Viêm gân Achilles (viêm gân gót chân): Thông tin cần biết

Viêm gân Achilles là chấn thương phổ biến, xảy ra khi sử dụng gân Achilles quá mức. Tình trạng này thường phổ biến ở những người chơi thể thao với cường độ cao hoặc người trung niên chơi chỉ chơi thể thao vào cuối tuần.

Viêm gân Achilles là gì?

Gân Achilles (hay gân gót chân) là gân kết nối cơ bắp chân với xương gót chân. Gân Achilles được sử dụng để nhảy, đi bộ và hỗ trợ bàn chân khi đứng trên một quả bóng.

Viêm gân Achilles hay còn là viêm gân gót chân, xảy ra khi sử dụng gân Achilles quá mức. Các hoạt động như chạy và nhảy có thể dẫn đến viêm gây, gây đau đớn, khó chịu. Tình trạng này thường xảy ra ở những vận động viên tập luyện tăng cường trong thời gian ngắn hoặc thực hiện các bài tập với cường độ cao. Ngoài ra, tình trạng này cũng phổ biến ở những người trung niên chơi thể thao, chẳng hạn như bóng rổ, quần vợt, chỉ vào cuối tuần.

Có hai loại viêm gân gót chân, bao gồm:

• Viêm điểm bám gân gót chân (Insertional Achilles tendonitis): Tình trạng này gây ảnh hưởng đến các sợi ở phần dưới của gân gót chân, nơi gân được gắn vào xương gót chân.
• Viêm ngoài điểm bám gân gót chân (Noninsertional Achilles tendonitis): Đây là tình trạng viêm liên quan đến các sợi ở phần giữa của gân và có xu hướng ảnh hưởng đến những người trẻ tuổi.

Trong hầu hết các trường hợp viêm gân Achilles không nghiêm trọng và có thể điều trị bằng cách chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên nếu các biện pháp tại nhà không mang lại hiệu quả điều trị, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Người bệnh có thể cần dùng thuốc hoặc phẫu thuật để cải thiện cơn đau và tăng phạm vi chuyển động của chân.

Dấu hiệu nhận biết viêm gân Achilles

Đặc trưng của tình trạng viêm gân gót chân là dẫn đến các cơn đau nhẹ ở phía sau chân hoặc phía trên gót chân, đặc biệt là sau các hoạt động thể thao. Cơn đau có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi người bệnh chạy bộ kéo dài, leo cầu thang hoặc chạy nước rút (là hình thức chạy cự ly ngắn trong thời gian giới hạn).

Các triệu chứng và dấu hiệu viêm gân khác có thể bao gồm:

• Khó chịu hoặc sưng ở phía sau gót chân
• Bắp chân cứng chắc
• Hạn chế phạm vi chuyển động khi uốn cong bàn chân
• Da gót chân ấm khi chạm vào

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị đau và cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng. Tình trạng này cũng có thể được cải thiện sau các hoạt động nhẹ.

Nguyên nhân gây viêm gân Achilles

Căng thẳng lặp lại nhiều lần ở chân là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm gân Achilles. Tình trạng này thường phổ biến ở những người tập thể dục quá mức, đặc biệt là ở các vận động viên. Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp nhiễm trùng đều có thể là nguyên nhân gây viêm gân gót.

Các hoạt động lặp đi lặp lại đều có thể làm căng gân Achilles và dẫn đến viêm gân. Cụ thể, một số hoạt động nguy cơ bao gồm:

• Tập thể dục mà không được khởi động đúng cách
• Căng cơ bắp chân khi luyện tập các động tác lặp lại nhiều lần
• Chơi các môn thể thao, chẳng hạn như quần vợt hoặc các môn yêu cầu đổi hướng di chuyển nhanh chóng
• Tăng các hoạt động thể chất một cách đột ngột mà cơ thể không có thời gian để thích nghi
• Đi giày không vừa vặn hoặc đã quá cũ
• Đi giày cao gót hàng ngày trong một thời gian dài
• Có gai xương ở phía sau gót chân
• Thoái hóa gân do tuổi tác

Các yếu tố rủi ro:

• Giới tính: Viêm gân gót chân thường phổ biến ở nam giới
• Độ tuổi: Viêm gân gót chân thường phổ biến hơn khi gân thoái hóa theo thời gian
• Các vấn đề vật lý: Bàn chân bẹt tự nhiên có thể gây tổn thương gân Achilles và gây viêm. Béo phì, hội chứng bàn chân bẹt và bắp chân căng cứng cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm gân.
• Điều kiện y tế: Người bệnh vẩy nến hoặc huyết áp cao có thể làm tăng nguy cơ viêm gân Achilles.
• Ảnh hưởng của một số loại thuốc: Một số loại thuốc kháng sinh, được gọi là fluoroquinolones, có thể tăng nguy cơ viêm gân Achilles.
• Tác động của môi trường: Chạy bộ với giày quá cũ hoặc không vừa vặn có thể làm tăng nguy cơ viêm gân gót chân. Tập thể dục trong địa hình đồi núi và luyện tập trong thời tiết lạnh cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm gân.

Viêm gân Achilles có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp, viêm gân Achilles không nguy hiểm và có thể được cải thiện tại nhà. Tuy nhiên, viêm gân gót có thể làm suy yếu gân, khiến gân dễ bị rách (đứt gân). Đây là một chấn thương gây đau đớn dữ dội và cần được phẫu thuật để cải thiện các triệu chứng.

Chẩn đoán viêm gân Achilles

Để chẩn đoán tình trạng viêm gân Achilles, bác sĩ có thể kiểm tra các triệu chứng và các hoạt động bình thường của người bệnh. Trong quá trình khám sức khỏe, bác sĩ có thể ấn nhẹ vào khu vực bị ảnh hưởng để xác định vị trí đau hoặc sưng.

Bác sĩ cũng có thể đề nghị người bệnh đứng trên một quả bóng để đánh giá tính linh hoạt, sự liên kết, phạm vi chuyển động và phản xạ của mắt chân.

Bên cạnh đó, để đảm bảo kết quả chẩn đoán, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm, chẳng hạn như:

• Chụp X – quang: Xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ quán sát hình ảnh bàn chân và xương chân. Mặc dù hình ảnh tia X không thể cung cấp hình ảnh của gân, nhưng xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ loại trừ các nguyên nhân khác có thể dẫn đến các triệu chứng tương tự.
• Siêu âm: Xét nghiệm này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh ở các mô mềm, chẳng hạn như gân. Siêu âm cũng có thể tạo ra hình ảnh chuyển động của gân để đánh giá lưu lượng máu xung quanh gân.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Xét nghiệm này sử dụng sóng vô tuyến và từ trường mạnh để tạo ra hình ảnh chi tiết của gân Achilles.

Điều trị viêm gân Achilles

Có nhiều phương pháp có thể điều trị viêm gân Achilles, bao gồm các phương pháp cải thiện tại nhà, sử dụng thuốc chống viêm hoặc các phương pháp điều trị xâm lấn, chẳng hạn như tiêm steroid hoặc phẫu thuật.

Tùy thuộc vào các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị một số phương pháp điều trị, chẳng hạn như:

1. Phương pháp R.I.C.E

R.I.C.E là phương pháp điều trị chấn thương cơ bản có hiệu quả nhanh và dễ thực hiện. Cụ thể các bước như sau:

• Rest – Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi, không tạo áp lực lên gân trong 1 – 2 ngày có thể cải thiện các cơn đau và giúp người bệnh đi lại dễ dàng hơn. Ngoài ra, nghỉ ngơi đầy đủ có thể giúp gân có thời gian lành lại nhanh hơn.
• Ice – Chườm lạnh: Chườm lạnh lên gân bị đau trong vòng 15 – 20 phút mỗi lần, sau đó loại bỏ túi đá để gân ấm trở lại. Chườm đá lạnh có thể làm giảm viêm và sưng nhanh chóng hơn.
• Compression – Băng, nén: Băng khu vực thương bằng băng thể thao có thể nén các chấn thương và hỗ trợ giảm đau. Người bệnh cũng có thể quấn băng vải hoặc quần áo xung quanh khu vực bị ảnh hưởng để cải thiện các triệu chứng. Nén gân có thể giúp gân lành lại nhanh hơn, tuy nhiên không nên nén quá chặt để tránh gây hạn chế lưu lượng máu.
• Elevation – Nâng cao chân bị tổn thương: Khi nằm hãy nâng cao chân hơn ngực để hạn chế lưu lượng máu đến khu vực này và ngăn ngừa tình trạng sưng tấy.

2. Thuốc điều trị

Nếu phương pháp R.I.C.E không mang lại hiệu quả điều trị, người bệnh có thể sử dụng thuốc giảm đau, chẳng hạn như ibuprofen hoặc naproxen để hỗ trợ giảm đau và giảm viêm.

3. Vật lý trị liệu

Chuyên gia về vật lý trị liệu có thể đề nghị một số liệu pháp điều trị viêm gân Achilles như sau:

• Thực hiện các bài tập trị liệu, chẳng hạn như bài tập kéo giãn và tăng cường để thúc đẩy quá trình chữa lành. Ngoài ra các bài tập cũng có thể hỗ trợ tăng cường sức mạnh của gân Achilles và hạn chế các nguy cơ viêm tái phát.
• Sử dụng các thiết bị chỉnh hình, chẳng hạn như miếng đệm hoặc miếng lót giày nâng cao để giảm căng thẳng trên gân. Ngoài ra, các dụng cụ chỉnh hình có thể cung cấp một lớp đệm và làm giảm lực tác động lên gân gót chân.

4. Phẫu thuật

Trong trường hợp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả điều trị, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để điều chỉnh gân Achilles. Ngoài ra, phẫu thuật cũng được chỉ định cho trường hợp rách gân gót hoặc cơ nguy cơ đứt gân.

Phẫu thuật phổ biến nhất được sử dụng để điều trị viêm gân Achilles là phẫu thuật mở. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ ở phía trên xương gót chân, sau đó khâu lại phần gân bị đứt và đóng vết mổ bằng chỉ khâu.

Ngoài ra, đôi khi tình trạng viêm gân gót chân có thể được thực hiện thông qua da. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ ở da và điều chỉnh gân bị tổn thương. Sau đó, bác sĩ đóng vết mổ bằng chỉ khâu.

Phẫu thuật điều trị viêm gân gót chân thường an toàn và hiếm khi dẫn đến các biến chứng không mong muốn. Tuy nhiên, đôi khi phẫu thuật có thể gây đau đớn, nhiễm trùng hoặc gây hạn chế phạm vi hoạt động của người bệnh.

Biện pháp phòng ngừa viêm gân Achilles

Không có biện pháp phòng ngừa tất cả các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của viêm gân Achilles. Tuy nhiên người bệnh có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh với một số lưu ý như:

• Tăng mức độ hoạt động dần dần: Nếu mới bắt đầu một chế độ luyện tập, hãy thực hiện từ từ và tăng dần thời lượng và cường độ luyện tập để tránh gây áp lực lên gân gót chân.
• Tránh các hoạt động quá sức: Tránh các hoạt động gây căng thẳng quá mức cho gân, chẳng hạn như chạy lên đồi. Nếu tham gia các hoạt động gắng sức, hãy khởi động trước bằng cách tập thể dục với tốc độ chậm. Nếu cảm thấy đau sau một bài tập cụ thể, hãy dừng lại và nghỉ ngơi.
• Sử dụng giày phù hợp: Giày khi tập thể dục cần hỗ trợ tốt cho gót chân và vòm bàn chân để tránh gây căng thẳng lên gân gót. Thay thế giày nếu giày đã cũ hoặc hao mòn quá mức.
• Kéo giãn gân hàng ngày: Dành thời gian mỗi ngày để kéo căng các cơ bắp chân và gân Achilles, đặc biệt là vào buổi sáng và trước khi tập thể dục để duy trì sự dẻo dai. Điều này đặc biệt quan trọng và cần thiết để tránh tái phát viêm gân Achilles.
• Tăng cường cơ bắp ở chân: Cơ bắp chân khỏe mạnh có thể hỗ trợ bắp chân và gân Achilles để tránh những căng thẳng xảy ra khi tập luyện.
• Luyện tập kết hợp: Thay thế các bài tập tác động mạnh bằng các bài tập tác động thấp, chẳng hạn như đi xe đạp hoặc bơi lội. Ngoài ra, người bệnh có thể luyện tập xen kẽ để tránh các tổn thương ảnh hưởng đến gân gót chân.

Viêm gân Achilles thường được cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi phù hợp. Quá trình phục hồi có thể cần nhiều thời gian hơn nếu người bệnh gây áp lực liên tục lên gân gót hoặc không thay đổi bài tập phù hợp.

Viêm gân trong thời gian kéo dài có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng, bao gồm gây viêm gân chèn xương gót chân, yếu gân và thoái hóa gân. Trong các trường hợp nghiêm trọng, căng thẳng kéo dài có thể gây đứt gân chân và cần phẫu thuật để điều trị. Điều trị phẫu thuật có thể cần vài tháng để phục hồi hoàn toàn.

Viêm gân Achilles có thể dẫn đến nhiều rủi ro nếu không được chăm sóc phù hợp. Do đó, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn biện pháp điều trị và tăng cơ hội phục hồi hoàn toàn, nhanh chóng.

Thông tin thêm: Ngón tay lò xo (viêm gân gấp ngón tay): Thông tin cần biết