Viêm khớp gối là gì? Dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

Viêm khớp gối là nguyên nhân gây sưng đau ở khớp gối, làm hạn chế khả năng đi lại và vận động của bệnh nhân. Ngoài ra viêm khớp có thể làm tăng nguy cơ mất sụn và thay đổi hoạt động của mô trơn. Từ đó làm tăng nguy cơ yếu, teo cơ, mất khả năng vận động.

Viêm khớp gối là gì?

Viêm khớp gối là sự tổn thương và bào mòn của phần xương sụn trơn ở khớp gối do nhiều nguyên nhân khác nhau. Lúc này sụn trở nên xù xì và khô ráp, các đầu xương cọ xát và nhau và gây đau, làm ảnh hưởng đến khả năng đi lại và các hoạt động sinh hoạt của người bệnh. Bệnh chủ yếu xảy ra ở người lớn, ít ảnh hưởng đến trẻ em.

Các loại viêm khớp gối

Khớp gối chịu ảnh hưởng từ nhiều loại viêm khớp khác nhau. Theo các chuyên gia, có hơn 100 loại viêm khớp. Trong đó thường gặp nhất là viêm khớp do chấn thương, viêm khớp do gout, bệnh thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp.

Thoái hóa khớp

Bệnh thoái hóa khớp đặc trưng bởi sự mài mòn của phần xương sụn trơn trong khớp. Lúc này các đầu xương lộ ra ngoài và có xu hướng va vào nhau khi di chuyển. Điều này khiến đầu gối viêm và sưng to, đau đớn nhiều khi sinh hoạt.

Viêm khớp dạng thấp

Khi hệ thống miễn dịch trong cơ thể bị rối loạn, bệnh viêm khớp dạng thấp có thể xảy ra và làm ảnh hưởng đến khớp gối.

Viêm khớp sau chấn thương

Tình trạng viêm có thể phát triển ở đầu gối bởi những chấn thương cũ. Lúc này không chỉ đầu gối mà các khớp xung quanh cũng bị ảnh hưởng. Khi bị viêm khớp sau chấn thương, sụn khớp gối có thể bị mài mòn thêm, dẫn đến sưng đau và tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối.

Viêm khớp do gout

Bệnh gout khiến các tinh thể axit uric tích tụ, gây viêm ở khớp gối và nhiều khớp khác trên cơ thể. Bệnh xảy ra do rối loạn chuyển hóa nhân purin.

Triệu chứng của bệnh viêm khớp gối

Tùy thuộc vào đặc tính và mức độ nghiêm trọng của loại viêm khớp, các triệu chứng của bệnh có thể đột ngột xuất hiện và tiến triển khi tình trạng viêm khớp của bạn trở nên nghiêm trọng hơn hoặc sử dụng khớp quá mức.

Những triệu chứng thường gặp của bệnh viêm khớp gối gồm:

• Cứng khớp
• Sưng và đau đầu gối (mức độ đau tăng từ nhẹ đến nặng). Triệu chứng này thường nặng hơn sau khi ngồi lâu hoặc vào buổi sáng.
• Cơn đau có thể đột ngột bùng phát khi hoạt động mạnh hoặc khi thời tiết lạnh.
• Phạm vi chuyển động bị hạn chế, khó khăn trong việc di chuyển, duỗi hoặc co đầu gối
• Đầu gối phát ra tiếng kêu khi di chuyển
• Biến dạng khớp, cụ thể viêm khiến khớp bị lệch, chân vòng kiềng hoặc khụy gối
• Yếu khớp gối
• Khi sờ có cảm giác nóng và đỏ trên khớp.

Nguyên nhân gây viêm khớp gối

Nguyên nhân gây viêm khớp gối khác nhau ở mỗi loại.

Thoái hóa khớp

Bệnh thoái hóa khớp chủ yếu xảy ra do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể hoặc do sử dụng khớp quá mức. Bệnh thường xảy ra ở những người có độ tuổi trung niên.

Viêm khớp do gút

Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây viêm khớp gút làm ảnh hưởng đến đầu gối gồm:

• Tuổi cao
• Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với nữ
• Thừa cân béo phì
• Gia đình có tiền sử bị viêm khớp do gút
• Có tiền sử hoặc đang bị suy thận
• Sử dụng một số loại thuốc như thuốc kháng lao, thuốc ức chế tế bào, thuốc lợi tiểu
• Có tiền sử hoặc đang bị suy thận, các bệnh về máu (bệnh bạch cầu cấp).

Viêm khớp dạng thấp

Nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp vẫn chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên di truyền có thể là một yếu tố liên quan đến sự phát triển của bệnh.

Viêm khớp sau chấn thương

Viêm khớp sau chấn thương xảy ra khi bệnh nhân bị chấn thương trước đó nhưng không có biện pháp chăm sóc sau điều trị. Cụ thể như rách sụn hoặc bong gân tại khớp gối.

Mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm khớp gối

Mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm khớp gối còn phụ thuộc vào loại viêm khớp. Tuy nhiên nếu không được điều trị, những vấn đề dưới đây có thể xuất hiện:

• Đau nghiêm trọng làm hạn chế khả năng vận động, không thể co hoặc duỗi khớp gối
• Đi lại khó khăn hoặc có thể bị dị tật ở đầu gối
• Yếu cơ, teo cơ
• Mất chức năng vận động ở hai chi dưới
• Tăng nguy cơ gãy xương nếu bị viêm khớp gối do thoái hóa.

Chẩn đoán bệnh viêm khớp gối

Bệnh viêm khớp gối được chẩn đoán bằng cách kiểm tra triệu chứng, chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm.

1. Kiểm tra triệu chứng

Đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa sẽ kiểm tra triệu chứng để xác định viêm khớp gối và mức độ viêm.

• Kiểm tra triệu chứng sưng, nóng, đỏ ở khớp gối
• Kiểm tra đặc tính của cơn đau
• Phạm vi chuyển động, bao gồm chuyển động chủ động (tự định hướng) và chuyển động thụ động (sử dụng thiết bị hoặc được hỗ trợ)
• Kiểm tra dị tật ở khớp gối và vấn đề với dáng đi của bệnh nhân
• Kiểm tra triệu chứng ở các khớp khác trên cơ thể
• Kiểm tra dấu hiệu tổn thương ở sụn, dây chằng, cơ và gân xung quanh đầu gối.

2. Chẩn đoán hình ảnh

Một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh dưới đây sẽ được thực hiện khi bạn bị thoái hóa khớp. Bao gồm:

• Chụp X-quang: Hình ảnh X-quang cho phép bác sĩ kiểm tra xương, không gian sụn khớp và cấu trúc của khớp gối. Từ đó tìm kiếm sự mài mòn, tổn thương sụn khớp, các gai xương và phân biệt các dạng viêm khớp.
• Chụp CT: Chụp cắt lớp vi tính (CT) giúp kiểm tra toàn bộ không gian của khớp gối, xác định những tổn thương có kích thước nhỏ hoặc những bất thường khác ở đầu gối mà không thể phát hiện bằng X-quang.
• Chụp MRI: Chụp cộng hưởng từ (MRI) được chỉ định với mục đích tìm kiếm thêm thông tin và những hình ảnh chi tiết hơn về xương, sụn khớp, cơ, gân và dây chằng.

3. Xét nghiệm

Một số xét nghiệm được thực hiện trong phòng thí nghiệm như xét nghiệm máu, chọc hút và xét nghiệm dịch ở khớp gối… được chỉ định khi có nghi ngờ nhiễm trùng, kiểm tra nồng độ axit uric trong máu hoặc muốn tìm kiếm những bất thường khác.

Phương pháp điều trị viêm khớp gối

Nếu bị viêm khớp gối nhẹ bệnh nhân có thể được vật lý trị liệu và hướng dẫn chăm sóc tại nhà để tăng độ linh hoạt của khớp và giảm các triệu chứng như đau, cứng và sưng do viêm.

Nếu đau nghiêm trọng và viêm nặng, người bệnh cần sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật để khắc phục tình trạng.

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Một số biện pháp chăm sóc tại nhà có thể cải thiện các triệu chứng của bệnh viêm khớp gối. Bao gồm:

Tập thể dục

Những bài tập có cường độ nhẹ như đi bộ, bài tập co duỗi khớp gối, đạp xe, yoga hay bơi lội có thể giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ chân. Đồng thời giữ cho xương khớp chắc khỏe và hỗ trợ giảm sưng đau.

Chườm nóng và chườm lạnh

Trong thời gian điều trị triệu chứng của bệnh viêm khớp gối, người bệnh nên xen kẽ biện pháp chườm nóng và chườm lạnh để làm dịu tình trạng sưng viêm và đau khớp.

• Chườm nóng: Sử dụng túi ấm hoặc bình thủy tinh chứa nước ấm chườm lên vị trí đau giúp giảm sưng, đau và thư giãn các bộ phận trong cấu trúc khớp gối.
• Chườm lạnh: Dùng khăn lạnh hoặc túi lạnh áp vào vị trí đau giúp cải thiện tình trạng co thắt cơ. Đồng thời giúp giảm sưng và giảm đau.

Sử dụng thiết bị hỗ trợ

Nếu đau nhiều người bệnh nên sử dụng thiết bị hỗ trợ khi di chuyển Những thiết bị này có thể giúp giảm áp lực lên khớp gối, giảm tần suất đau và giúp người bệnh di chuyển dễ dàng hơn.

Ngoài ra người bệnh có thể sử dụng nẹp ở một bên hoặc hai bên đầu gối để cố định khớp và giảm bớt áp lực lên khớp bị viêm.

Giảm cân

Giảm cân bằng chế độ ăn uống và luyện tập phù hợp có thể giúp giảm trọng lượng và giảm áp lực lên khớp gối. Từ đó giúp hỗ trợ giảm viêm và ngăn ngừa sự tiến triển của các triệu chứng.

2. Vật lý trị liệu

Trong điều trị viêm khớp gối, tác dụng chính của các bài tập vật lý trị liệu gồm: Tăng độ linh hoạt và tăng sức bền cho xương khớp, cải thiện khả năng vận động, tăng cường phải vi hoạt động và hỗ trợ giảm sưng đau.

Vì thế trong thời gian điều trị, bác sĩ sẽ thiết lập cho bạn một chế độ tập luyện với những bài vật lý trị liệu và phục hồi chức năng phù hợp.

3. Sử dụng thuốc

Đa số bệnh nhân bị viêm khớp gối được yêu cầu dùng thuốc để cải thiện tình trạng viêm và các triệu chứng đi kèm. Những loại thuốc thường được sử dụng gồm:

Thuốc giảm đau không kê đơn

Thuốc giảm đau không kê đơn, điển hình như Tylenol (acetaminophen) có tác dụng giảm đau nhẹ nhưng không hỗ trợ giảm viêm. Loại thuốc này được chỉ định cho trường hợp nhẹ để kiểm soát cơn đau, thường dùng trong thời gian đầu điều trị.

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) được chỉ định trong điều trị viêm khớp gối với mục đích cải thiện triệu chứng viêm, đau và sưng ở khớp gối. Thuốc bằng cách ức chế prostaglandin. Những loại thường được sử dụng gồm Aleve (naproxen) và Advil (ibuprofen).

Thuốc ức chế chọn lọc COX-2

Trong trường hợp cơn đau không có biểu hiện thuyên giảm, người bệnh có thể được chỉ định điều trị với thuốc ức chế chọn lọc COX-2 (NSAID chọn lọc). Đây là một loại thuốc chống viêm loại mạnh, được sử dụng khi các thuốc chống viêm không steroid không mang lại hiệu quả điều trị.

Thuốc ức chế chọn lọc COX-2 có tác dụng giảm viêm và đau ở trường hợp nặng. Tuy nhiên thuốc có thể gây tác dụng phụ lên đường tiêu hóa (buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy…). Một số loại thường được sử dụng gồm Celebrex (celecoxib), Bextra (valdecoxib),Vioxx (rofecoxib).

Thuốc chống thấp khớp (DMARDs)

Thuốc chống thấp khớp (DMARDs) có tác dụng ngăn chặn tình trạng viêm, giúp bảo vệ và duy trì sức khỏe xương khớp. Ngoài ra thuốc còn có tác dụng ngăn ngừa tình trạng viêm gây tổn thương và phá hủy mô khớp.

Thuốc chống thấp khớp phù hợp với những bệnh nhân bị viêm khớp gối do viêm khớp dạng thấp. Những loại thường được sử dụng gồm Hydroxychloroquine, Sulfasalazine, Methotrexate.

Corticosteroid

Tiêm Corticosteroid vào vị trí bị tổn thương có thể giúp cải thiện nhanh tình trạng viêm và đau khớp gối. Thuốc này phù hợp với những bệnh nhân không có đáp ứng tốt với thuốc giảm đau và chống viêm thông thường.

Tiêm chất nhờn

Ngoài Corticosteroid, chất bôi trơn cũng có thể được tiêm vào khớp gối để ổn định sức khỏe xương khớp. Đồng thời giúp bôi trơn và tăng độ linh hoạt cho khớp gối.

4. Liệu pháp thay thế

Một số liệu pháp thay thế như liệu pháp xung từ tính và châm có thể được áp dụng để điều trị cơn đau do viêm khớp gối.

Châm cứu

Khi châm cứu, bệnh nhân sẽ được kích thích các vùng cơ bằng cách sử dụng kim châm nhỏ. Liệu pháp này có tác dụng làm tê và giảm đau ở khớp gối. Tuy nhiên tác dụng chỉ duy trì trong một thời gian ngắn.

Liệu pháp xung từ tính

Liệu pháp xung từ tính được thực hiện bằng cách kích thích vùng cơ ở đầu gối bằng một tính hiệu xung. Từ đó giúp cải thiện tình trạng đau đớn và hỗ trợ điều trị viêm cho bệnh nhân.

5. Phẫu thuật điều trị viêm khớp gối

Đa số bệnh nhân bị viêm khớp gối đều có đáp ứng tốt với những phương pháp điều trị không phẫu thuật. Tuy nhiên ở một số trường hợp nặng, bệnh nhân cần được phẫu thuật để cải thiện tình trạng bệnh và khả năng đi lại.

Phẫu thuật cắt xương đầu gối

Phẫu thuật cắt xương đầu gối được chỉ định với mục đích tái tạo lại khớp gối, làm giảm áp lực cho khớp bị tổn thương. Đồng thời cải thiện sự thẳng hàng cho đầu gối bị cong.

Khi thực hiện phương pháp này, bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ một sụn chêm từ xương đùi hoặc sụn chêm từ xương ống chân. Sau đó thiết kế lại đầu gối.

Phẫu thuật nội soi khớp gối

Phẫu thuật nội soi khớp gối thường được chỉ định cho những bệnh nhân bị viêm khớp gối dẫn đến rách sụn chêm hoặc lệch xương bánh chè. Phương pháp này giúp điều chỉnh những bất thường ở khớp gối thông qua một hoặc nhiều vết rạch nhỏ.

Phẫu thuật ghép sụn

Để lắp vào lỗ hỏng trên sụn khớp, người bệnh được phẫu thuật cấy ghép sụn. Thông thường, mô sụn cấy ghép sẽ được lấy từ ngân hàng mô của bệnh viện hoặc lấy từ một phần khác của đầu gối.

Phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo

Để điều trị viêm khớp gối cho những bệnh nhân có khớp gối bị hư tổn hoàn toàn, bác sĩ sẽ sử dụng phương pháp phẫu thuật thay thế đầu gối. Phương pháp này có tác dụng cải thiện khả năng vận động cho bệnh nhân, ngăn ngừa teo cơ và liệt chi dưới.

Với phương pháp phẫu thuật thay thế đầu gối, toàn bộ phần sụn và xương bị hư hỏng sẽ được loại bỏ khỏi khớp gối. Sau đó sử dụng xương, sụn nhân tạo bằng nhựa hoặc bằng kim loại để thay thế.

Biện pháp phòng ngừa viêm khớp gối

Nguy cơ mắc bệnh viêm khớp gối có thể thuyên giảm bằng việc áp dụng những biện pháp cơ bản sau:

• Kiểm soát cân nặng, tránh thừa cân béo phì.
• Không nên ngồi quá lâu một chỗ, nên thường xuyên đi lại và vận động khớp gối.
• Tránh mang vác vật nặng, làm việc gắng sức hoặc sử dụng khớp gối quá mức.
• Thực hiện những tư thế đúng trong sinh hoạt hàng ngày.
• Duy trì thói quen luyện tập thể dục và vận động mỗi ngày. Nên sử dụng những bài tập có cường độ nhẹ và tốt cho khớp gối như yoga, bơi lội, đi bộ, đạp xe… Tránh tập luyện với những bài tập có cường độ quá mạnh.
• Bổ sung dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể từ các loại thực phẩm. Thực phẩm giàu vitamin (đặc biệt vitamin C, vitamin D), thực phẩm giàu axit béo omega-3, thực phẩm giàu canxi và chất chống oxy hóa.
• Thận trọng khi lao động và chơi thể thao để phòng ngừa chấn thương và viêm khớp gối. Áp dụng những biện pháp phù hợp khi chấn thương xảy ra.
• Khám sức khỏe định kỳ và kiểm soát tốt những bệnh lý liên quan như bệnh gút, bệnh thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp…

Viêm khớp gối không được chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên bệnh nhân có thể làm giảm nguy cơ tàn tật, giảm tổn thương khớp và kiểm soát triệu chứng bằng nhiều phương pháp. Vì thế, nếu có biểu hiện đau, sưng hoặc nhiều bất thường khác, người bệnh nên gặp bác sĩ chuyên khoa để có một kế hoạch điều trị thích hợp.