Viêm bao hoạt dịch khớp háng: Dấu hiệu, cách điều trị

Viêm bao hoạt dịch khớp háng xảy ra khi bao hoạt dịch ở khớp háng bị tổn thương do chấn thương không được điều trị dứt điểm, lạm dụng khớp hoặc do bệnh lý. Bệnh khiến khớp háng sưng to, đau nhức, cứng khớp, bệnh nhân khó đi lại hoặc thực hiện những hoạt động liên quan đến khớp háng. 

Viêm bao hoạt dịch khớp háng là gì?

Viêm bao hoạt dịch là bệnh lý thường gặp. Tùy thuộc vào yếu tố tác động, bệnh có thể xảy ra ở nhiều khớp trên cơ thể, bao gồm cả khớp háng. Viêm bao hoạt dịch khớp háng là tình trạng viêm và tổn thương bao hoạt dịch (túi nhỏ chứa đầy chất lỏng đệm cho xương, gân và cơ gần khớp) ở khớp háng dẫn đến sưng và đau nhức.

Bệnh dễ xảy ra ở những người thường xuyên lặp đi lặp lại một vài chuyển động ở khớp háng hoặc lạm dụng khớp. Ngoài ra tình trạng viêm sưng còn xảy ra sau một chấn thương, nhiễm trùng hoặc do các bệnh xương khớp làm ảnh hưởng đến khớp háng.

Khi bị viêm, chức năng và hoạt động của bao hoạt dịch suy yếu, khớp có xu hướng tăng tiết hoạt dịch, sưng to kèm theo đau nhức và khó vận động. Điều này làm tăng nguy cơ yếu cơ và giảm chất lượng đời sống.

Nguyên nhân gây viêm bao hoạt dịch khớp háng

Viêm bao hoạt dịch khớp háng xảy ra do một số nguyên nhân dưới đây:

• Lạm dụng khớp: Viêm bao hoạt dịch khớp háng chủ yếu xảy ra do bệnh nhân lạm dụng khớp hoặc lặp đi lặp lại một vài chuyển động khiến khớp háng bị tổn thương. Bởi bao hoạt dịch có chức năng đệm cho xương, gân và cơ gần khớp. Nó dễ bị ảnh hưởng khi có tác động làm tăng sức ép vật lý trong thời gian dài.
• Chấn thương: Viêm bao hoạt dịch xảy ra khi bệnh nhân bị chấn thương tại khớp hoặc mô mềm bao quanh. Thông thường viêm bao hoạt dịch xảy ra ngay tại thời điểm chấn thương khớp hoặc tiến triển sau khi chấn thương không được điều trị dứt điểm.
• Bệnh lý: Một số bệnh tự miễn, mãn tính và bệnh xương khớp có thể khiến bao hoạt dịch khớp háng bị viêm (được gọi là viêm bao hoạt dịch thứ phát). Cụ thể:
  • Bệnh gout
  • Bệnh viêm khớp dạng thấp
  • Viêm khớp
  • Bệnh tiểu đường
  • Lao xương
  • Bệnh lupus ban đỏ
  • Viêm khớp vảy nến
  • Nhiễm trùng…

Yếu tố nguy cơ của viêm bao hoạt dịch khớp háng

Bệnh viêm bao hoạt dịch khớp háng có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi và nhóm đối tượng nào. Tuy nhiên nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng cao do một số yếu tố tác động dưới đây:

• Tuổi tác: Quá trình lão hóa tự nhiên theo tuổi tác khiến sức khỏe và chức năng của bao hoạt dịch khớp suy yếu. Điều này làm tăng nguy cơ viêm bao hoạt dịch ở những người lớn tuổi.
• Yếu tố nghề nghiệp: Nguy cơ mắc bệnh thường tăng cao ở những nhóm người làm việc quá sức hoặc có công việc ít vận động, ngồi nhiều, đứng lâu một chỗ.
• Vận động việc: Vận động viên hoặc những người thường xuyên chơi thể thao sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với thông thường. Đặc biệt là những môn thể thao yêu cầu chuyển động lặp đi lặp hoặc có các hoạt động cụ thể làm tăng áp lực lên bao hoạt dịch.
• Thừa cân béo phì: Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ tiến triển viêm bao hoạt dịch ở khớp gối và khớp háng.

Triệu chứng của viêm bao hoạt dịch khớp háng

Bao hoạt dịch khớp háng bị viêm và tổn thương làm tăng tiết dịch nhầy dẫn đến sưng to và đau nhức nhiều tại khớp háng. Cơn đau thường nghiêm trọng hơn khi người bệnh đi lại nhiều và vận động. Đau thuyên giảm khi ngừng hoạt động và nghỉ ngơi.

Ngoài ra bệnh còn gây ra một số triệu chứng nghiêm trọng khác, bao gồm:

• Cứng khớp
• Khả năng đi lại và vận động bị hạn chế
• Bầm tím hoặc đỏ ở khu vực tổn thương
• Có tiếng kêu rắc rắc khi đi lại
• Khô hoặc tràn dịch khớp

Một số triệu chứng toàn thân:

• Sốt nhẹ thường xảy ra vào buổi chiều tối
• Cơ thể mệt mỏi
• Suy nhược
• Chán ăn
• Tâm tính thay đổi…

Viêm bao hoạt dịch khớp háng có nguy hiểm không?

Nếu sớm khám và điều trị, viêm bao hoạt dịch khớp háng thường được chữa khỏi và không gây nguy hiểm. Ngược lại một số biến chứng có thể xảy ra ở những trường hợp nặng và không được điều trị kịp thời. Cụ thể:

• Yếu cơ
• Teo cơ
• Tàn phế, bại liệt
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh xương khớp như thoái hóa khớp háng, thấp khớp, viêm khớp háng, u nang bao hoạt dịch…

Chẩn đoán viêm bao hoạt dịch khớp háng

Quá trình chẩn đoán viêm bao hoạt dịch khớp háng thường bao gồm kiểm tra triệu chứng, bệnh sử và chẩn đoán hình ảnh.

1. Chẩn đoán lâm sàng

Đầu tiên bệnh nhân bị tổn thương bao hoạt dịch khớp háng sẽ được kiểm tra yếu tố nghề nghiệp, tiền sử chấn thương và bệnh sử. Sau đó người bệnh sẽ được đặt một số câu hỏi liên quan đến các triệu chứng bao gồm:

• Triệu chứng tại khớp
  • Sưng, đỏ hoặc bầm tím
  • Đau, mức độ và thời điểm đau
  • Cứng khớp, phạm vi chuyển động và khả năng vận động khớp háng
  • Tràn dịch khớp hoặc khô khớp háng
• Triệu chứng toàn thân
  • Sốt
  • Mệt mỏi, suy nhược
  • Chán ăn…

2. Chẩn đoán cận lâm sàng

Tổn thương bao hoạt dịch khớp háng gây ra những triệu chứng tương tự như các vấn đề xương khớp khác. Vì thế một số kỹ thuật sẽ được chỉ định để đánh giá chính xác bệnh lý và mức độ tổn thương.

• Chụp X-quang: Chụp X-quang được dùng để quan sát mô xương. Điều này giúp tìm kiếm tổn thương và chẩn đoán phân biệt viêm bao hoạt dịch với các bệnh xương khớp.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Chụp cộng hưởng từ MRI được dùng để quan sát mô mềm xung quanh khớp. Đồng thời kiểm tra lượng máu dồn về khớp và sự dày lên của bao hoạt dịch.
• Chụp cắt lớp vi tính CT: Để tìm kiếm tổn thương và các nguyên nhân tiềm ẩn, chụp cắt lớp vi tính CT sẽ được chỉ định.
• Sinh thiết: Bác sĩ chuyên khoa có thể lấy một mẫu mô nhỏ ở khớp tổn thương và quan sát dưới kính hiển vi. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ đánh giá chính xác nhất về những vấn đề đang xảy ra.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu được chỉ định khi có nghi ngờ nguyên nhân gây viêm bao hoạt dịch là do nhiễm trùng, lao hoặc do các bệnh tự miễn.

3. Chẩn đoán phân biệt

Bệnh viêm bao hoạt dịch khớp háng thường được chẩn đoán phân biệt với những tình trạng sau:

• Thoái hóa khớp háng
• Viêm khớp háng
• Gãy xương
• Viêm khớp dạng thấp
• Bệnh gout
• Ung thư sụn

Phương pháp điều trị viêm bao hoạt dịch khớp háng

Tổn thương bao hoạt dịch khớp háng thường được điều trị nội khoa bằng thuốc kết hợp với các phương pháp chăm sóc tại nhà. Ở một số trường hợp ít gặp, người bệnh có thể được chỉ định phẫu thuật để khắc phục tình trạng.

1. Sử dụng thuốc

Hầu hết các trường hợp bị viêm bao hoạt dịch khớp háng đều được yêu cầu sử dụng thuốc để giảm viêm và cải thiện triệu chứng. Tùy thuộc vào tình trạng và mức độ nghiêm trọng, một số loại thuốc giảm đau và kháng viêm sẽ được chỉ định, bao gồm:

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Thuốc giảm đau không kê đơn (điển hình như Paracetamol) thường được dùng cho những trường hợp sưng và đau nhẹ, có kèm theo sốt. Thuốc có tác dụng hạ sốt và giảm đau hiệu quả.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Thuốc này có tác dụng giảm đau, sưng và viêm từ nhẹ đến trung bình. Một số thuốc chống viêm không steroid (NSAID) thường được sử dụng gồm Aspirin, Ibuprofen, Naproxen
• Thuốc Steroid: Thuốc Steroid thường được dùng cho những trường hợp viêm nặng. Thuốc này có tác dụng ức chế hệ miễn dịch của cơ thể. Từ đó giúp giảm viêm và đau hiệu quả. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, thuốc Steroid có thể được dùng bằng đường uống hoặc đường tiêm.
• Thuốc kháng sinh, kháng lao: Thuốc kháng sinh hoặc kháng lao được dùng cho những bệnh nhân bị tổn thương bao hoạt dịch khớp háng do nhiễm trùng hoặc lao.

2. Vật lý trị liệu

Người bệnh được hướng dẫn vật lý trị liệu khi bao hoạt dịch khớp háng bị viêm kèm theo cứng khớp và hạn chế khả năng vận động. Biện pháp này có tác dụng thư giãn khớp và mô mềm bao quanh, giảm đau, tăng tính linh hoạt và khả năng vận động cho người bệnh.

Bên cạnh đó vật lý trị liệu còn giúp người bệnh kích thích tuần hoàn máu, giảm căng cơ, giảm sưng và hỗ trợ điều trị viêm bao hoạt dịch. Dựa vào tình trạng, người bệnh sẽ được thiết lập chương trình vật lý trị liệu phù hợp.

3. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Bên cạnh thuốc và vật lý trị liệu, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc tại nhà để giảm đau, giảm sưng khớp và duy trì khả năng vận động. Một số biện pháp thường được áp dụng gồm:

• Nghỉ ngơi

Đau và sưng do tổn thương bao hoạt dịch khớp háng thường thuyên giảm khi người bệnh ngừng các hoạt động và nằm nghỉ ngơi. Nguyên nhân là do nghỉ ngơi giúp giảm áp lực lên bao hoạt dịch viêm. Đồng thời tạo điều kiện cho những tổn thương được chữa lành.

Tuy nhiên người bệnh cần tránh nằm bất động trên giường trong thời gian dài. Nên đi lại nhẹ nhàng khi cơn đau đã thuyên giảm để hạn chế tình trạng cứng khớp và khó vận động sau này.

• Chườm đá

Để giảm sưng và viêm do tổn thương bao hoạt dịch, người bệnh có thể sử dụng túi đá lạnh chườm lên khớp háng khoảng 10 – 15 phút, thực hiện 3 lần mỗi ngày. Biện pháp này có tác dụng giảm sưng, đau và viêm, phù hợp với những người bị viêm bao hoạt dịch khớp háng do chấn thương hoặc lạm dụng khớp.

• Chườm ấm

Chườm ấm phù hợp với những trường hợp bị viêm bao hoạt dịch khớp háng do bệnh lý. Biện pháp này có tác dụng thư giãn cơ, xương khớp và mô mềm bao quanh. Đồng thời kích thích quá trình lưu thông máu, giảm sưng và đau hiệu quả.

Ngoài ra chườm ấm còn có tác dụng phòng ngừa và điều trị cứng khớp do tổn thương bao hoạt dịch, tăng lưu thông máu và dinh dưỡng nuôi dưỡng xương khớp, tăng sự linh hoạt và cải thiện chức năng vận động của người bệnh.

Đối với biện pháp chườm ấm, người bệnh dùng túi chườm hoặc chai thủy tinh chứa nước ấm đặt lên khớp háng trong 15 phút, mỗi ngày 3 lần.

• Ăn uống lành mạnh và đủ chất

Bệnh nhân bị viêm bao hoạt dịch khớp háng được khuyên ăn uống lành mạnh và đủ chất để duy trì sức khỏe xương khớp và mô mềm, hỗ trợ giảm đau và giảm viêm. Đặc biệt người bệnh nên tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm sau:

• • Thực phẩm chứa axit béo omega-3: Cá ngừ, cá mòi, cá hồi, cá trích, trứng cá muối, dầu gan cá tuyết, hạnh nhân, hàu…
  • Thực phẩm kháng viêm: Nghệ, tỏi, gừng…
  • Thực phẩm giàu canxi: Sữa, sữa chua, phô mai, các loại hạt, các loại đậu, rau lá xanh, các loại hạt, hạnh nhân…
  • Thực phẩm giàu vitamin D: Tôm, lòng đỏ trứng, dầu gan cá tuyết, nấm, hàu, cá ngừ, cá hồi, sữa…
  • Thực phẩm giàu vitamin C: Cà chua, cam, các loại quả mọng, ớt chuông, bông cải xanh, dưa lưới vàng, kiwi, đu đủ…

Bên cạnh thực phẩm nên bổ sung, người bệnh cần kiêng dùng những loại thực phẩm có khả năng gây phản ứng viêm như thực ăn nhiều dầu mỡ, chất béo, thực phẩm cay nóng, thực phẩm lên men, rượu…

• Duy trì vận động

Người bệnh cần duy trì vận động để hạn chế tình trạng cứng khớp, khó vận động, hỗ trợ giảm đau, viêm và sưng. Đối với những trường hợp bị viêm bao hoạt dịch khớp háng, người bệnh chỉ nên đi lại nhẹ nhàng hoặc thực hiện những bài tập có cường độ nhẹ như tập dưỡng sinh, yoga… Bệnh nhân lưu ý không chạy hoặc đi lại nhiều, không vận động mạnh để tránh làm khởi phát cơn đau.

Nếu đột ngột bị đau hoặc đau nhiều, người bệnh nên ngừng các hoạt động và nghỉ ngơi. Chỉ vận động nhẹ và đi lại sau khi cơn đau thuyên giảm.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định khi bệnh nhân bị viêm bao hoạt dịch khớp háng nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến khả năng vận động. Ngoài ra chỉ định phẫu thuật còn dựa vào một số yếu tố khác gồm:

• Thất bại trong điều trị nội khoa
• Bệnh nhân có nguy cơ gặp biến chứng
• Tổn thương không thể phục hồi
• Có biểu hiện phá hủy khớp

Một số phương pháp phẫu thuật thường được chỉ định:

• Phẫu thuật nội soi ổ khớp

Phẫu thuật nội soi ổ khớp có tác dụng loại bỏ phần bị viêm của bao hoạt dịch. Từ đó giúp giảm đau và tăng khả năng vận động cho người bệnh. Tuy nhiên một số biến chứng tiềm ẩn như biến dạng khớp, xuất huyết có thể xảy ra sau phẫu thuật.

• Phẫu thuật thay thế toàn bộ khớp

Nếu tổn thương khớp và bao hoạt dịch không thể phục hồi, bệnh nhân có thể được khuyên phẫu thuật thay thế toàn bộ khớp. Phương pháp này sử dụng bộ phận nhân tạo để thay thế cho khớp tổn thương. Từ đó giúp duy trì khả năng vận động và giảm đau cho người bệnh.

Phẫu thuật thay thế toàn bộ khớp có thể tiềm ẩn một số rủi ro như trật khớp, nhiễm trùng, cục máu đông… Tuy nhiên trường hợp này ít gặp.

• Synovectomy

Ngoài phẫu thuật nội soi và thay thế khớp, Synovectomy có thể được chỉ định. Phương pháp này tác động vào sâu trong ổ khớp thông qua chùm tia chiếu qua da. Từ đó giúp giảm sưng viêm và giảm đau hiệu quả. Tuy nhiên Synovectomy có thể gây biến chứng. Vì thế người bệnh cần cân nhắc rủi ro và lợi ích trước khi điều trị.

Biện pháp phòng ngừa viêm bao hoạt dịch khớp háng

Tổn thương bao hoạt dịch khớp háng không được ngăn chặn hoàn toàn. Tuy nhiên nguy cơ mắc bệnh có thể giảm khi bạn áp dụng một số biện pháp sau:

• Tránh lặp đi lặp lại một vài chuyển động ở khớp háng hoặc lạm dụng khớp.
• Phòng ngừa chấn thương khi lao động, chơi thể thao và lái xe.
• Nên cân bằng thời gian nghỉ ngơi và làm việc. Không nên lao động nặng hoặc làm việc gắng sức.
• Hạn chế thực hiện những động tác tác động trực tiếp lên khớp háng để tránh gây tổn thương và viêm bao hoạt dịch.
• Vận động viên hoặc những người có công việc nặng nhọc nên thường xuyên chườm ấm, tắm nước ấm và xoa bóp để thư giãn khớp xương và mô mềm.
• Nên nâng vận đúng cách để hạn chế tạo áp lực cho khớp háng và khớp gối. Cụ thể người bệnh nên gập đầu gối và hơi cong khớp háng khi nâng lên
• Nên thường xuyên đi lại và vận động nhẹ nhàng. Đặc biệt là những người có công việc ngồi nhiều, ít vận động.
• Tránh thừa cân béo phì để giảm áp lực lên các khớp dẫn đến tổn thương.
• Trước khi chơi thể thao hoặc thực hiện những hoạt động gắng sức, người bệnh nên khởi động và duỗi cơ để bảo vệ khớp khỏi tổn thương.
• Duy trì thói quen vận động và tập thể dục 30 phút mỗi ngày. Nên thực hiện những bài tập nhẹ và phù hợp như yoga, tập dưỡng sinh, đạp xe, đi bộ, bơi lội…
• Ăn uống lành mạnh và đủ chất để đảm bảo khớp xương và mô mềm được nuôi dưỡng. Đồng thời hạn chế tổn thương và các rối loạn liên quan đến bao hoạt dịch. Đặc biệt nên tăng cường bổ sung thực phẩm chứa axit béo omega-3, canxi, vitamin và chất chống oxy hóa.

Viêm bao hoạt dịch khớp háng là tình trạng thường gặp, dễ xảy ra do chấn thương, lạm dụng khớp và bệnh lý tiềm ẩn. Bệnh thường được chữa khỏi bằng các phương pháp nội khoa và không gây biến chứng nếu sớm điều trị. Ngược lại những trường hợp chủ quan có thể dẫn đến bại liệt. Vì thế người bệnh nên sớm đến bệnh viện khi bị đau, sưng và hạn chế khả năng vận động ở khớp háng.