các triệu chứng thoái hóa khớp ở người cao tuổi nhẹ đến trung bình có thể được cải thiện thông quá các biện pháp không dùng thuốc, chẳng hạn như:
- Chườm nóng có thể tăng cường lưu lượng máu lưu thông đến khớp bị ảnh hưởng, từ đó giảm cứng khớp và phục hồi khả năng vận động.
- Chườm lạnh có tác dụng giảm đau, giảm sưng tại khớp bị ảnh hưởng.
- Các kỹ thuật thư giãn chẳng hạn như hít thở sâu, có thể làm dịu tâm trí, thư giãn các cơ, khớp và dây chằng bị tổn thương.
- Châm cứu là phương pháp điều trị thoái hóa khớp theo y học cổ truyền. Trong phương pháp này, thầy thuốc sẽ sử dụng các kim nhỏ châm vào các huyệt đạo trên cơ thể, từ đó giảm đau và viêm.
- Massage và xoa bóp có thể giảm viêm, giảm đau, cải thiện chức năng khớp và giảm căng thẳng.
- Sử dụng dụng cụ và thanh nẹp chỉnh hình góp phần giảm áp lực lên các khớp, giảm viêm, giảm sưng và phục hồi chức năng vận động.
2. Tập thể dục và vật lý trị liệu
Tập thể dục và hoạt động thể chất thường xuyên là một phần quan trọng trong kế hoạch điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi. Vận động thường xuyên giúp các khớp linh hoạt, hỗ trợ giảm đau, giảm cân, giảm nguy cơ mắc các vấn đề xương khớp và nâng cao sức khỏe tổng thể.
Các bài tập phù hợp để cải thiện tình trạng thoái khớp bao gồm đi bộ, bơi lội, đi xe đạp, yoga và thể dục nhịp điệu dưới nước. Thường xuyên thực hiện các bài tập này có thể cải thiện các triệu chứng viêm khớp và năng cao sức khỏe tổng thể.
Nếu bị đau khớp hoặc gặp khó khăn khi thực hiện các bài tập thể dục, người bệnh cần trao đổi với chuyên gia vật lý trị liệu để xây dựng kế hoạch vận động phù hợp.
3. Giảm cân
Ở người cao tuổi, thừa cân, béo phì có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, bao gồm gây thoái hóa khớp. Do đó, giảm cân và giữ cân nặng khỏe mạnh là một trong những cách tốt nhất để điều trị thoái hóa khớp.
Việc giảm các tế bào mỡ trong cơ thể góp phần chống viêm, giảm áp lực lên đầu gối và các khớp chịu trọng lực khác, từ đó phục hồi chức năng vận động bình thường. Theo một số nghiên cứu, việc giảm từ 10 – 20% trọng lượng cơ thể có thể giúp làm giảm cơn đau, tăng cường chức năng và nâng cao chất lượng cuộc sống ở người lớn tuổi bị viêm khớp.
4. Thuốc điều trị thoái hóa khớp ở người già
Thoái hóa khớp ở người cao tuổi là tình trạng mạn tính và không có thuốc ngăn ngừa tiến triển của bệnh. Tuy nhiên, có một số loại thuốc điều trị thoái hóa khớp mang lại hiệu quả cao trong việc giảm đau, cải thiện chức năng cũng như ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra.
Hầu hết các loại thuốc điều trị thoái hóa khớp ở người già được sử dụng thông qua đường uống, chẳng hạn như:
- Acetaminophen (Paracetamol) có tác dụng giảm đau đơn thuần, giúp cải thiện các triệu chứng thoái hóa khớp từ nhẹ đến trung bình.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) chẳng hạn như Ibuprofen hoặc Naproxen natri có tác dụng giảm đau, chống viêm, từ đó giúp cải thiện khả năng vận động ở các khớp. NSAID cũng có ở dạng kê đơn, giúp cải thiện các triệu chứng từ trung bình đến nghiêm trọng.
- Duloxetine là một loại thuốc chống trầm cảm, tuy nhiên cũng được chỉ định để cải thiện các cơn đau mãn tính nghiêm trọng, kéo dài, bao gồm các cơn đau liên quan đến thoái hóa khớp.
- Tramadol được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để cải thiện các cơn đơn nghiêm trọng mà các loại thuốc không kê đơn không mang lại hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, Tramadol có thể gây nghiện và dẫn đến nhiều rủi ro nghiêm trọng khi lạm dụng. Do đó chỉ sử dụng thuốc khi nhận được sự đồng ý của bác sĩ cũng như không lạm dùng và thay đổi liều lượng được chỉ định.
Các loại thuốc điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro và tác dụng phụ. Do đó đôi khi bác sĩ có thể chỉ định các loại cao dán, gel hoặc kem bôi da để điều trị thoái hóa khớp ở các khớp gần da, chẳng hạn như khớp gối hoặc các khớp ngón tay.
Một số loại thuốc điều trị thoái hóa khớp tại chỗ bao gồm:
- Salonpas: Thuốc này có sẵn ở nhiều dạng, bao gồm dạng xịt, cao dán, gel bôi tại chỗ, có tác dụng làm dịu cơn đau nhanh chóng, từ đó góp phần phục hồi chức năng vận động bình thường.
- Vantelin Kowa Creamy Gel EX: Góp phần cải thiện các triệu chứng đau nhức xương khớp ở người lớn tuổi. Thuốc thẩm thấu nhanh vào da, tác động lên cơ, xương, khớp, từ đó giảm đau mà không gây tác dụng phụ.
- Voltaren Emulgel 1%: Thuốc có chứa Diclofenac, giúp cải thiện các triệu chứng thoái hóa khớp ở người già bằng cách ức chế các chất gây viêm trong cơ thể.
- Ecosip: Thuốc này giúp giảm đau và viêm liên quan đến thoái hóa khớp, căng cơ, chấn thương mô mềm.
- Salicylat: Thuốc mang lại hiệu quả giảm đau tương tự như Aspirin.
- Các loại kem bôi da có chứa tinh dầu bạc hà, long não, Capsaicin, giúp tạo ra cảm giác nóng rát hoặc mát lạnh, góp phần giảm đau.
Bên cạnh thuốc đường uống và thuốc dạng thoa, có một số loại thuốc tiêm cũng được chỉ định để điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi. Các loại thuốc tiêm phổ biến có thể kể đến
- Corticoid: Đây là một chất chống viêm mạnh tương tự như hormone cortisol do cơ thể tiết ra. Khi được tiêm vào các khớp bị thoái hóa, chẳng hạn như đầu gối, Corticosteroid có thể giúp giảm đau và viêm nhanh chóng.
- Axit hyaluronic: Thuốc này giúp tăng cường độ nhớt ở các khớp, góp phần tăng cường sức khỏe của bao hoạt dịch khớp, từ đó giảm viêm và đau. Axit hyaluronic có cấu tạo tương tự như chất lỏng tự nhiên trong khớp, được tiêm cách nhau mỗi tuần và tiêm liên tục 3 – 4 mũi để cải thiện các triệu chứng thoái hóa khớp.
5. Phẫu thuật
Khi liệu pháp dùng thuốc và không dùng thuốc điều trị thoái hóa khớp ở người cao tuổi không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Tùy thuộc vào khu vực bị ảnh hưởng, phẫu thuật có thể bao gồm thủ thuật thay thế khớp hoặc hợp nhất khớp. Đôi khi, phẫu thuật cắt bỏ xương cũng có thể được đề nghị để phục hồi chức năng vận động của người bệnh. Thủ thuật này tiến hành cắt bỏ một mảnh xương để giảm bớt áp lực lên phần khớp bị thoái hóa.
Phẫu thuật thoái hóa khớp có thể mang đến nhiều lợi ích, chẳng hạn như loại bỏ cơn đau mãn tính, tăng cường hoặc khôi phục chức năng vận động ở người cao tuổi. Tuy nhiên, phẫu thuật cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, chẳng hạn như đau đớn, nhiễm trùng, tổn thương thần kinh vĩnh viễn, hình thành các cục máu đông và thuyên tắc phổi.
Ngoài ra, phẫu thuật điều trị thoái hóa khớp thường tốn kém và một số trường hợp không được bảo hiểm chi trả. Do đó, người bệnh nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi quyết định phẫu thuật điều trị.
Sống chung với thoái hóa khớp ở người già
Các triệu chứng thoái hóa khớp ở người cao tuổi có thể kéo dài, gây ảnh hưởng đến các hoạt động thông thường và làm giảm chất lượng cuộc sống. Bên cạnh các phương pháp điều trị, người bệnh cần có kế hoạch giảm đau phù hợp và cải thiện chức năng thể chất.
Cùng với việc sử dụng thuốc, hoạt động thể chất và giảm cân, xây dựng lối sống lành mạnh có thể giúp cải thiện các triệu chứng thoái khớp cũng như làm giảm nguy cơ cần phẫu thuật điều trị. Một số gợi ý về lối sống chẳng hạn như:
- Bỏ thuốc lá: Nếu hút thuốc lá, người bệnh cần bỏ thuốc lá để tăng cường hiệu quả điều trị thoái hóa khớp. Các nghiên cứu cho biết, khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mất sụn, tổn thương khớp cũng như dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác.
- Sử dụng các thiết bị hỗ trợ: Nếu thoái hóa khớp gây ảnh hưởng đến khả năng uốn cong các khớp, lên xuống cầu thang, đi bộ, cầm nắm hoặc các hoạt động khác, người bệnh nên hỏi ý kiến của bác sĩ về các thiết bị hỗ trợ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Nhờ sự giúp đỡ: Người cao tuổi nên chia sẻ khó khăn với bạn đời, người thân, bạn bè nhằm đề nghị các sự giúp đỡ đối với các hoạt động gây khó khăn, chẳng hạn như lên xuống cầu thang.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dưỡng chất, nhiều rau xanh, trái cây và chất béo lành mạnh có thể góp phần chống viêm, kiểm soát cân nặng và thậm chí là giảm đau liên quan đến thoái hóa khớp.
- Sử dụng các sản phẩm bảo vệ sức khỏe: Glucosamine và Chondroitin sulfate thường được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng thoái hóa khớp gối, phục hồi chức năng vận động và phòng ngừa nguy cơ mất khớp. Các sản phẩm này có thể sử dụng mà không cần toa thuốc, tuy nhiên người dùng nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn phù hợp.
- Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ chất lượng sẽ làm giảm sự mệt mỏi, từ đó nâng cao sức đề kháng và ổn định sức khỏe xương khớp.
Thoái hóa khớp ở người cao tuổi là loại viêm khớp phổ biến, có thể bị suy nhược và gây tàn tật nếu không được điều trị phù hợp. Các triệu chứng bệnh, chẳng hạn như đau và cứng khớp có thể được kiểm soát bằng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm sử dụng thuốc, tập thể dục hoặc giữ cân nặng khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu cần thiết, người bệnh có thể được đề nghị phẫu thuật để phục hồi chức năng vận động.
Mặc dù thoái hóa khớp có thể gây ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống, tuy nhiên có thể trao đổi với bác sĩ chuyên môn để được hướng dẫn và có kế hoạch chăm sóc sức khỏe phù hợp nhất.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!