Viêm bao hoạt dịch là gì? Triệu chứng và cách điều trị

Viêm bao hoạt dịch có thể gây đau đớn và sưng tấy, thường xảy ra xung quanh các khớp. Tình trạng này có thể xảy ra ở vai, khuỷu tay, đầu gối, bàn chân và phổ biến ở những người có tính chất công việc gây áp lực lên các khớp.

Viêm bao hoạt dịch là gì?

Bao hoạt dịch là một túi nhỏ chứa đầy chất lỏng được tìm thấy trong các khớp. Các bao hoạt dịch có nhiệm vụ đệm xương và giảm ma sát giữa xương, cơ, gân và da. Viêm bao hoạt dịch là tình trạng sưng tấy, viêm và đau đớn ở các bao hoạt dịch, thường xảy ra khi bao hoạt dịch bị kích thích do sử dụng quá mức hoặc khi người bệnh thực hiện các hoạt động gây áp lực lên bao hoạt dịch. Cơn đau này có thể nhẹ, nghiêm trọng, xuất hiện đột ngột và tăng dần theo thời gian.

Thông thường, tình trạng này chỉ ảnh hưởng đến một khớp tại một thời điểm nhất định. Tình trạng này thường không nghiêm trọng và có thể được cải thiện bằng cách dành thời gian nghỉ ngơi và bảo vệ khớp khỏi các chấn thương thêm.

Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng sẽ được cải thiện trong vài tuần nếu được điều trị thích hợp. Tuy nhiên, tình trạng này có thể tái phát trong tương lai.

Bất cứ bao hoạt dịch nào cũng có thể bị viêm, tuy nhiên có một số vị trí dễ bị ảnh hưởng hơn, chẳng hạn như:

• Viêm bao hoạt dịch khớp gối là tình trạng viêm xung quanh xương bánh chè, dẫn đến đau đớn ở khớp gối.
• Viêm bao hoạt dịch khuỷu tay là tình trạng viêm ở xung quanh khớp khuỷu tay. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể sờ hoặc cảm nhận được các nốt nhỏ ở khuỷu tay. Tình trạng này thường là mãn tính và không gây nguy hiểm cho người bệnh.
• Viêm bao hoạt dịch khớp háng dẫn đến sưng và đau đớn ở hông. Tình trạng này có thể xảy ra kèm một số tình trạng y tế khác, chẳng hạn như viêm khớp.
• Viêm bao hoạt dịch cổ chân có thể dẫn đến đau đớn, viêm và sưng ở gót chân. Tình trạng này có thể là cấp tính hoặc mãn tính.
• Viêm bao hoạt dịch nhiễm trùng khiến các bao hoạt dịch bị ảnh hưởng đỏ, nóng  và sưng lên. Tình trạng này cũng dẫn đến sốt, ớn lạnh và một số triệu chứng nhiễm trùng khác.

Nguyên nhân viêm bao hoạt dịch

Nguyên nhân phổ biến nhất khiến bao hoạt dịch là thực hiện các chuyển động lặp lại thường xuyên hoặc gây áp lực lên các khớp. Ngoài ra, một số chấn thương hoặc tổn thương trực tiếp đến bao hoạt dịch cũng có thể dẫn đến sưng tấy, đau, đỏ và viêm các bao hoạt dịch liên quan. Cụ thể, các nguyên nhân liên quan có thể bao gồm:

1. Viêm bao hoạt dịch khớp gối

Viêm bao hoạt dịch khớp gối có thể xảy ra do tổn thương xương bánh chè, dẫn đến đau đớn và sưng tấy. Các nguyên nhân phổ biến khác có thể bao gồm:

• Các hoạt động liên quan đến thể thao;
• Thường xuyên uốn cong đầu gối liên tục;
• Quỳ trong thời gian dài;
• Nhiễm trùng khớp gối;
• Chảy máu bên trong bao hoạt dịch.

2. Viêm bao hoạt dịch khuỷu tay

Viêm bao hoạt dịch khuỷu tay thường xảy ra khi người bệnh đặt tay trên một bề mặt cứng hoặc khi có một cú đánh mạnh vào phía sau khuỷu tay. Ngoài ra, đôi khi tình trạng này có thể liên quan đến nhiễm trùng hoặc là dấu hiệu của bệnh gout.

Bệnh gout có thể khi các tinh thể acid uric tích tụ trong cơ thể. Khi bệnh tiến triển có thể dẫn đến hình thành các hạt tophi và các hạt này có thể sờ thấy hoặc nhìn thấy. Hạt tophi có thể xuất hiện ở khuỷu tay và dẫn đến một nốt phồng ở khuỷu tay.

3. Viêm bao hoạt dịch khớp háng

Bao hoạt dịch khớp háng có thể bị tổn thương, viêm và dẫn đến đau đớn, khó chịu. Tình trạng này có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác nhau, chẳng hạn như:

• Nằm trên hông (nằm nghiêng) trong một thời gian dài;
• Chấn thương hông;
• Sử dụng tư thế không đúng khi ngồi hoặc đứng;
• Các bệnh lý tiềm ẩn ở hông, chẳng hạn như viêm khớp hoặc thoái hóa khớp hông.

4. Viêm bao hoạt dịch gót chân

Các hoạt động như chạy, nhảy hoặc các hoạt động lặp lại thường xuyên khác có thể gây sưng và khiến bao hoạt dịch ở gót chân bị viêm. Việc bắt đầu luyện tập thể dục thể thao mà không khởi động đúng cách cũng có thể dẫn đến tình trạng này. Ngoài ra, đi giày quá chật ở phần gót chân cũng có thể dẫn đến ma sát và gây viêm.

5. Nhiễm trùng bao hoạt dịch

Đôi khi bao hoạt dịch có thể bị nhiễm trùng do vi khuẩn. Tình trạng này thường xảy ra khi vi khuẩn lây nhiễm trực tiếp từ vết thương ở da đến khu vực xung quanh.

Nhiễm trùng da, chẳng hạn như viêm mô tế bào hoặc nhiễm trùng khớp, chẳng hạn như viêm khớp nhiễm khuẩn, có thể khiến bao hoạt dịch bị ảnh hưởng và viêm. Ngoài ra, nhiễm trùng máu đôi khi cũng có thể lây nhiễm đến bao hoạt dịch và gây viêm.

6. Các yếu tố nguy cơ

Viêm bao hoạt dịch có thể ảnh hưởng đến mọi người với tỷ lệ như nhau. Tuy nhiên một số người có thể có nguy cơ cao hơn, chẳng hạn như:

• Độ tuổi: Nguy cơ viêm thường tăng lên khi cơ thể lão hóa;
• Tính chất công việc: Một số công việc hoặc hoạt động có thể yêu cầu các chuyển động lặp lại thường xuyên. Điều này có thể gây áp lực lên các bao hoạt dịch, dẫn đến viêm và đau đớn. Các công việc nguy cơ bao gồm người lát sàn nhà, vẽ tranh hoặc chơi nhạc cụ.
• Có các điều kiện y tế khác: Một số người có các điều kiện y tế toàn thân, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp, bệnh gout, tiểu đường, có thể khiến bao hoạt dịch bị viêm. Bên cạnh đó, thừa cân béo phì có thể làm tăng nguy cơ viêm ở khớp gối và hông.

Dấu hiệu và triệu chứng viêm bao hoạt dịch

Các triệu chứng viêm bao hoạt dịch có thể phát triển trong nhiều ngày hoặc vài tuần. Các dấu hiệu có thể nhẹ hoặc xuất hiện đột ngột và nghiêm trọng, đặc biệt là khi người bệnh có cặn canxi ở khu vực bị ảnh hưởng.

Các dấu hiệu nhận biết và triệu chứng phổ biến có thể bao gồm:

• Bao hoạt dịch bị sưng lên khiến da ở khu vực ảnh hưởng trở nên căng hơn;
• Đau đớn xuất phát từ bao hoạt dịch và có thể lan đến các mô mềm lân cận;
• Da ở bao hoạt dịch bị ảnh hưởng trở nên mềm hơn khi ấn vào;
• Cứng khớp và hạn chế khả năng uốn cong hoặc duỗi thẳng của khớp;
• Da đỏ và nóng, điều này có thể là dấu hiệu của tình trạng bị kích ứng da hoặc nhiễm trùng. Đôi khi nhiễm trùng bao hoạt dịch có thể trở nên nghiêm trọng và cần được điều trị ngay lập tức để tránh các rủi ro không mong muốn.

Trong trường hợp nhiễm trùng, người bệnh có thể gặp một số dấu hiệu nhận biết khác, chẳng hạn như:

• Vùng da bị viêm có thể chuyển sang màu đỏ, cảm thấy ấm áp khi chạm vào, xuất hiện các vết sưng, phát ban hoặc vết loét.
• Các triệu chứng toàn thân chẳng hạn như sốt hoặc mệt mỏi mà không rõ nguyên nhân.
• Các dấu hiệu và triệu chứng có thể phụ thuộc vào vị trí viêm và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

Viêm bao hoạt dịch có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp, bao hoạt dịch bị viêm đều có thể tự cải thiện trong vài tuần mà không cần điều trị và không dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ hoặc đến bệnh viện ngay khi nhận thấy các dấu hiệu nguy hiểm, chẳng hạn như:

• Cơn đau ở khớp gây ảnh hưởng hoặc cản trở các hoạt động bình thường;
• Các triệu chứng không được cải thiện, ngay cả khi đã áp dụng các biện pháp tự chăm sóc tại nhà;
• Tái phát;
• Sốt cao hơn 38 độ;
• Đỏ, sưng hoặc ấm ở khu vực bị ảnh hưởng.

Đôi khi tình trạng này có thể cần được chẩn đoán và điều trị y tế ngay lập tức để tránh các rủi ro liên quan. Nếu không được điều trị phù hợp, các triệu chứng có thể trở thành mãn tính hoặc nhiễm trùng gây đe dọa đến tính mạng.

Chẩn đoán viêm bao hoạt dịch

Để chẩn đoán, bác sĩ có thể kiểm tra sức khỏe và trao đổi với người bệnh về các triệu chứng liên quan. Đôi khi bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng thông qua các dấu hiệu lâm sàng. Trong trường hợp bao hoạt dịch có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc viêm tái phát, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm, chẳng hạn như:

• Chụp X – quang để loại trừ các nguyên nhân và điều kiện sức khỏe xương khớp khác;
• Các xét nghiệm hình ảnh siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để xác định các nốt phồng hoặc hạt tophi ở khớp;
• Xét nghiệm máu xác định tình trạng nhiễm trùng;
• Chọc hút dịch từ bao hoạt dịch để kiểm tra ở phòng thí nghiệm, nếu người bệnh có dấu hiệu nhiễm trùng.

Cách điều trị viêm bao hoạt dịch

Tình trạng bao hoạt dịch bị viêm thường có thể tự khỏi mà không cần điều trị.  Tuy nhiên đôi khi tình trạng này có thể trở thành mãn tính, bùng phát liên tục trong tuần, vài tháng, thậm chí là lâu hơn.

Có nhiều biện pháp khác nhau có thể cải thiện các triệu chứng tại nhà, chẳng hạn như chườm nóng hoặc dành thời gian nghỉ ngơi. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng kéo dài hoặc không thuyên giảm sau 1 – 2 tuần tự chăm sóc, người bệnh có thể cần được điều trị y tế, thậm chí là phẫu thuật.

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, các biện pháp điều trị có thể bao gồm:

1. Điều trị tại nhà

Hầu hết các trường hợp bao hoạt dịch bị viêm đều có thể điều trị hiệu quả tại nhà. Cụ thể một số biện pháp đơn giản và hiệu quả cao, chẳng hạn như:

• Dành thời gian nghỉ ngơi: Người bệnh cần để các khớp bị ảnh hưởng có thời gian nghỉ ngơi và hồi phục phù hợp. Tránh di chuyển và sử dụng các khớp bị ảnh hưởng, trừ các trường hợp cần thiết.
• Chườm đá: Đặt một vài viên đá lạnh trong khăn mỏng sau đó chườm lên khu vực bị ảnh hưởng có thể giúp giảm đau và viêm khớp. Không đặt trực tiếp đá lên da để tránh gây tổn thương các mô.
• Nâng cao khu vực bị ảnh hưởng: Điều này có thể hạn chế lượng máu tụ lại vị trí tổn thương, hỗ trợ giảm viêm và đau ở bao hoạt dịch.
• Bảo vệ khu vực bị ảnh hưởng: Người bệnh có thể sử dụng băng thun hoặc lớp đệm mỏng để bảo vệ khu vực bị tổn thương và tránh các tiếp xúc không cần thiết.
• Sử dụng thuốc giảm đau: Một số loại thuốc giảm đau, chẳng hạn như Ibuprofen, có thể hỗ trợ cải thiện các cơn đau.

Nếu các triệu chứng không được cải thiện sau một tuần, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc hoặc sử dụng kim để tiêm vào vùng bị kích ứng để hỗ trợ giảm đau. Đôi khi người bệnh có thể cần thực hiện vật lý trị liệu để tăng cường sức mạnh cơ bắp và phòng ngừa tình trạng viêm tái phát.

2. Điều trị y tế

Trong trường hợp tình trạng viêm bao kéo dài hoặc không đáp ứng các phương pháp tự điều trị, người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ về các phương pháp điều trị y tế.

Cụ thể một số cách điều trị y tế phổ biến bao gồm:

• Sử dụng thuốc: Nếu bao hoạt dịch bị nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê loại kháng sinh phù hợp để điều trị;
• Trị liệu: Các biện pháp vật lý trị liệu hoặc các bài tập tăng cường ở các cơ có thể được đề nghị để giảm đau và ngăn ngừa các triệu chứng tái phát.
• Thuốc tiêm: Đôi khi bác sĩ có thể đề nghị tiêm corticosteroid vào bao hoạt dịch để giảm viêm và đau, đặc biệt là ở hông, vai và khớp gối. Phương pháp này có thể mang lại hiệu quả nhanh chóng và trong nhiều trường hợp, người bệnh chỉ cần tiêm một mũi thuốc để cải thiện các triệu chứng.

Sử dụng thuốc điều trị có thể dẫn đến một số tác dụng phụ tiềm ẩn, do đó người bệnh nên tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh các rủi ro không mong muốn.

3. Phẫu thuật

Nếu tình trạng viêm kéo dài hoặc không đáp ứng các phương pháp điều trị bảo tồn, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Trong quá trình phẫu thuật, bao hoạt dịch bị ảnh hưởng có thể được cắt bỏ. Cắt bỏ bao hoạt dịch có thể được thực hiện cùng với một số thủ thuật khác, chẳng hạn cắt gai gót chân. Sau phẫu thuật, bao hoạt dịch mới sẽ phát triển trở lại và ít nguy cơ bị viêm hơn.

Biện pháp phòng ngừa

Viêm bao hoạt dịch có thể tái phát nhiều lần sau khi được điều trị khỏi. Nếu tái phát, các triệu chứng có thể trở thành mãn tính, làm hỏng khớp và ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh. Do đó, ngay cả khi được điều tốt, người bệnh cũng nên thực hiện kế hoạch phòng ngừa hiệu quả.

Cụ thể các phương pháp phòng ngừa bao gồm:

• Bảo vệ các bộ phận dễ bị tổn thương của cơ thể, chẳng hạn như những người thường xuyên quỳ gối có thể sử dụng miếng đệm đầu gối để tránh các chấn thương không mong muốn và ngăn ngừa tình trạng thoái hóa khớp. Sử dụng nẹp khuỷu tay để bảo vệ khi chơi quần vợt hoặc chơi golf. Các vận động viên hoặc người thích đi bộ nên sử dụng giày phù hợp để bảo vệ gót chân.
• Nếu cần thực hiện các hoạt động lại thường xuyên, người bệnh nên dành thời gian để nghỉ giải lao.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh thừa cân béo phì, điều này có thể gây căng thẳng đến các khớp.
• Khởi động phù hợp trước khi vận động hoặc tập thể dục khoảng 5 – 10 phút để làm nóng các khớp. Các động tác nhẹ nhàng, chẳng hạn như đi bộ hoặc chạy bộ chậm có thể làm nóng cơ thể phù hợp.
• Tăng cường sức khỏe cơ bắp, đặc biệt là cơ bắp xung quanh các khớp để bảo vệ cơ thể khỏi chấn thương.
• Điều trị các tình trạng y tế cơ bản, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh gout.

Đối với hầu hết các trường hợp, viêm bao hoạt dịch có thể phòng ngừa được. Điều quan trọng là người bệnh cần xác định được nguyên nhân gây kích ứng và tránh các hoạt động đó.

Các triệu chứng viêm thường có thể được cải thiện nhanh chóng nếu được điều trị thích hợp. Tuy nhiên, tình trạng viêm có thể phát triển thành mãn tính hoặc dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng. Do đó, điều quan trọng là người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.

 Thông tin thêm: Viêm bao hoạt dịch khớp háng: Dấu hiệu, cách điều trị