Thoái Hóa Cột Sống Ở Người Già: Triệu Chứng Và Cách Chữa

Thoái hóa cột sống ở người già thường xảy ra do hao mòn đĩa đệm cột sống, khớp mặt hoặc các cấu trúc cột sống khác. Tình trạng này cần được chẩn đoán và có kế hoạch điều trị phù hợp để đảm bảo chức năng cột sống cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống ở người cao tuổi.

Dấu hiệu nhận biết thoái hóa cột sống ở người già

Thoái hóa cột sống ở người già  là tình trạng thoái hóa phát triển theo thời gian, dẫn đến đau đớn, phá vỡ sụn, tổn thương đĩa đệm giữa các đốt sống. Tình trạng thoái hóa cột sống có thể bắt đầu ở người trẻ tuổi và ngày càng trở nên phổ biến, nghiêm trọng hơn theo thời gian.

Theo một số thống kê, tình trạng thoái hóa cột sống thường xảy ra trong khoảng:

• 36% ở người dưới 44 tuổi
• 48% ở người từ 45 – 54 tuổi
• 84% ở người từ 55 – 64 tuổi
• 89% ở người từ 65 tuổi trở lên

Thoái hóa cột sống ở người già là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đau thắt lưng. Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể dẫn đến một số rủi ro khác, chẳng hạn như:

• Đau đớn dữ dội, đặc biệt là vào buổi sáng và cuối ngày
• Đau đớn dữ dội đến mức có thể gây gián đoạn giấc ngủ
• Đau khi ấn vào khu vực bị ảnh hưởng của cột sống
• Đau nhức liên tục, kéo dài và trở nên nghiêm trọng hơn khi người bệnh thực hiện các hoạt động xoắn, vặn cột sống
• Cứng khớp hoặc mất tính linh hoạt ở thắt lưng

Trong giai đoạn đầu, có triệu chứng có thể không liên tục, nhưng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Nếu các triệu chứng không được điều trị và chăm sóc phù hợp có thể dẫn đến đau thần kinh tọa.

Thoái hóa cột sống có thể xảy ra cùng lúc với tình trạng thoái hóa đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm. Cả hai tình trạng này thường phổ biến ở đoạn cột sống L4 L5 và L5 S1, phần thấp nhất của cột sống thắt lưng. Điều quan trọng là có kế hoạch chẩn đoán, chăm sóc sức khỏe phù hợp, để phục hồi sức khỏe cột sống cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống ở người già

Thoái hóa cột sống ở người già thường xảy ra ở người trên 50 tuổi khi các khớp mặt, sụn đệm giữa các đốt sống bị tổn thương. Cụ thể, một số nguyên nhân dẫn đến thoái hóa cột sống bao gồm:

• Tổn thương sụn khớp: Bề mặt của các đốt sống có một lợp sụn nhẵn để tránh ma sát khi các đốt sống chuyển động. Nếu lớp sụn khớp bị tổn thương, mỗi khi cột sống di chuyển, sụn bị tổn thương sẽ cọ xát với các cấu trúc lân cận, dẫn đến ma sát, làm tổn thương cả hai bên đốt sống và làm tăng nguy cơ thoái hóa. Tổn thương này có thể dẫn đến viêm, từ đó ảnh hưởng đến các dây thần kinh, gây đau đớn và khó chịu.
• Tổn thương đĩa đệm: Đĩa đệm cột sống có thể hao mòn theo thời gian, dẫn đến thoái hóa đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm hoặc rách vỡ đĩa đệm. Đĩa đệm hoạt động như bộ phận giảm xóc cho cột sống, do đó các đĩa đệm bị tổn thương không hấp thụ căng thẳng tốt, dẫn đến áp lực quá mức đến các đốt sống và tăng nguy cơ thoái hóa.

Ngoài ra, có một số yếu tố nguy cơ khác có thể dẫn đến thoái hóa cột sống ở người già, chẳng hạn như:

• Béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn sẽ tăng thêm áp lực lên cột sống, hông và đầu gối, điều này sẽ dẫn đến thoái hóa cột sống và nhiều vấn đề sức khỏe xương khớp khác. Ngoài ra, các mô mỡ tạo ra protein có thể gây viêm xung quanh cột sống và khiến các triệu chứng thoái hóa trở nên nghiêm trọng hơn.
• Chấn thương quanh khớp: Các chấn thương, chẳng hạn như té ngã, tai nạn giao thông, có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa cột sống. Ngay cả những chấn thương xảy ra nhiều năm trước cũng có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khi già đi.
• Căng thẳng lặp lại: Nếu tính chất công việc gây áp lực lên cột sống kéo dài có thể dẫn đến thoái hóa khi lão hóa.
• Dị dạng cột sống: Các vấn đề dị dạng như cong vẹo cột sống, gù cột sống hoặc khiếm khuyết sụn khớp, có thể dẫn đến thoái hóa cột sống ở người cao tuổi.
• Tình trạng sức khỏe: Một số vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như tiểu đường, sẽ khiến cơ thể rối loạn chuyển hóa các chất dinh dưỡng, từ đó gây ảnh hưởng đến cột sống và làm tăng nguy cơ thoái hóa.

Thoái hóa cột sống ở người già có nguy hiểm không?

Thoái hóa cột sống ở người già sẽ trở nên nghiêm trọng theo thời gian, dẫn đến đau đớn lưng mãn tính, cứng khớp và khó khăn trong các chuyển động hàng ngày. Tình trạng này góp phần dẫn đến trầm cảm, rối loạn giấc ngủ và có thể gây mất chức năng chuyển động hoặc tàn tật.

Trong các trường hợp khác, thoái hóa cột sống có thể dẫn đến hẹp ống sống thắt lưng, gây áp lực lên các dây thần kinh đi xuống cột sống. Điều này dẫn đến đau đớn rõ rệt hơn khi đi bộ, đứng thẳng người và được cải thiện khi ngồi, nằm hoặc nghỉ ngơi.

Hẹp ống sống thắt lưng và chèn ép các dây thần kinh có thể dẫn đến các triệu chứng như:

• Đau chân, đau lưng dưới kéo dài. Cơn đau có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi đi bộ một quãng đường ngắn hoặc đứng thẳng người trong một thời gian dài.
• Cơn đau thường được cải thiện khi ngồi xuống, cúi người về phía trước, chẳng hạn như sử dụng xe đẩy hàng ở siêu thị.
• Yếu, tê, ngứa ran bắt đầu từ hông, mông, lan đến chân.

Các triệu chứng hẹp ống sống sẽ trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian và làm tăng nguy cơ liệt. Trong các trường hợp khác, thoái hóa cột sống ở người già có thể gây tổn thương chùm đuôi ngựa, dẫn đến mất khả năng kiểm soát ruột và bàng quang, gây đại tiểu tiện không kiểm soát.

Bên cạnh tình trạng thoái hóa cột sống, người lớn tuổi cũng có nguy cơ thoái hóa khớp háng. Do đó, điều quan trọng là cần kiểm tra hông thường xuyên nếu bị đau thắt lưng hoặc được chẩn đoán thoái hóa cột sống. Điều trị đúng cách và chăm sóc sức khỏe phù hợp có thể góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, cũng như bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại.

Chẩn đoán thoái hóa cột sống ở người già

Để chẩn đoán thoái hóa cột sống ở người già, bác sĩ có thể kiểm tra lịch sử y tế của người bệnh và các triệu chứng phát sinh, chẳng hạn như cứng khớp, đau đớn, tổn thương chức năng khớp hoặc gặp khó khăn trong hoạt động hàng ngày. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh di chuyển, thực hiện các động tác uốn cong cột sống để xác định mức độ thoái hóa.

Để chẩn đoán xác định tình trạng thoái hóa, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm, chẳng hạn như:

• Chụp X – quang: Bác sĩ có thể đề nghị chụp X – quang để xác định các tổn thương và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Hình ảnh X – quang cũng có thể giúp bác sĩ kiểm tra sự hiện diện cũng như vị trí các gai xương.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Chụp CT được sử dụng để xác định tình trạng cột sống, ống sống và các cấu trúc xung quanh. Hình ảnh CT cũng có thể hiển thị cấu trúc tủy sống, xác định tình trạng phồng đĩa đệm, tổn thương do gai xương chèn ép lên tủy sống hoặc các dây thần kinh.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Hình ảnh MRI có thể giúp bác sĩ kiểm tra tình trạng tủy sống, rễ thần kinh, đĩa đệm, dây chằng, các mô và không gian xung quanh mô.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đề nghị xét nghiệm máu hoặc các kiểm tra khác để loại trừ các tình trạng nghiêm trọng. Trao đổi với bác sĩ nếu có bất cứ thắc mắc hoặc lo lắng.

Biện pháp điều trị thoái hóa cột sống ở người già

Các biện pháp điều trị thoái hóa cột sống ở người già tập trung vào việc kiểm soát cơn đau, tập thể dục phù hợp để cải thiện các tổn thương ở cột sống. Đối với người lớn tuổi, kế hoạch điều trị cần phù hợp, tránh gây áp lực quá mức dẫn đến căng thẳng tâm lý, điều này khiến việc sản xuất endorphin giảm, dẫn đến cơn đau nghiêm trọng, dữ dội hơn.

Tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ, độ tuổi của người bệnh và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, các biện pháp điều trị thoái hóa cột sống ở người già như sau:

1. Chườm lạnh

Hầu hết các trường hợp thoái hóa cột sống người già có thể dẫn đến viêm cột sống, gây đau đớn dữ dội cũng như ảnh hưởng đến khả năng chuyển động linh hoạt. Chườm lạnh lên vị trí đau có thể giúp giảm viêm, từ đó kiểm soát cơn đau hiệu quả.

Người bệnh có thể sử dụng túi đá bọc trong vải mỏng hoặc túi chườm y tế, đặt lên vị trí đau trong 20 phút mỗi lần, lặp lại sau mỗi 2 giờ nếu cần thiết. Điều này sẽ làm giảm viêm, giảm đau và giúp người bệnh quay trở lại sinh hoạt bình thường.

Lưu ý: Chườm lạnh có thể không phù hợp với người lớn tuổi mắc bệnh tiểu đường hoặc các tình trạng thần kinh ngoại biên khác. Đối với các trình trạng này, chườm lạnh có thể dẫn đến tổn thương thêm cũng như gây ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

2. Chườm nóng

Chườm nóng có thể giúp giảm cứng khớp và co thắt cơ ở người thoái hóa cột sống. Việc áp dụng túi chườm nóng lên vị trí đau sẽ giúp thư giãn cơ bắp, tăng cường phạm vi chuyển động của thắt lưng, giảm đau, từ đó phục hồi khả năng chuyển động.

Người bệnh có thể chườm nóng trong 20 phút mỗi lần và lặp lại sau 2 giờ nếu cần thiết. Ngoài ra, chườm nóng cũng được khuyến khích sử dụng trước các hoạt động thể chất hoặc tập thể dục để tránh gây ảnh hưởng đến cột sống.

Lưu ý: Liệu pháp chườm nóng điều trị thoái hóa cột sống ở người già không được khuyến nghị ở người có bệnh về da, bệnh tim và tiểu đường.

3. Tập thể dục theo hướng dẫn

Tập thể dục cường độ thấp và vật lý trị liệu có thể giúp kiểm soát các triệu chứng thoái hóa cột sống ở người già. Việc tập luyện đúng cách có thể cải thiện cơn đau và phục hồi tính linh động ở cột sống.

Theo khuyến nghị, người lớn tuổi nên dành khoảng 1 – 2 giờ mỗi ngày để thực hiện các bài tập tác động thấp, chẳng hạn như:

• Tập thể dục dưới nước: Sức nổi của nước có thể hỗ trợ một phần trọng lượng cơ thể, từ đó giảm áp lực lên cột sống và ngăn ngừa các tổn thương phát sinh. Ngoài ra, tình trạng đau cột sống và cứng khớp cũng thường ít nghiêm trọng hơn khi người bệnh vận động nước nước. Ngoài ra, các thủy trị liệu cũng góp phần cải thiện sự cân bằng, tăng tính linh hoạt, đồng thời giảm trầm cảm, lo lắng quá mức.
• Bài tập ổn định cột sống: Người lớn tuổi cần thực hiện các bài tập ổn định cột sống để có cơ bắp khỏe hơn, tránh chấn thương, té ngã và lấy lại sự thăng bằng tốt hơn sau va chạm.
• Bài tập tăng cường cơ cốt lõi: Các bài tập ổn định cột sống, tăng cường cơ cốt lõi có thể giúp giảm đau thắt lưng, đau vai gáy và phục hồi khả năng chuyển động linh hoạt của cột sống. Ngoài ra, tăng cường sức mạnh ở các cơ cốt lõi có thể cải thiện sự ổn định tổng thể, tư thế và nâng cao sự vững chắc khi di chuyển.

Ngoài ra, người bệnh cần lưu ý tránh một số tư thế không phù hợp, có thể gây tổn thương cột sống, chẳng hạn như:

• Các tư thế yêu cầu xoay hông, uốn cong cột sống hoàn toàn về phía trước hoặc phía sau
• Các bài tập uốn cong cột sống hoàn toàn về phía sau có thể gây đau đớn nghiêm trọng cho người hẹp ống sống hoặc thoái hóa đốt sống thắt lưng
• Các bài tập uốn cong cột sống về phía trước có thể gây tổn thương đĩa đệm và khiến tình trạng thoái hóa khớp trở nên nghiêm trọng hơn

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, người già bị thoái hóa cột sống cần tập luyện theo chỉ định của bác sĩ và hướng dẫn của nhà trị liệu. Bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng, cường độ thấp và các hoạt động đơn giản trước khi nâng cao cường độ và độ khó của bài tập.  Nếu cảm thấy đau đớn hoặc khó khăn, hãy thông báo với nhà trị liệu và có kế hoạch chăm sóc sức khỏe, phục hồi phù hợp.

4. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Mặc dù hiện tại không có loại thuốc nào đặc trị thoái hóa cột sống ở người già, tuy nhiên có một số loại thuốc có tác dụng kiểm soát các triệu chứng. Thuốc được sử dụng để kiểm soát cơn đau, chống viêm, giúp người bệnh năng động và hoàn thành các bài tập thể dục tốt hơn.

Các loại thuốc được sử dụng để điều trị thoái hóa cột sống ở người già bao gồm:

• Paracetamol có tác dụng giảm đau, kháng viêm.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) chẳng hạn như Ibuprofen, có thể giúp giảm đau nhanh chóng và hiệu quả.
• Thuốc giảm đau Opioid chẳng hạn như Tramadol, được sử dụng để kiểm soát cơn đau do thoái hóa cột sống nghiêm trọng. Thuốc có khả năng gây nghiện hoặc phụ thuộc thuốc, do đó chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và không tự ý thay đổi liều lượng.

Các loại thuốc giảm đau có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ, chẳng hạn như gây viêm loét dạ dày. Do đó, đôi khi bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc giảm đau tại chỗ, chẳng hạn như Salonpas, để kiểm soát cơn đau an toàn hơn. Các loại thuốc tiêm cũng có thể được chỉ định nếu cần thiết. Điều quan trọng là sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tránh gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

5. Xây dựng lối sống lành mạnh

Cùng với việc sử dụng thuốc điều trị thoái hóa cột sống ở người già, việc xây dựng lối sống lành mạnh có thể giúp kiểm soát cơn đau tốt hơn. Ngoài ra, lối sống lành mạnh cũng góp phần chống viêm, nâng cao sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa các tác nhân gây hại.

Để cải thiện tình trạng thoái hóa cột sống, người bệnh cần lưu ý:

• Không hút thuốc lá: Nếu hút thuốc lá, hãy bỏ thuốc, và tránh tiếp xúc với người hút thuốc lá.
• Sử dụng các thiết bị hỗ trợ: Nếu thoái hóa cột sống gây đau đớn dữ dội và ảnh hưởng đến khả năng chuyển động, người bệnh có thể hỏi ý kiến của bác sĩ về các thiết bị hỗ trợ nhằm giúp sinh hoạt trở nên dễ dàng hơn.
• Trò chuyện với bạn đời: Thoái hóa cột sống có thể gây ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày, bao gồm gây suy giảm ham muốn tình dục. Do đó, người bệnh cần trò chuyện với bạn đời để nhận được sự hỗ trợ phù hợp.
• Chăm sóc sức khỏe tinh thần: Đau đớn và hạn chế vận động có thể dẫn đến lo lắng, trầm cảm. Người bệnh cần tìm hiểu các kỹ thuật thư giãn, cải thiện tâm trạng cũng như góp phần giảm bớt lo lắng.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng phù hợp: Không có chế độ dinh dưỡng dành riêng cho người thoái hóa cột sống, tuy nhiên chế độ ăn uống nhiều rau xanh, trái cây và chất béo lành mạnh như dầu ô liu, có thể tăng cường sức khỏe tổng thể, cũng như hỗ trợ điều trị thoái hóa cột sống của người bệnh. Một chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm cân, duy trì cân nặng khỏe mạnh và ngăn ngừa tổn thương khớp.
• Sử dụng thực phẩm chức năng: Người già bị thoái hóa khớp được khuyến khích sử dụng Glucosamine và Chondroitin sulfate để giảm đau, chống viêm cũng như hỗ trợ tái tạo sụn mới, từ đó làm chậm quá trình thoái hóa. Việc sử dụng sản phẩm bổ sung cần nhận được sự đồng ý và hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất.

Trong trường hợp các loại thuốc, tập thể dục cũng như thay đổi lối sống không thể kiểm soát các triệu chứng thoái hóa cột sống ở người già, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Phẫu thuật cột sống an toàn và có tỷ lệ thành công cao, tuy nhiên người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về lợi ích, rủi ro để có kế hoạch chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Lưu ý cho người già bị thoái hóa cột sống

Đối với người cao tuổi bị thoái hóa cột sống, có nguy cơ ngã tương đối cao, đặc biệt là người sử dụng các loại thuốc giảm đau hoặc thuốc điều trị các tình trạng sức khỏe khác. Người cao tuổi khi té ngã có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như gãy xương không thể phục hồi.

Điều quan trọng là phòng ngừa té ngã để đảm bảo sức khỏe cột sống cũng như tránh các tổn thương phát sinh. Dưới đây là một số lưu ý bảo vệ cột sống ở người cao tuổi:

• Tập thể dục ít nhất 3 giờ mỗi tuần với các bài tập tác động thấp, chẳng hạn như Aerobic hoặc đi bộ nhẹ nhàng 1 – 2 giờ mỗi ngày, 2 – 3 ngày mỗi tuần. Các môn thể thao khác, chẳng hạn như thái cực quyền, yoga, cũng góp phần nâng cao sức khỏe cột sống và hạn chế nguy cơ té ngã.
• Đi bộ ít nhất 1 giờ mỗi tuần có thể giúp tăng tính linh hoạt và ngăn ngừa các nguy cơ té ngã, chấn thương cột sống.
• Sử dụng giày chống trượt với phần đế có độ bám tốt. Một số loại giày được thiết kế với các rãnh để phân tán chất lỏng, ngăn ngừa nguy cơ trơn trượt và té ngã.
• Lắp tay vịn lên cầu thang hoặc trong phòng tắm có thể hỗ trợ người bệnh trong các hoạt động hàng ngày.
• Ngăn ngừa nguy cơ vấp ngã, chẳng hạn như loại bỏ các dây điện hoặc vật cản trên sàn nhà, lắp thêm các bóng đèn ở cầu thang hoặc các vị trí chiếu sáng thấp để hạn chế va chạm, tai nạn.

Thoái hóa cột sống ở người già cần được chẩn đoán và có kế hoạch điều trị phù hợp để giảm đau cũng như ngăn ngừa các rủi ro phát sinh. Hỏi ý kiến của bác sĩ nếu có bất cứ câu hỏi hoặc lo lắng nào liên quan.

Tham khảo thêm:

• 3 Mẹo dùng cây mật gấu chữa thoái hóa đốt sống cổ cực hay
• Top 5 Đai Chữa Thoái Hóa Đốt Sống Cổ Bác Sĩ Khuyên Dùng
• Tình trạng thoái hóa đốt sống cổ gây mất ngủ và cách khắc phục
• Thoái hóa đốt sống cổ gây ù tai: Nguyên nhân và cách chữa trị