Bị Bong Gân Mắt Cá Chân: Nguyên Nhân Và Cách Xử Lý

Bong gân mắt cá chân thường xảy ra do bàn chân lăn, vặn hoặc tiếp đất không vững, dẫn đến đau đớn, bầm tím và khó cử động mắt cá chân. Để kiểm soát các triệu chứng này người bệnh có thể được khuyến cáo nghỉ ngơi, tập vật lý trị liệu để phục hồi sức mạnh và phạm vi chuyển động linh hoạt.

Bong gân mắt cá chân là gì?

Bong gân mắt cá chân là một chấn thương phổ biến, thường xảy ra khi các dây chằng giữ các xương mắt cá chân lại với nhau bị giãn hoặc rách. Các triệu chứng phổ biến bao gồm đau đớn, sưng tấy, bầm tím, cứng khớp, hạn chế cử động, mất ổn định và cảm giác hoặc có âm thanh lộp bộp vào thời điểm bị thương.

Mức độ nghiêm trọng của bong gân có thể từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào mức độ tổn thương dây chằng. Trong hầu hết các trường hợp, các biện pháp tự chăm sóc và thuốc giảm đau không kê đơn có thể giúp kiểm soát cơn đau hiệu quả, tuy nhiên việc đánh giá y tế có thể cần thiết để biết mức độ bong gân và xác định phương pháp điều trị thích hợp.

Nếu nghi ngờ hoặc có dấu hiệu bong gân mắt cá chân, người bệnh nên đến bệnh viện ngay lập tức. Các biện pháp tự chăm sóc có thể mang lại hiệu quả tốt, tuy nhiên hãy đến bệnh viện để được đánh giá và có kế hoạch xử lý hiệu quả nhất. Nếu các dấu hiệu và triệu chứng nghiêm trọng hoặc có dấu hiệu tổn thương đáng kể ở dây chằng hoặc gãy xương ở mắt cá chân hoặc cẳng chân, người bệnh có thể cần được phẫu thuật để tránh các rủi ro phát sinh.

Nguyên nhân nào gây bong gân mắt cá chân

Bong gân mắt cá chân thường xảy ra do mắt cá chân bị lăn, xoắn hoặc tiếp đất không đúng cách, dẫn đến giãn hoặc rách các dây chằng xung quanh khớp mắt cá chân. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Tham gia một số môn thể thao: Bong gân mắt cá chân là một chấn thương thể thao phổ biến, đặc biệt là trong các môn thể thao đòi hỏi phải nhảy, cắt, lăn hoặc xoắn bàn chân như bóng rổ, quần vợt, bóng đá và chạy việt dã.
• Bề mặt không bằng phẳng: Đi bộ hoặc chạy trên bề mặt không bằng phẳng hoặc điều kiện sân đấu kém có thể làm tăng nguy cơ bong gân.
• Chấn thương mắt cá chân trước đây: Nếu có tiền sử bong gân hoặc một loại chấn thương mắt cá chân khác, người bệnh có nhiều khả năng bị bong gân tái phát.
• Tình trạng thể chất kém: Sức mạnh hoặc sự linh hoạt ở mắt cá chân kém có thể làm tăng nguy cơ bị bong gân khi tham gia thể thao.

Các yếu tố nguy cơ:

• Tuổi tác: Người trẻ tuổi dễ bị bong gân mắt cá chân hơn người lớn tuổi.
• Giới tính: Phụ nữ có nhiều khả năng bị bong gân hơn nam giới.
• Giày dép: Mang giày không vừa vặn hoặc không hỗ trợ đầy đủ có thể làm tăng nguy cơ bong gân.

Nếu nghi ngờ bị bong gân mắt cá chân, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Các biện pháp chăm sóc sức khỏe tại nhà, chẳng hạn như nghỉ ngơi, chườm đá, hạn chế vận động, có thể đủ để kiểm soát các triệu chứng. Tuy nhiên, đối với các trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể cần điều trị y tế chuyên sâu để tránh các rủi ro phát sinh.

Có thể bạn quan tâm: Cách Chữa Bong Gân Cổ Chân Tại Nhà Hiệu Quả, Giảm Đau Nhanh

Dấu hiệu nhận biết bong gân mắt cá chân

Các triệu chứng bong gân mắt cá chân có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Cụ thể, các triệu chứng phổ biến nhất có thể bao gồm:

• Đau đớn, đặc biệt là khi chịu sức nặng ở bàn chân bị ảnh hưởng
• Đau khi chạm vào mắt cá chân
• Sưng tấy
• Bầm tím
• Phạm vi chuyển động bị hạn chế
• Mắt cá chân thiếu ổn định
• Cảm giác hoặc âm thanh bật ra tại thời điểm bị thương

Các triệu chứng khác có thể bao gồm cứng khớp, đổi màu da và chân lạnh hoặc tê.

Bong gân mắt cá chân có nguy hiểm không?

Mức độ nghiêm trọng của bong gân mắt cá chân có thể từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào mức độ tổn thương của dây chằng. Mặc dù hầu hết các trường hợp bong gân không nghiêm trọng, nhưng tình trạng này có thể gây đau, sưng tấy đáng kể và có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để hồi phục hoàn toàn.

Nếu không được điều trị hoặc điều trị đúng cách, bong gân có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài, chẳng hạn như:

• Đau mắt cá chân mãn tính
• Mất ổn định khớp mắt cá chân mãn tính
• Viêm khớp ở khớp mắt cá chân

Bong gân mắt cá chân tái phát cũng có thể dẫn đến các vấn đề lâu dài về chuyển động linh hoạt hoặc giảm phạm vi chuyển động của người bệnh. Do đó, nếu nghi ngờ hoặc có dấu hiệu bong gân, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán, đánh giá và điều trị thích hợp.

Bong gân mắt cá chân bao lâu thì khỏi?

Thời gian phục hồi và lành lại của tình trạng bong gân mắt cá chân có thể phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Thông thường sẽ mất khoảng 3 – 4 tuần và tối đa 6 tháng để phục hồi hoàn toàn tình trạng bong gân.

Khoảng thời gian lành vết thương đối với tình trạng bong gân nhẹ là 3 – 5 tuần. Bong gân vừa phải có thể mất 4 – 6 tuần để lành, trong khi bong gân nghiêm trọng có thể mất từ 3 – 6 tháng để phục hồi hoàn toàn.

Điều quan trọng là phải đến bệnh viện ngay lập tức nếu bạn bị đau và sưng ở mắt cá chân. Các biện pháp tự chăm sóc tại nhà có thể mang lại hiệu quả cao, tuy nhiên hãy hỏi ý kiến của bác sĩ để đảm bảo điều trị hiệu quả và an toàn.

Biện pháp chẩn đoán tình trạng bong gân mắt cá chân

Để chẩn đoán bong gân mắt cá chân, bác sĩ thường đề nghị khám thực thể và các xét nghiệm hình ảnh để đảm bảo chẩn đoán chính xác nhất. Các biện pháp chẩn đoán phổ biến có thể bao gồm:

1. Khám thực thể

Khám thực thể là một phần quan trọng trong chẩn đoán bong gân mắt cá chân. Một số thao tác kiểm tra thể chất cơ bản cần thiết để xác nhận tổn thương bao gồm:

• Kiểm tra thể chất: Quan sát mặt bên của bàn chân và mắt cá chân xem có khối máu tụ hoặc vết bầm tím không.
• Sờ nắn: Xác định vị trí của ba dây chằng bên và sờ dọc theo đường đi của dây chằng để phát hiện tiếng lạo xạo và cảm giác đau.
• Dấu hiệu ngăn kéo trước (Anterior Drawer Sign): Đây là một thử nghiệm được thực hiện để kiểm tra tính toàn vẹn của dây chằng mác trước (ATFL). Một tay giữ chân xuống, tay kia kéo chân lên trên và về phía trước. Tình trạng đau đớn hoặc lỏng lẻo ở một bên cho thấy dây chằng mác trước bị tổn thương, rách hoặc đứt.
• Đảo ngược áp lực (Forced Inversion): Đây là một thử nghiệm được thực hiện để kiểm tra tính toàn vẹn của dây chằng xương gót (CFL).
• Phạm vi chuyển động: Bác sĩ có thể tiến hành xoay, uốn cong hoặc duỗi bàn chân và mắt cá chân để kiểm tra phạm vi chuyển động và xác định các mô nào bị thương.

2. Xét nghiệm hình ảnh

Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm hình ảnh để xác định vị trí, mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Các xét nghiệm phổ biến bao gồm:

• Chụp X-quang: Hình ảnh X-quang có thể cung cấp hình ảnh của các cấu trúc dày đặc, chẳng hạn như xương. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang để loại trừ trường hợp gãy xương ở mắt cá chân hoặc bàn chân. Gãy xương có thể gây ra các triệu chứng đau và sưng tấy tương tự như bong gân.
• Stress X-quang: Ngoài chụp X-quang thông thường, bác sĩ cũng có thể yêu cầu chụp X-quang, để giúp xác định các chuyển động bất thường do dây chằng bị tổn thương ở mắt cá chân.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Quét MRI sử dụng sóng vô tuyến và từ trường mạnh để tạo ra hình ảnh cắt ngang hoặc hình ảnh 3 chiều chi tiết của các cấu trúc mềm bên trong mắt cá chân, bao gồm cả dây chằng.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Chụp CT sử dụng tia X từ nhiều góc độ khác nhau và kết hợp để tạo thành hình ảnh cắt ngang hoặc hình ảnh 3 chiều.
• Siêu âm: Siêu âm sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh thời gian thực. Những hình ảnh này có thể giúp bác sĩ đánh giá tình trạng dây chằng hoặc gân khi bàn chân ở các vị trí khác nhau.

Điều trị bong gân mắt cá chân như thế nào?

Các biện pháp điều trị bong gân mắt cá chân phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Mục tiêu chính của việc điều trị là giảm đau và sưng tấy, thúc đẩy quá trình lành dây chằng và phục hồi chức năng của mắt cá chân. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:

1. Cách chữa bong gân mắt cá chân tại nhà

Đối với các trường hợp bong gân nhẹ, các biện pháp tự chăm sóc như nghỉ ngơi, chườm đá, nén và nâng cao có thể giúp giảm đau và sưng tấy. Đôi khi người bệnh có thể cũng có thể cần sử dụng nạng, gậy hoặc khung tập đi để giảm áp lực lên mắt cá chân cho đến khi cơn đau giảm bớt.

Một số mẹo chữa bong gân mắt cá chân tại nhà người bệnh có thể thử bao gồm:

• Nghỉ ngơi: Tránh các hoạt động gây đau, sưng tấy hoặc khó chịu. Có thể cần phải sử dụng gậy hoặc nạng để tránh gây áp lực lên mắt cá chân.
• Chườm đá: Chườm đá lên mắt cá chân trong 15 – 20 phút cứ sau hai – ba giờ trong 48 giờ đầu tiên sau chấn thương có thể giúp giảm đau và viêm. Sử dụng túi chườm lạnh, túi đá hoặc túi nhựa đựng đá bọc trong khăn vải trước khi chườm lên da, điều này có thể ngăn ngừa nguy cơ bỏng lạnh hoặc tổn thương da.
• Nén: Quấn mắt cá chân bằng băng thun để giúp giảm sưng. Tuy nhiên, đừng quấn quá chặt, điều này có thể gây thêm sưng tấy bên dưới vùng bị ảnh hưởng.
• Độ cao: Nâng mắt cá chân cao hơn mức tim trong 2 – 3 giờ mỗi ngày nếu có thể giúp giảm sưng và bầm tím.

Các biện pháp tự chăm sóc tại nhà chỉ phù hợp cho các trường hợp nhẹ và không có nguy cơ biến chứng. Do đó, nếu cơn đau nghiêm trọng hoặc kéo dài, người bệnh nên thông báo với bác sĩ hoặc đến bệnh viện ngay lập tức để được chẩn đoán, điều trị phù hợp.

2. Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là một cách cách chữa bong gân phổ biến và hiệu quả nhanh chóng. Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ kê các loại thuốc giảm đau như:

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như Ibuprofen hoặc Naproxen có thể giúp giảm đau và viêm liên quan đến bong gân.
• Thuốc giảm đau tại chỗ: Các loại thuốc thoa tại chỗ như kem, gel hoặc thuốc xịt có chứa các thành phần như tinh dầu bạc hà hoặc capsaicin, có thể làm tê vùng đau và giúp giảm đau tạm thời.
• Thuốc kê đơn: Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn khi cơn đau dữ dội hoặc có các biến chứng khác, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau mạnh hơn hoặc thuốc giãn cơ để kiểm soát các triệu chứng bong gân.

Mặc dù thuốc mang lại hiệu quả cao, tuy nhiên chỉ dùng thuốc là không đủ để điều trị bong gân mắt cá chân. Người bệnh nên kết hợp với kế hoạch nghỉ ngơi, cố định thích hợp, chườm đá, nén và nâng cao chân để hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng.

Xem thêm: 7 Cây Thuốc Nam Trị Bong Gân Hiệu Quả Được Dân Gian Lưu Truyền

3. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là một phần quan trọng trong kế hoạch xử lý khi bị bong gân mắt cá chân. Mục tiêu của vật lý trị liệu đối với bong gân bao gồm giảm đau, sưng tấy, đồng thời bảo vệ khớp và dây chằng khỏi bị chấn thương thêm. Thời gian để bệnh nhân hồi phục là từ 5 – 14 ngày.

Một số bài tập vật lý trị liệu phổ biến có thể giúp cải thiện phạm vi chuyển động và tăng cường cơ bắp quanh mắt cá chân bao gồm:

• Các bài tập về phạm vi chuyển động: Những bài tập này là những chuyển động đơn giản có thể thực hiện tối đa 5 lần mỗi ngày để giúp duy trì phạm vi chuyển động và tính linh hoạt của mắt cá chân. Các bài tập phổ biến bao gồm tạo bảng chữ cái ở mắt cá chân, chuyển động của đầu gối, khăn và khăn giấy.
• Bài tập kéo giãn: Các bài tập kéo giãn có thể giúp cải thiện tính linh hoạt ở mắt cá chân, gồm căng khăn và căng bắp chân.
• Các bài tập tăng cường sức mạnh: Các bài tập này có thể giúp cải thiện sức mạnh của các cơ xung quanh mắt cá chân. Các ví dụ bao gồm bài tập nâng gót chân, nâng ngón chân và các bài tập với dây kháng lực.
• Bài tập thăng bằng: Bài tập thăng bằng có thể giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng và ổn định của bạn, chẳng hạn như cố gắng giữ thăng bằng một chân, lắc lư và đệm xốp.

Bác sĩ hoặc nhà trị liệu có thể xác định mức độ nghiêm trọng của chấn thương và đề nghị kế hoạch điều trị thích hợp. Sau khi hồi phục, người bệnh có thể chuyển từ các bài tập không chịu trọng lượng và các bài tập tăng cường sức mạnh mắt cá chân sang các bài tập chịu trọng lượng một phần để nâng cao hiệu quả phục hồi cổ chân.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật hiếm khi cần thiết đối với tình trạng bong gân mắt cá chân. Tuy nhiên, nếu khớp mắt cá chân không ổn định hoặc nếu bị rách hoặc vỡ dây chằng nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Quy trình phẫu thuật có thể bao gồm việc sửa chữa hoặc tái tạo lại dây chằng bị tổn thương bằng cách sử dụng chỉ khâu, ghim hoặc các vật liệu khác.

Mục tiêu của phẫu thuật là khôi phục sự ổn định của mắt cá chân và ngăn ngừa chấn thương thêm. Thời gian phục hồi có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bong gân và sức khỏe tổng thể của từng cá nhân. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể cần được bó bột hoặc nẹp trong hai tuần đến ba tuần.

Trong thời gian phục hồi chức năng, bác sĩ có thể chỉ định các liệu pháp để giúp giảm đau và sưng tấy cũng như ngăn ngừa các vấn đề mãn tính về mắt cá chân. Các phương pháp khác như siêu âm và kích thích điện cũng có thể được sử dụng khi cần thiết để giúp giảm đau và sưng tấy.

Bong gân mắt cá chân có phòng ngừa được không?

Bong gân mắt cá chân là tình trạng phổ biến và có thể phòng ngừa được. Người bệnh có thể tham khảo một số lời khuyên và lưu ý như sau:

• Khởi động trước khi tập thể dục để giãn cơ và khởi động trước khi tham gia hoạt động thể chất.
• Cẩn thận khi đi bộ, chạy hoặc làm việc trên bề mặt không bằng phẳng. Chú ý môi trường và tránh đi hoặc chạy trên bề mặt không bằng phẳng.
• Sử dụng nẹp hoặc băng hỗ trợ mắt cá chân có thể giúp ngăn ngừa tái chấn thương ở mắt cá chân đã bị bong gân trước đó.
• Mang giày vừa vặn hỗ trợ đầy đủ cho đôi chân có thể góp phần phòng ngừa tình trạng bong gân.
• Không đi giày cao gót, điều này có thể làm tăng nguy cơ té ngã và bị thương ở mắt cá chân.
• Duy trì sức mạnh cơ bắp tốt và tính linh hoạt có thể giúp bảo vệ mắt cá chân khỏi chấn thương.
• Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập cân bằng, đảm bảo tính linh hoạt có thể giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng và ổn định.

Bong gân mắt cá chân là tình trạng gây đau đớn, sưng tấy, bầm tím, phạm vi chuyển động bị hạn chế và mất ổn định ở mắt cá chân. Trong hầu hết các trường hợp, tình trạng này không nghiêm trọng và đáp ứng các phương pháp tự chăm sóc, tuy nhiên điều quan trọng là đến bệnh viện để được chẩn đoán, điều trị hiệu quả.

Tham khảo thêm:

• [Điều Cần Biết] Bong gân nên chườm nóng hay lạnh
• Bong Gân Nên Ăn Gì, Kiêng Gì Giúp Giảm Đau Và Mau Phục Hồi?