Hiện tượng viêm đau khớp ở trẻ em và điều cần biết

Hiện tượng viêm đau khớp ở trẻ em khiến trẻ thường xuyên có cảm giác đau nhức ở khu vực tổ thương kèm theo co cứng, sưng đỏ khớp. Đôi khi xuất hiện những đợt sốt khiến cơ thể mệt mỏi, kém ăn. Đối với trường hợp này, phụ huynh cần sớm đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng cách.

Hiện tượng viêm đau khớp ở trẻ em là gì?

Viêm đau khớp ở trẻ em là tình trạng nhiễm trùng, tổn thương ở lớp đệm của sụn khớp. Điều này khiến các khớp bị ảnh hưởng thường xuyên có dấu hiệu sưng, đau, đỏ, cứng, bệnh nhân khó cử động.

Tương tự như người lớn, bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào. Trong đó khớp háng, khớp gối, cổ tay, khớp vai, khớp ngón tay và ngón chân là những vị trí dễ bị ảnh hưởng nhất. Những trẻ lớn thường chỉ có một khớp to bị ảnh hưởng.

Bệnh xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Cụ thể như nhiễm khuẩn, chấn thương, đau mỏi xương khớp trong độ tuổi phát triển. Thông thường việc nghỉ ngơi và sử dụng nhiệt có thể làm dịu tình trạng. Tuy nhiên nếu các triệu chứng dai dẳng kéo dài, phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Triệu chứng viêm đau khớp ở trẻ em

Hiện tượng viêm đau khớp ở trẻ em gây ra những triệu chứng khó chịu sau:

• Đau khớp
  • Thường đau nhức âm ỉ, đôi khi đau nhói khó chịu
  • Cơn đau thường nặng nề hơn khi vận động mạnh và đi lại nhiều
  • Đau giảm khi nghỉ ngơi, xoa bóp hoặc sử dụng nhiệt
  • Đối với trường hợp nặng, mức độ đau thường tăng dần theo thời gian
• Sưng khớp
• Nóng đỏ vùng da quanh khớp tổn thương
• Cứng khớp
• Khó cử động
• Khó đứng dậy và đi lại nếu tổn thương khớp gối, khớp háng và các khớp ở bàn chân
• Có tiếng kêu lụp cụp hoặc lạo xạo khi cử động khớp
• Yếu cơ

Một số triệu chứng toàn thân:

• Sốt cao
• Chán ăn
• Cơ thể mệt mỏi
• Đau nhức cơ toàn thân
• Nổi ban đỏ ở các gốc chi và thân mình
• Viêm mắt
• Viêm màng phổi

Nguyên nhân gây viêm đau khớp ở trẻ em

Viêm đau khớp ở trẻ em xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

• Chấn thương
• Nhiễm trùng gây viêm khớp cấp
• Đau mỏi xương khớp ở tuổi phát triển
• Yếu tố di truyền
• Giai đoạn đầu của bệnh bạch cầu cấp
• Rối loạn miễn dịch

Yếu tố nguy cơ

Các nghiên cứu cho thấy một số yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Thừa cân béo phì
• Ít vận động/ lạm dụng khớp
• Thay đổi thời tiết khiến quá trình tuần hoàn máu bị ảnh hưởng
• Đột ngột thay đổi tư thế khiến lớp đệm của sụn khớp bị tổn thương

Bệnh viêm đau khớp ở trẻ em có nguy hiểm không?

Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, các triệu chứng viêm đau khớp ở trẻ em sẽ nhanh chóng thuyên giảm. Đồng thời hạn chế phát sinh rủi ro. Đối với những trường hợp chậm trễ trong quá trình điều trị, trẻ có thể gặp một số biến chứng dưới đây:

• Biến dạng khớp
• Teo cơ
• Tàn phế
• Viêm mống mắt, tổn thương phổi và tim mạch trong những trường hợp viêm khớp dạng thấp.

Phương pháp chẩn đoán viêm đau khớp ở trẻ em

Để xây dựng phác đồ điều trị thích hợp, trẻ bị viêm đau khớp cần được kiểm tra kỹ lưỡng, xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh lý.

• Thăm khám lâm sàng: Đầu tiên bác sĩ sẽ đặt một số câu hỏi liên quan đến bệnh sử kết hợp kiểm tra những biểu hiện bên ngoài như sưng, đau, đỏ khớp… Sau đó bệnh nhi sẽ được yêu cầu thực hiện một số động tác. Bước này giúp kiểm tra khả năng vận động và tính linh hoạt của các khớp.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu nhằm kiểm tra yếu tố dạng thấp và số lượng tế bào bạch cầu. Trong trường hợp số lượng bạch cầu tăng, viêm đau khớp ở trẻ em có thể xảy ra do nhiễm trùng.
• Xét nghiệm hình ảnh: Một số xét nghiệm hình ảnh sẽ được thực hiện với mục đích kiểm tra xương, cấu tạo ổ khớp và sự bất thường của những mô mềm xung quanh. Từ đó chẩn đoán xác định và đánh giá tổn thương khớp. Thông thường người bệnh sẽ được chỉ định siêu âm, chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI).

Phương pháp điều trị viêm đau khớp ở trẻ em

Để điều trị viêm đau khớp ở trẻ em, bác sĩ chuyên khoa sẽ hướng dẫn các phương pháp điều trị y tế kết hợp một số biện pháp chăm sóc và giảm nhẹ triệu chứng.

1. Biện pháp chăm sóc và giảm nhẹ triệu chứng

Một số biện pháp chăm sóc dưới đây có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng. Cụ thể:

• Nghỉ ngơi: Khi tổn thương khớp xuất hiện, phụ huynh cần hướng dẫn trẻ nghỉ ngơi, đặt khớp tổn thương cao hơn so với tim. Biện pháp này làm giảm áp lực lên các khớp, giảm sưng viêm và đau nhức. Bệnh nhi cần tránh vận động mạnh, chạy hoặc đi lại nhiều cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm.
• Cố định khớp: Một số dụng cụ hỗ trợ như nẹp, băng… có thể được sử dụng. Những dụng cụ này giúp cố định khớp, giảm tổn thương do các hoạt động kém lành mạnh. Đồng thời giảm đau và sưng khớp.
• Chườm lạnh: Chườm lạnh có tác dụng giảm đau, sưng và viêm khớp hiệu quả. Biện pháp này nên được dùng trong 3 – 4 ngày đầu tổn thương khớp, mỗi ngày thực hiện 4 lần, mỗi lần 10 – 15 phút. Để chườm lạnh, bạn cần dùng túi chườm hoặc khăn bông đựng một vài viên đá lại, bọc gọn và áp lên vị trí viêm đau khớp của trẻ.
• Chườm ấm: Chườm ấm được sử dụng sau 3 ngày áp dụng biện pháp chườm lạnh hoặc đã giảm sưng. Biện pháp này giúp tăng lưu thông máu qua khớp tổn thương, giảm đau, viêm, hạn chế cứng khớp và hỗ trợ phục hồi tổn thương. Ngoài ra chườm ấm còn giúp cải thiện khả năng vận động hiệu quả.
• Xoa bóp nhẹ nhàng: Không chỉ tăng lưu thông máu, thường xuyên xoa bóp nhẹ nhàng còn giúp giảm sưng và đau khớp, thư giãn khớp xương và cải thiện khả năng vận động cho bệnh nhi.

2. Dùng thuốc

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng của viêm đau khớp ở trẻ em, một số loại thuốc dưới đây sẽ được chỉ định:

• Thuốc giảm đau thông thường: Nếu có cơn đau nhẹ, một số loại thuốc giảm đau thông thường như Tylenol, Paracetamol sẽ được chỉ định. Thuốcnày mang đến hiệu quả giảm đau và hạ sốt trong thời gian ngắn.
• Thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs): Một số thuốc giảm đau chống viêm không steroid như Ibuprofen, Naproxen… được dùng sau khi Tylenol/ Paracetamol không đạt hiệu quả điều trị hoặc có cơn đau nghiêm trọng hơn. Nhóm thuốc này mang đến hiệu quả giảm viêm và đau nhanh cho những trường hợp nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên do có nhiều tác dụng phụ nên các thuốc giảm đau chống viêm không steroid chỉ được dùng trong thời gian ngắn.
• Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm: Methotrexate, Hydroxychloroquine hoặc một số loại thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm khác sẽ được yêu cầu sử dụng nếu trẻ bị viêm khớp dạng thấp. Việc sử dụng nhóm thuốc này sẽ làm chậm quá trình phát triển của bệnh.
• Corticosteroid: Corticosteroid có tác dụng ức chế hệ thống miễn dịch, giảm đau và giảm viêm hiệu quả. Tuy nhiên loại thuốc chỉ được dùng khi thực sự cần thiết.
• Thuốc sinh học: Thuốc sinh học thường được sử dụng kết hợp với thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm. Thuốc này có tác dụng ức chế hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa phát sinh phản ứng viêm.
• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh được dùng cho những bệnh nhân bị viêm khớp do nhiễm trùng. Thuốc này có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây hại nhưng không thể cải thiện triệu chứng. Vì thế thuốc kháng sinh cần được sử dụng đồng thời với những loại thuốc khác.

3. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu chỉ được dùng cho những trường hợp có tổn thương khớp nhẹ, hầu như không được chỉ định cho trẻ bị viêm đau khớp thể viêm khớp dạng thấp. Tùy thuộc vào tình trạng, bệnh nhi sẽ được hướng dẫn các bài tập vật lý trị liệu đơn giản hoặc sử dụng nhiệt, siêu âm trị liệu…

Biện pháp này có tác dụng giảm đau, sưng, cứng khớp. Ngoài ra vật lý trị liệu còn có tác dụng kích thích lưu thông máu, tăng khả năng chữa lành tổn thương và khôi phục khả năng cử động linh hoạt của người bệnh.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật có thể được chỉ định trong điều trị viêm đau khớp ở trẻ em. Đặc biệt là những trường hợp sau:

• Không có đáp ứng với những phương pháp điều trị bảo tồn
• Tổn thương khớp nghiêm trọng

Một số phương pháp phẫu thuật có thể được chỉ định:

• Phẫu thuật loại bỏ một phần khớp
• Phẫu thuật thay khớp
• Phẫu thuật hợp nhất các khớp

Phẫu thuật tiềm ẩn nhiều rủi ro không mong muốn. Vì thế phụ huynh cần cân nhắc và tham khảo kỹ ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi quyết định phẫu thuật cho trẻ.

Phòng ngừa viêm đau khớp ở trẻ em

Để giảm nguy cơ viêm đau khớp ở trẻ em, phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ một số biện pháp phòng ngừa sau:

• Kiểm soát cân nặng, tránh ăn những loại thực phẩm kém lành mạnh khiến cân nặng tăng cao.
• Giảm nguy cơ chấn thương bằng cách thận trọng trong các hoạt đông sinh hoạt, khởi động trước khi chơi thể thao.
• Chăm sóc và xử lý tốt các vết thương hở để phòng ngừa nhiễm trùng.
• Sớm kiểm soát và điều trị khỏi những bệnh lý làm tăng nguy cơ viêm đau khớp ở trẻ em.
• Khuyến khích trẻ vận động và tham gia vào các hoạt động ngoài trời. Điều này giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, cải thiện độ chắc khỏe và chức năng xương khớp. Đồng thời tăng tính linh hoạt và nâng cao độ dẻo dai của các mô mềm bảo vệ khớp.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp. Nên thường xuyên ăn những loại thực phẩm sạch, giàu dinh dưỡng và chứa nhiều thành phần có lợi cho sự phát triển xương khớp như canxi, vitamin D, protein, kali, axit béo omega-3, vitamin C. Những loại thực phẩm nên ăn mỗi ngày: Trứng, cá, sữa, thịt, các loại rau lá xanh, củ quả, trái cây tươi, các loại hạt và đậu, hải sản…

Hiện tượng viêm đau khớp ở trẻ em xảy ra do nhiều nguyên nhân như nhiễm trùng, chấn thương… Bệnh xuất hiện khiến bệnh nhi thường xuyên đau nhức khó chịu, khớp sưng to. Hơn thế bệnh còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khi điều trị chậm trễ. Do đó nếu cơn đau xuất hiện nhiều ngày kèm theo sưng, cứng khớp… phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và xây dựng phác đồ điều trị thích hợp.

Tham khảo thêm:

• Viêm khớp háng ở trẻ em: Nguyên nhân, cách điều trị