Thoái hóa khớp háng: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Thoái hóa khớp có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trên cơ thể, trong đó có khớp háng. Thoái hóa khớp háng thường phát triển trong độ tuổi trung niên. Bệnh xảy ra kèm theo tình trạng đau nhức và cứng khớp, khiến bệnh nhân khó chịu, gặp khó khăn trong việc di chuyển, đứng hoặc/ và ngồi.

Thoái hóa khớp háng là gì?

Thoái hóa khớp háng là một bệnh thường gặp thuộc nhóm thoái hóa khớp. Bệnh thể hiện cho tình trạng bào mòn và viêm ở khớp háng, thường xảy ra ở những người có độ tuổi trung niên trở lên và người béo phì do khớp háng phải nhiều nhiều trọng lượng của cơ thể dẫn đến suy yếu.

Thoái hóa khớp háng gây ra nhiều cơn đau nhức nghiêm trọng ở vùng hông kèm theo tình trạng co cứng khớp. Điều này khiến bệnh nhân khó chịu và gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện những hoạt động liên quan đến khớp háng, bao gồm đi lại, ngồi xuống, đứng lên, cúi người.

Năm 2011, một cuộc khảo sát đã được thực hiện ở Hoa Kỳ. Kết quả cho thấy có trên 28 triệu người bị thoái hóa khớp. Trong đó những tổn thương và sự bào mòn ở khớp háng chiếm trên 20% trường hợp.

Quá trình tiến triển của bệnh thoái khớp háng

Trong bệnh thoái hóa khớp háng, phần sụn của khớp háng tổn thương và mòn dần theo thời gian. Trong khi đó sụn khớp có tác dụng làm đệm bảo vệ xương khớp, đồng thời giúp nâng cao sự linh hoạt, giúp di chuyển dễ dàng.

Khi sụn mòn đi, khớp háng sẽ trở nên khô ráp và sần, giảm không gian bảo vệ giữa các khớp. Lúc này các đầu xương có xu hướng cọ xát vào nhau. Bên cạnh đó các gai xương hình thành để bù đắp cho phần sụn đã mất có thể chèn ép vào dây thần kinh và gây đau.

Thông thường thoái hóa khớp nói chung và thoái hóa khớp háng nói riêng sẽ tiến triển nhanh theo thời gian. Vì thế việc sớm phát hiện và điều trị là điều cần thiết. Tránh để bệnh tiến triển làm ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.

Mặc dù không thể hồi phục hoàn toàn sự bào mòn và những tổn thương ở khớp háng nhưng các triệu chứng cùng với sự tiến triển của bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả bằng nhiều phương pháp khác nhau, gồm: Sử dụng thuốc, vật lý trị liệu, thay đổi lối sống và phẫu thuật.

Phân loại thoái hóa khớp háng

Bệnh thoái hóa khớp háng được phân thành những dạng sau:

• Thoái hóa khớp háng nguyên phát (thường gặp ở những người trên 60 tuổi)
• Thoái hóa khớp háng thứ phát
  • Thoái hóa khớp háng sau chấn thương: Thoái hóa xảy ra trên nền chấn thương cũ, điển hình như trật khớp háng,  gãy xương ổ đùi hoặc vỡ ổ cối.
  • Thoái hóa khớp háng sau dị dạng khớp: Thoái hóa xảy ra trên nền dị dạng cũ, bao gồm thiểu sản khớp háng, trật khớp háng…
  • Thoái hóa khớp háng sau bệnh lý: Thoái hóa xảy ra sau hoại tử vô khuẩn chòm xương đùi hoặc sau biến dạng ở bệnh nhân bị coxa plana.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp háng

Bệnh thoái hóa khớp háng xảy ra do sự thoái hóa xương khớp diễn ra theo thời gian. Điều này có nghĩa bệnh dễ xảy ra ở những người lớn tuổi.

Ngoài ra những yếu tố dưới đây cũng có thể đẩy nhanh sự thoái hóa khớp, bao gồm:

• Tiền sử gia đình bị thoái hóa khớp
• Thừa cân béo phì do tăng áp lực lên vùng xương khớp
• Có tiền sử tổn thương, chấn thương ở khớp háng
• Dị tật bẩm sinh ở khớp háng (chứng loạn sản phát triển ở hông), bao gồm khuyết tật di truyền trong sụn

Dấu hiệu nhận biết bệnh thoái hóa khớp háng

Bệnh thoái hóa khớp háng gây ra những triệu chứng sau:

• Cứng khớp háng vào mỗi buổi sáng sau khi ngủ dậy hoặc xảy ra khi ngồi lâu một chỗ
• Khi di chuyển có thể nghe tiếng “lạo xạo”. Dấu hiệu xảy ra là do những đầu xương cọ vào nhau
• Khớp hông có dấu hiệu sưng và đau. Cơn đau thường lan rộng xuống phần đùi, đầu gối, lên hông và mông
• Đau tăng lên khi thời tiết lạnh hoặc có thể đột ngột đau nhói khi hoạt động mạnh
• Giảm khả năng cử động ở phần hông, gây khó khăn khi cúi gập người, có thể hạn chế khả năng đi lại và gây khập khiễng.

Bệnh thoái hóa khớp háng có nguy hiểm không?

Những vấn đề dưới đây có thể xảy ra nếu bệnh thoái hóa khớp háng không được điều trị đúng cách:

• Cơn đau xảy ra vào ban đêm có thể gây rối loạn giấc ngủ và tăng nguy cơ trầm cảm.
• Bệnh nhân không thể di chuyển, thực hiện động tác cúi gập người, xoay hông hoặc cảm thấy rất khó khăn.
• Tăng nguy cơ gãy xương
• Tăng nguy teo cơ và cơ liệt chi dưới.

Vì những vấn đề có thể xảy ra nên việc sớm thăm khám và điều trị bệnh thoái hóa khớp háng là điều cần thiết. Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa khi bị đau hoặc có những vấn đề xảy ra ở khớp háng.

Chẩn đoán bệnh thoái hóa khớp háng

Bệnh thoái hóa khớp háng được chẩn đoán bằng kiểm tra triệu chứng, phạm vi chuyển động và chẩn đoán hình ảnh.

1. Kiểm tra lâm sàng

• Kiểm tra triệu chứng đau và cứng khớp háng
• Khả năng di chuyển và phạm vi hoạt động của bệnh nhân
• Tiền sử bản thân và tiền sử gia đình.

2. Kiểm tra cận lâm sàng

Kiểm tra cận lâm sàng cho phép bác sĩ chuyên khoa xác định chính xác vị trí bị tổn thương, mức độ nghiêm trọng, vấn đề đi kèm và khả năng phục hồi của bệnh nhân.

• Chụp X-quang: Hình ảnh chi tiết của xương và cấu trúc khớp háng khi chụp X-quang có thể giúp bác sĩ xác định sự tiến triển của gai xương, không gian khớp và tình trạng thoái hóa.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp cộng hưởng từ được chỉ định cho những trường hợp phức tạp. Sau khi có kết quả, hình ảnh MRI sẽ giúp xác định những vấn đề xảy ra ở xương và các mô mềm.
• Chụp CT: Thông thường bệnh nhân bị thoái hóa khớp háng được yêu cầu chụp CT với mục đích kiểm tra những tổn thương có kích thước nhỏ và xác định nguy cơ phát sinh biến chứng của bệnh.

Phương pháp điều trị thoái hóa khớp háng

Bác sĩ sẽ dựa vào kết quả chẩn đoán để đưa ra những phương pháp điều trị thích hợp. Đối với bệnh thoái hóa khớp háng, những phương pháp điều trị chính gồm:

1. Điều trị không phẫu thuật

Tùy thuộc vào tình trạng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, bệnh nhân có thể được yêu cầu sử dụng thuốc, vật lý trị liệu kết hợp với các thiết bị hỗ trợ và thay đổi lối sống.

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc được sử dụng với mục đích duy trì chức năng vận động cho bệnh nhân, giảm mức độ nghiêm trọng của cơn đau và hạn chế bệnh thoái hóa khớp háng gây biến chứng.

Những loại thuốc thường được sử dụng gồm:

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Những loại thuốc giảm đau không kê đơn như Acetaminophen có thể giúp bệnh nhân cải thiện cơn đau ở mức độ nhẹ, hạn chế những vấn đề xảy ra trong sinh hoạt. Tuy nhiên thuốc có thể gây tác dụng phụ khi dùng kéo dài.
• Thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAID): Thuốc giảm đau chống viêm không steroid có tác dụng giảm đau và giảm viêm ở mức độ trung bình. Các thuốc thường được sử dụng gồm naproxen và ibuprofen.
• Corticosteroid: Corticosteroid được chỉ định ở những trường hợp không có đáp ứng tốt với thuốc giảm đau và chống viêm thông thường. Đây là một chất chống viêm mạnh, thường được dùng bằng cách tiêm vào khớp hoặc uống. Tuy nhiên Corticosteroid có thể gây nhiều tác dụng phụ nên việc dùng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Kích thích dây thần kinh điện qua da

Sử dụng dòng điện áp thấp để kích thích dây thần kinh điện qua da có thể giúp giảm đau hiệu quả. Tuy nhiên phương pháp này chỉ giúp giảm đau ngắn hạn nên cần phải vật lý trị liệu hoặc sử dụng thêm thuốc để hỗ trợ.

Vật lý trị liệu và tập thể dục

Vật lý trị liệu giúp giảm mức độ và tần suất đau, cải thiện chức năng, sự linh hoạt của khớp háng. Đồng thời tăng khả năng chuyển động của bệnh nhân. Ngoài ra vật lý trị liệu đúng cách còn giúp tăng cường các cơ ở chân và hông, làm chậm sự tiến triển của bệnh.

Để nâng cao hiệu quả điều trị thoái hóa khớp háng, các chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết lập một chương trình phù hợp với từng tình trạng cụ thể, đồng thời phù hợp với lối sống và nhu cầu. Người bệnh cần tránh tự ý luyện tập vì việc luyện tập sai cách có thể gây ra những tổn thương không mong muốn.

Đối với những trường hợp nhẹ, có cơn đau thuyên giảm, người bệnh có thể áp dụng những bài tập có tác động thấp lên khớp háng như thái cực quyền, bơi lội, yoga, đạp xe, đi bộ, bài tập củng cố.

Sử dụng thiết bị hỗ trợ

Bệnh thoái hóa khớp háng khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đi lại. Vì thế song song với đợt điều trị bằng thuốc, người bệnh có thể sử dụng khung tập đi, nạng hoặc gậy để chủ động hơn trong các hoạt động sinh hoạt và cải thiện khả năng vận động.

Ngoài ra người bệnh có thể tránh được những cử động mạnh dẫn đến đau nhức khớp háng khi sử dụng những thiết bị hỗ trợ.

Giảm đau bằng nhiệt

Cả biện pháp chườm nóng và chườm lạnh đều có khả năng cải thiện tình trạng sưng và đau ở khớp háng.

Đối với biện pháp chườm nóng, nhiệt độ cao có thể giúp giảm đau, sưng, thư giãn xương khớp, sụn và dây chằng. Đối với biện pháp chườm lạnh, nhiệt độ thấp có thể giảm đau, sưng và giảm co thắt cơ.

Bệnh nhân có thể áp dụng biện pháp chườm nóng/ chườm lạnh khi bị đau hoặc thực hiện từ 2 – 3 lần/ ngày để cơn đau thuyên giảm.

Thay đổi lối sống

Thiết lập và duy trì một số thói quen cần thiết trong cuộc sống có thể làm chậm quá trình thoái hóa và bảo vệ khớp háng.

• Tránh leo cầu thang hoặc thực hiện một số hoạt động tạo nhiều áp lực cho khớp háng.
• Nên di chuyển và vận động nhẹ nhàng trong thời gian đầu, sử dụng những bài tập có cường độ thấp.
• Giảm áp lực cho khớp háng bằng cách giảm cân ở những người bị thừa cân béo phì.
• Thiết lập thói quen nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc.
• Kiểm soát căng thẳng. Thư giãn và nâng cao tâm trạng bằng cách nghe nhạc, sinh hoạt với gia đình, thiền hoặc tập thể dục.
• Xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh để góp phần quản lý cân nặng và làm chậm quá trình thoái hóa khớp. Cụ thể người bệnh nên ăn nhiều rau tươi, trái cây, ăn ít chất béo và ít đường, nên chọn thực phẩm tươi sống.
• Hạn chế uống rượu bia và không hút thuốc lá.

2. Điều trị thoái hóa khớp háng bằng phẫu thuật

Nếu khả năng vận động bị hạn chế nghiêm trọng, có nguy cơ tàn tật vĩnh viễn hoặc triệu chứng đau không thuyên giảm sau 6 tháng điều trị bằng phương pháp nội khoa, bác sĩ chuyên khoa có thể đề nghị phẫu thuật.

Phẫu thuật cắt xương

Đầu của xương hông và xương đùi được cắt, sau đó nối lại bằng một thiết bị nhân tạo để làm giảm áp lực cho khớp háng. Tuy nhiên phẫu thuật cắt xương chỉ được áp dụng cho những trường hợp nặng, không thể điều trị bằng những phương pháp khác.

Phẫu thuật tái tạo bề mặt hông

Loại bỏ toàn bộ sụn và xương hư hỏng trong khớp nối, sau đó sử dụng một lớp vỏ kim loại để thay thế. Tuy nhiên khác với phẫu thuật cắt xương, phần đầu của xương đùi được bọc bằng một lớp kim loại mịn thay vì cắt bỏ.

Phẫu thuật thay thế hông

Chỏm xương đùi và miếng đệm bị hư hỏng sẽ được loại bỏ. Tiếp đến sử dụng thiết bị bằng kim loại, gốm hoặc nhựa để định vị những bề khớp. Điều này sẽ giúp chức năng của hông mau chóng được phục hồi.

Sau phẫu thuật bệnh nhân cần có một khoảng thời gian nghỉ ngơi để hồi phục và phục hồi chức năng. Thông thường độ dài ngắn của khoảng thời gian này phụ thuộc vào phương pháp phẫu thuật được thực hiện và biện pháp chăm sóc sau phẫu thuật (vật lý trị liệu, chế độ ăn uống)

Biến chứng phẫu thuật

Một số biến chứng có thể xảy ra khi phẫu thuật, gồm:

• Chảy nhiều máu
• Xuất hiện cục máu đông
• Nhiễm trùng
• Bất đối xứng về độ dài chi
• Trật khớp háng
• Ảnh hưởng đến động mạch và mạch máu.

Phòng ngừa thoái hóa khớp háng

Không thể ngăn chặn hoàn toàn nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp háng. Tuy nhiên một số biện pháp dưới đây có thể giúp bạn nâng cao sức khỏe xương khớp, làm chậm quá trình thoái hóa.

• Ăn uống lành mạnh, tăng cường bổ sung chất chống oxy hóa, các loại vitamin, canxi và khoáng chất có trong các loại thực phẩm như rau củ quả, trái cây, thịt nạc, cá, dầu thực vật…
• Thiết lập thói quen vận động và tập thể dục mỗi ngày với những bài tập có cường độ nhẹ, gồm đi bộ, yoga, đạp xe, bơi lội…
• Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia.
• Tránh thừa cân béo phì.
• Tránh thực hiện những động tác mạnh làm tăng áp lực cho phần hông như mang vác vật nặng, leo cầu thang…
• Tránh ngồi lâu một chỗ hoặc đứng lâu.
• Khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện bệnh hoặc những vấn đề liên quan đến khớp háng. Sau đó áp dụng những biện pháp làm chậm quá trình lão hóa từ giai đoạn đầu.

Thoái hóa khớp háng là bệnh thường gặp ở người lớn tuổi. Bệnh làm phát sinh những triệu chứng nghiêm trọng và gây khó khăn cho việc vận động. Để tránh gây tổn thương nghiêm trọng, người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa ngay khi có những biểu hiện ban đầu như đau hoặc cứng khớp háng.

Có thể bạn quan tâm: Các bệnh cơ xương khớp thường gặp