Cùng Hóa Đốt Sống L5 Là Tình Trạng Gì? Các Cách Chữa Trị
Cùng hóa đốt sống L5 là một bất thường phổ biến ở cột sống, có thể gây đau thắt lưng, các vấn đề về tư thế và hạn chế cử động. Xác định các dấu hiệu và có kế hoạch điều trị, quản lý sớm là điều cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng phát sinh.
Cùng hóa đốt sống lưng L5 là gì?
Khớp thắt lưng – xương cùng là khớp nối giữa đốt sống thắt lưng thứ năm (L5) và đốt sống cùng thứ nhất (S1). Khớp thắt lưng – xương cùng là nơi diễn ra hầu hết các cử động của cột sống thắt lưng, chẳng hạn như các chuyển động chủ yếu là gập, duỗi và gập sang hai bên với một góc nhất định. Mức độ chuyển động trong khớp thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi và đặc điểm cá nhân.
Ở giữa đốt sống L5 và S1 sẽ có một đĩa đệm. Đĩa đệm được cấu tạo từ vỏ xơ và nhân mềm, cho phép cột sống uốn cong theo nhiều hướng khác nhau.
Cùng hóa đốt sống lưng L5 xảy ra khi đốt sống thứ năm của cột sống thắt lưng (L5) hợp nhất với xương cùng ở điểm thấp nhất của cột sống. Đốt sống L5 có thể hợp nhất toàn phần hoặc một phần ở một hoặc cả hai bên. Ngoài ra, cùng hóa đốt sống L5 S1 có thể có đĩa đệm hoặc không cần đĩa đệm ở giữa. Điều này khiến các đốt sống không thể uốn cong ra khỏi xương chậu như các đốt sống khỏe mạnh.
Các loại cùng hóa đốt sống L5:
Có bốn loại cùng hóa đốt sống thắt lưng chính, được phân loại tùy thuộc vào sự hợp nhất được nhìn thấy trên tia X là một phần hay toàn bộ, hoặc hợp nhất một bên (đơn phương) hoặc ở cả hai bên (song phương). Cụ thể, các loại cùng hóa đốt sống phổ biến nhất bao gồm:
- Loại 1: Hợp nhất có kích thước tối thiểu là 19 mm ở một hoặc cả hai bên đốt sống.
- Loại 2: Hợp nhất ở một phần đốt sống, với khớp giả được tạo thành ở một bên hoặc cả hai bên
- Loại 3: Đốt sống L5 dính hoàn toàn vào xương cùng ở một bên hoặc hai bên
- Loại 4: Là sự kết hợp của loại 2 và loại 3.
Theo các nghiên cứu, cùng hóa đốt sống là một dị tật bẩm sinh phát triển trong thai nhi và gần như không gây ra dấu hiệu, triệu chứng. Hiện tại không có biện pháp điều trị cũng như ngăn ngừa tình trạng phát triển. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý các phản ứng của cơ thể và có kế hoạch kiểm soát các triệu chứng, ngăn ngừa các biến chứng liên quan.
Dấu hiệu nhận biết cùng hóa thân đốt sống L5
Cùng hóa đốt sống thắt lưng là một tình trạng bẩm sinh và nhiều người mắc phải tình trạng này không có bất cứ dấu hiệu nhận biết nào. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:
- Dấu hiệu thể chất: Hai chân của người bệnh có thể có chiều dài khác nhau hoặc người bệnh có thể bị nghiêng xương chậu. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về thăng bằng, phối hợp hoặc hạn chế phạm vi chuyển động ở thắt lưng.
- Đau thắt lưng: Cùng hóa đốt sống có thể gây đau mãn tính hoặc thỉnh thoảng ở lưng dưới, đặc biệt là ở vùng đốt sống bị ảnh hưởng.
- Cứng khớp: Sự hợp nhất của các đốt sống trong quá trình cùng hóa có thể dẫn đến cứng ở lưng dưới, gây khó khăn cho việc uốn cong hoặc vặn người.
- Hạn chế phạm vi chuyển động: Cứng khớp và đau thắt lưng có thể gây hạn chế các chuyển động ở lưng.
- Tê hoặc ngứa ran: Trong một số trường hợp, quá trình cùng hóa đốt sống có thể gây chèn ép các dây thần kinh, dẫn đến tê, ngứa ran ở chân hoặc bàn chân.
- Đau thần kinh tọa: Việc chèn ép các dây thần kinh tọa có thể gây đau thần kinh tọa, với các đặc trưng như gây đau, tê, ngứa ran ở lưng dưới và chân.
Ngoài ra, tình trạng đau lưng do cùng hóa đốt sống L5 được gọi là Hội chứng Bertolotti. Các triệu chứng này thường xuất hiện ở độ tuổi 20 – 30, chẳng hạn như:
- Đau thắt lưng nhưng không đau chân
- Đau không rõ nguyên nhân, cứng khớp và khó di chuyển
- Đau đớn hoặc khó chịu ở phía sau xương chậu, phía trên hông
- Đau ít hơn khi ngồi hoặc nằm xuống
- Đau và co thắt chi ở một bên
Để chẩn đoán Hội chứng Bertolotti, bác sĩ sẽ đề nghị chụp X – quang hoặc các chẩn đoán hình ảnh khác và xét nghiệm máu. Xác định tình trạng sớm và điều trị đúng cách có thể ngăn ngừa các biến chứng liên quan.
Nguyên nhân gây cùng hóa đốt sống lưng
Tình trạng cùng hóa đốt sống thắt lưng L5 S1 thường xảy ra trước khi người bệnh được sinh ra. Các xương sẽ được hình thành trong các tuần đầu tiên của thai kỳ. Mỗi đốt sống sẽ phát triển xung quanh cột sống và các đĩa đệm sẽ hình thành ở giữa các đốt sống.
Tuy nhiên, ở một số thai nhi, đốt sống không tách hoàn toàn khỏi xương chậu. Điều này dẫn đến việc đốt sống và xương cùng được gắn với nhau, không thể uốn cong ra khỏi nhau.
Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến cùng hóa đốt sống bao gồm:
- Yếu tố duy truyền: Khuynh hướng di truyền có thể dẫn đến sự phát triển bất thường của các đốt sống ở thắt lưng, dẫn đến tình trạng xương cùng hóa.
- Sự phát triển bất thường của thai nhi: Trong quá trình phát triển của thai nhi, những bất thường trong quá trình hình thành các đốt sống thắt lưng dưới có thể dẫn đến cùng hóa đốt sống.
- Chấn thương: Một số chấn thương ở vùng thắt lưng, chẳng hạn như gãy xương, trật khớp đốt sống, có thể dẫn đến việc lành xương bất thường giữa các đốt sống, dẫn đến quá trình xương khóa.
- Thay đổi quá trình thoái hóa: Những thay đổi trong quá trình thoái hóa ở cột sống, chẳng hạn như viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp, có thể góp phần dẫn đến sự hợp nhất bất thường giữa các đốt sống.
- Nhiễm trùng hoặc khối u: Trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng hoặc khối u có thể gây ảnh hưởng đến lưng dưới, dẫn đến thoái hóa khớp và tăng nguy cơ cùng hóa đốt sống.
- Tình trạng viêm nhiễm: Các tình trạng gây viêm nhiễm ở cột sống, chẳng hạn như viêm cột sống dính khớp, có thể dẫn đến thoái hóa cột sống.
Cùng hóa thân đốt sống L5 có nguy hiểm không?
Cùng hóa đốt sống L5 là một bất thường bám sinh, có thể gây đau lưng và làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý cơ xương khớp khác, chẳng hạn như:
- Viêm khớp L5 S1
- Viêm bao hoạt dịch
- Thoái hóa đĩa đệm
- Tổn thương cơ sinh học
- Hạn chế phạm vi chuyển động
- Gặp vấn đề trong việc kiểm soát tư thế
- Vẹo cột sống
- Đau chân, đau mông kéo dài
Ngoài ra, quá trình cùng hóa đốt sống thắt lưng L5 có thể dẫn đến chấn thương thần kinh chùm đuôi ngựa đi xuống từ đáy tủy sống. Hội chứng này là một tình trạng cấp cứu y tế, có thể gây đau đớn dữ dội, suy nhược cơ thể, tê hoặc ngứa ran ở háng, mông, vùng sinh dục hoặc cả hai chân. Tình trạng này cũng có thể gây mất khả năng kiểm soát ruột, bàng quang, dẫn đến đại tiểu tiện không tự chủ.
Việc nhận biết các triệu chứng và có kế hoạch điều trị kịp lúc là cách tốt nhất để cải thiện các triệu chứng cũng như ngăn ngừa các biến chứng phát sinh.
Chẩn đoán cùng hóa đốt sống như thế nào?
Có một số kỹ thuật được sử dụng để chẩn đoán tình trạng cùng hóa đốt sống L5 chẳng hạn như:
- Khám sức khỏe: Bác sĩ có thể tiến hành khám sức khỏe để đánh giá vùng lưng dưới, xác định các dấu hiệu ở khớp, phạm vi chuyển động bị hạn chế hoặc chèn ép các dây thần kinh.
- Chụp X – quang: Hình ảnh X – quang có thể giúp bác sĩ xác định tình trạng xương cùng hóa, cũng như mức độ hợp nhất của các đốt sống.
- Chụp CT: Chụp CT cung cấp các hình ảnh chi tiết hơn về xương, cho thấy mức độ hợp nhất giữa các đốt sống trong quá trình cùng hóa.
- Chụp MRI: Hình ảnh MRI có thể giúp bác sĩ xác định mức độ chèn ép hoặc tổn thương dây thần kinh do quá trình cùng hóa gây ra.
- Quét xương: Hình ảnh quét xương có thể giúp bác sĩ phát hiện hoạt động bất thường ở các đốt sống cùng hóa. Điều này có thể giúp bác sĩ xác định quá trình và mức độ tiến triển của quá trình cùng hóa.
- Điện cơ (EMG): EMG là xét nghiệm đo độ hoạt động điện của cơ và các dây thần kinh. Xét nghiệm này được sử dụng để phát hiện các tổn thương hoặc chèn ép dây thần kinh trong quá trình cùng hóa.
Các biện pháp điều trị tình trạng cùng hóa đốt sống L5
Cùng hóa đốt sống L5 S1 thường được điều trị bằng các biện pháp không phẫu thuật. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc khi người bệnh có dấu hiệu yếu, suy nhược chân, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, phương pháp điều trị cùng hóa đốt sống L5 S1 có thể bao gồm:
1. Sử dụng thuốc giảm đau
Có nhiều loại thuốc giúp giảm đau liên quan đến cùng hóa đốt sống L5, chẳng hạn như:
- Paracetamol: Đây là thuốc giảm đau phổ biến, hiệu quả, hoạt động bằng cách ngăn ngừa các tín hiệu đau truyền đến não.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Các loại NSAID phổ biến, chẳng hạn như Ibuprofen và Naproxen, có tác dụng giảm đau, chống viêm và hạ sốt hiệu quả.
- Thuốc giãn cơ: Các thuốc giãn cơ được sử dụng để thư giãn các cơ bắp bị căng cứng, thường được sử dụng để cải thiện các cơn đau liên quan đến các vấn đề cơ, xương, khớp, chẳng hạn như đau thắt lưng. Thuốc được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và thường được kê đơn trong thời gian ngắn 2 – 3 tuần để cải thiện các cơn đau mãn tính.
- Tiêm steroid ngoài màng cứng thắt lưng: Thuốc sẽ được tiêm trực tiếp vào các khoang ngoài màng cứng cột sống để làm giảm viêm và giảm độ nhạy cảm của các dây thần kinh gây đau, từ đó tạo ra ít tín hiệu đau hơn.
Các loại thuốc điều trị cùng hóa thân đốt sống L5 được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Sử dụng thuốc đúng cách là điều cần thiết để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh các rủi ro phát sinh.
2. Vật lý trị liệu thụ động
Vật lý trị liệu thụ động áp dụng chương trình giảm đau, phục hồi mà người bệnh không cần gắng sức. Các liệu pháp này giúp ổn định lưng, giữ cho các cơ, khớp khỏe mạnh, được điều hòa tốt để giảm đau lâu dài, đồng thời cung cấp môi trường chữa lành các mô ở lưng dưới.
Vật lý trị liệu thụ động cho cùng hóa đốt sống L5 bao gồm:
- Liệu pháp chườm lạnh: Nhà vật lý trị liệu có thể đề nghị liệu pháp chườm đá hoặc liệu pháp áp lạnh để cải thiện tình trạng viêm, sưng tấy, từ đó giảm đau và khó chịu ở thắt lưng.
- Liệu pháp nhiệt: Liệu pháp nhiệt có thể được sử dụng để tăng cường lưu thông máu đến khu vực bị ảnh hưởng, từ đó giúp cải thiện cơn đau.
- Kích thích thần kinh điện qua da (TENS): TENS sử dụng dòng điện điện áp thấp để kích thích dây thần kinh ở vùng bị ảnh hưởng. Điều này có thể giúp giảm đau và giảm căng cơ liên quan đến quá trình cùng hóa đốt sống L5.
- Liệu pháp siêu âm: Liệu pháp siêu âm sử dụng sóng âm thanh tần số cao để xuyên qua da và kích thích lưu lượng máu đến khu vực bị ảnh hưởng. Điều này có thể giúp giảm viêm và thúc đẩy quá trình chữa lành các tổn thương.
- Liệu pháp dòng điện giao thoa (IFC): Liệu pháp này sử dụng hai dòng điện tần số cao để tạo ra dòng điện tần số thấp, từ đó giúp giảm viêm và đau.
- Kích thích cơ điện (EMS): Liệu pháp này sử dụng dòng điện để kích thích các cơ ở vùng bị ảnh hưởng. Điều này có thể giúp tăng cường các cơ bắp yếu và cải thiện phạm vi chuyển động ở thắt lưng.
- Kích thích tủy sống (SCS): Liệu pháp SCS sử dụng một thiết bị điện nhỏ được cấy dưới da để truyền tín hiệu điện đến tủy sống. Điều này có thể giúp ngăn chặn các tín hiệu đau từ vùng bị ảnh hưởng và giảm đau liên quan đến quá trình cùng hóa đốt sống L5.
- Trị liệu bằng tay: Các kỹ thuật trị liệu bằng tay, chẳng hạn như massage mô mềm, tác động đến khớp có thể giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động ở lưng dưới.
Vật lý trị liệu thụ động có mục tiêu chính là giảm đau, khó chịu, từ đó phục hồi khả năng vận động linh hoạt. Các liệu pháp này cần được thực hiện theo chỉ dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh các vấn đề phát sinh.
3. Tập vận động cột sống
Có một số bài tập vận động cột sống có thể cải thiện tính linh hoạt ở thắt lưng và giảm đau. Các nhà vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn người bệnh kế hoạch tập luyện phù hợp để giảm đau và ngăn ngừa các rủi ro phát sinh. Các bài tập vận động tăng cường sức mạnh ở thắt lưng bao gồm:
Nâng đầu gối lên ngực:
- Nằm ngửa trên sàn
- Dùng cả hai tay để kéo gập một đầu gối về phía ngực, chân còn lại để thẳng trên mặt đất
- Giữ yên trong 5 giây, giữ chặt có bụng, ấn cột sống xuống sàn nhà
- Quay trở lại vị trí ban đầu
- Lặp lại với chân đối diện
Xoay đầu gối:
- Nằm ngửa trên sàn với đầu gối cong và bàn chân phẳng trên mặt đất
- Giữ chắc vai trên sàn, nhẹ nhàng lăn cả hai đầu gối cong sang một bên
- Giữ nguyên tư thế trong 5 – 10 giây
- Quay trở lại vị trí bắt đầu
- Nhẹ nhàng lăn đầu gối cong sang phía đối diện, giữ nguyên rồi trở về vị trí ban đầu
Bài tập nghiêng vùng chậu:
- Nằm ngửa với đầu gối cong và bàn chân phẳng trên sàn
- Đặt tay lên xương chậu ở hai bên cơ thể
- Co cơ bụng và hướng xương chậu lên trần nhà bằng cách ấn lưng dưới xuống sàn
- Lặp lại động tác 5 – 10 lần mỗi hiệp 2 – 3 hiệp mỗi lần tập
Nâng chân:
- Nằm ngửa, gập đầu gối, giữ cột sống ở vị trí trung lập
- Nâng chân trái lên không trung và duỗi thẳng bằng cách hướng gót chân hướng lên trần nhà
- Dùng cả hai tay và nhẹ nhàng kéo chân về phía cơ thể
- Giữ căng trong tối đa 30 giây, sau đó thả ra và lặp lại ở phía đối diện
Thực hiện các bài tập theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà vật lý trị liệu. Tập luyện đúng cách có thể giúp ổn định cột sống thắt lưng, giảm đau lưng và ngăn ngừa các triệu chứng cùng hóa trở nên nghiêm trọng hơn.
4. Phẫu thuật điều trị
Phẫu thuật cùng hóa đốt sống thắt lưng L5 có thể được đề nghị nếu các biện pháp bảo tồn không mang lại hiệu quả. Cùng hóa đốt sống có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm L4 L5 hoặc L5 S1, dẫn đến đau đớn, chèn ép các dây thần kinh. Trong trường hợp này, phẫu thuật có thể được chỉ định để cải thiện các triệu chứng.
Ngoài ra, phẫu thuật cũng được chỉ định ở các trường hợp biến chứng, chẳng hạn như đau chân, cong vẹo cột sống, đau thần kinh tọa hoặc hội chứng chùm đuôi ngựa.
Bác sĩ phẫu thuật có thể thực hiện nhiều thủ thuật nhỏ trong một cuộc phẫu thuật lớn. Điều này nâng cao hiệu quả điều trị và góp phần phòng ngừa các biến chứng. Tuy nhiên, phẫu thuật có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro, biến chứng, do đó người bệnh nên trao đổi với bác sĩ trướ ckhi quyết định điều trị.
5. Tự chăm sóc
Các cơn đau thắt lưng từ nhẹ đến trung bình có thể tự cải thiện tại nhà bằng cách nghỉ ngơi, chườm nóng và chườm lạnh. Nếu bị cứng khớp hoặc dấu hiệu đau thần kinh tọa, người bệnh nên duy trì hoạt động thể chất và tiếp tục các sinh hoạt hàng ngày để cải thiện cơn đau.
Mặc dù nghỉ ngơi tại giường có thể cải thiện cơn đau tạm thời, tuy nhiên nghỉ ngơi quá lâu có thể các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.
Một nhà vật lý trị liệu cũng có thể đề nghị người bệnh thay đổi lối sống, chẳng hạn như tránh các hoạt động làm trầm trọng thêm các triệu chứng và kiểm soát cơn đau, đồng thời ngăn ngừa chấn thương thêm.
Tuân thủ kế hoạch nghỉ ngơi, tập thể dục, bỏ thuốc lá và giảm cân là những cách tốt nhất để ngăn ngừa tổn thương do cùng hóa đốt sống L5.
Lối sống cho người bệnh cùng hóa đốt sống L5
Đối với người cùng hóa đốt sống L5, việc xây dựng sức mạnh, tăng cường tính linh hoạt và các tốt nhất để giảm đau cũng như ngăn ngừa các vấn đề về hông, mông, chân. Bảo vệ cột sống khỏi các chấn thương trực tiếp hoặc gián tiếp có thể ngăn ngừa quá trình cùng hóa. Dưới đây là một số gợi ý về lối sống cho người cùng hóa đốt sống thắt lưng:
- Tăng cường cơ bắp thông qua các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ nhanh, bơi lội hoặc thực hiện các bài tập với bóng, có thể giúp tăng cường dưỡng chất ở lưng, từ đó ngăn ngừa quá trình cùng hóa.
- Nâng vật nặng đúng cách để tránh gây áp lực lên thắt lưng. Cần giữ thẳng cột sống, dùng cánh tay cố định đồ vật, từ từ nâng vật nặng khỏi sàn bằng cách sử dụng sức mạnh ở đầu gối và chân, thay vì cột sống.
- Giảm áp lực, căng thẳng trong các hoạt động hàng ngày, chằng hạn như sử dụng máy hút bụi, máy giặt và sử dụng các kỹ thuật chính xác khi làm nông nghiệp.
- Dành thời gian nghỉ ngơi khi cần ngồi hoặc cúi người trong thời gian dài. Người bệnh có thể đứng dậy và duỗi người sau mỗi 60 phút để tăng cường sức khỏe cột sống.
- Kết hợp các mẹo và kỹ thuật trong các hoạt động hàng ngày có thể ngăn ngừa cùng như giảm sự phát triển của các cơn đau thắt lưng trong tương lai. Trao đổi với nhà trị liệu nếu có bất cứ thắc mắc hoặc câu hỏi nào.
Cùng hóa đốt sống L5 là một biến dạng cột sống bẩm sinh phổ biến và không gây ra triệu chứng ở hầu hết các trường hợp. Tình trạng này đôi khi có thể dẫn đến đau thắt lưng và các triệu chứng liên quan khác. Điều quan trọng là đến bệnh viện để được chẩn đoán và có dấu hiệu điều trị phù hợp.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!