Hội Chứng De Quervain và Cách Điều Trị (Viêm Bao Gân)
Hội chứng De Quervain xảy ra khi những gân xung quanh gốc ngón tay cái có dấu hiệu co lại hoặc kích thích. Tình trạng này dẫn đến viêm, sưng gân và bao gân. Đồng thời làm phát sinh những cơn đau nhức dọc theo bên phía ngón tay cái của cổ tay. Để giảm nhẹ các triệu chứng bệnh nhân cần nghỉ ngơi và dùng thuốc.
Hội chứng De Quervain là gì?
Hội Chứng De Quervain còn được gọi là viêm bao gân De Quervain. Bệnh lý này thể hiện cho tình trạng viêm hoặc kích ứng quá mức của các gân xung quanh gốc ngón tay cái (hai gân kiểm soát những chuyển động của ngón tay cái) và viêm bao gân. Điều này dẫn đến tình trạng co thắt, sưng ở gân và bao gân kèm theo những cơn đau ở bên ngoài cổ tay (phía ngón tay cái).
Thông thường mức độ đau nhức sẽ tăng lên khi người bệnh thực hiện động tác xoay cổ tay hoặc nắm chặt. Ngoài ra viêm bao gân De Quervain còn khiến ngón cái không thể cử động trơn tru.
Để khắc phục hội chứng De Quervain, người bệnh cần tránh những hoạt động làm phát sinh triệu chứng. Đồng thời dùng thuốc giảm đau kháng viêm, nẹp và vật lý trị liệu theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Giải phẫu học
Gân được tạo nên từ những mô liên kết dạng sợi, có cấu trúc tương tự như một sợi dây giúp gắn xương với cơ. Chúng được một lớp mô mềm mỏng trơn bao phủ, được gọi là màng hoạt dịch. Lớp này giúp hỗ trợ các gân dễ dàng di chuyển qua một đường hầm dạng sợi hay còn gọi là vỏ bọc. Từ đó đảm bảo các chức năng.
Hai trong số những gân chính xung quanh ngón cái đi qua một loạt các ròng rọc hay một đường hầm ở nằm ở phía ngón cái của cổ tay. Khi bị kích thích, lớp vỏ bọc có dấu hiệu dày lên hoặc/ và khiến gân sưng tấy. Điều này làm tăng ma sát giữa gân và đường hầm dẫn đến đau đớn. Mức độ đau đớn sẽ nghiêm trọng hơn khi cử động cổ tay và ngón tay cái.
Nguyên nhân gây hội chứng De Quervain
Nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên quá trình tiến triển của hội chứng De Quervain thường liên quan đến việc sử dụng khớp quá mức, điển hình như lặp đi lặp lại các cử động ở cổ tay và ngón tay.
Quá trình lặp đi lặp lại các chuyển động khiến cơ bị kéo căng, tăng áp lực và làm tổn thương gân. Đồng thời khiến những vỏ bọc xung quanh hai gân (bao gân) bị kích ứng quá mức. Điều này gây nên tình trạng sưng và dày ở gân và bao gân, cản trở chuyển động của cổ tay và các ngón tay.
Ngoài ra viêm bao gân De Quervain còn liên quan đến một số vấn đề được liệt kê dưới đây:
- Viêm khớp: Một số dạng viêm khớp như viêm khớp dạng thấp có thể gây kích ứng vỏ bọc xung quanh hai gân của cổ tay. Từ đó tạo ra những đợt tổn thương và viêm.
- Chấn thương: Chấn thương làm ảnh hưởng đến gân hoặc cổ tay đều có khả năng kích thích các lớp vỏ bọc của gân và gây viêm.
- Mô sẹo: Khả năng chuyển động của gân bị hạn chế khi có mô sẹo. Trong khi thực hiện các chuyển động, sự ma sát sẽ gây ra những tổn thương cho gân và bao gân dẫn đến tình trạng viêm và sưng tấy.
- Mang thai: Các nghiên cứu cho thấy, quá trình khởi phát hội chứng De Quervain có thể liên quan đến thai nghén. Vì thế phụ nữ mang thai sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Đối tượng nguy cơ
Hội chứng De Quervain thường gặp ở những nhóm đối tượng sau:
- Những người có độ tuổi từ 30 – 50 tuổi
- Phụ nữ (đặc biệt là phụ nữ mang thai)
- Người thường xuyên chăm sóc trẻ nhỏ (liên quan đến việc sử ngón tay cái của bạn làm đòn bẩy)
- Người thường xuyên chơi thể thao hoặc thực hiện những công việc cần chuyển động nhiều lần ở cổ tay và tay. Điển hình như vận động viên chơi golf, quần vợt, vận dộng viên cử tạ, họa sĩ, nhân viên văn phòng (làm việc nhiều với bàn phím)…
Dấu hiệu nhận biết hội chứng De Quervain
Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng De Quervain thường khởi phát từ từ. Khi mắc hội chứng này, người bệnh sẽ có những triệu chứng sau:
- Đau ở một bên của cổ tay (phía ngón tay cái) kèm theo co thắt. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc dần dần
- Cơn đau có thể lan đến cẳng tay hoặc ngón tay cái
- Mức độ đau nhức tăng lên khi thực hiện các cử động ở cổ tay và ngón tay cái. Cụ thể như xoay/ vặn cổ tay, nắm chặt tay hoặc cầm nắm đồ vật
- Sưng ở phía ngón tay cái của cổ tay. Tình trạng này thường kèm theo một khối u nang, bên trong u chứa đầy chất lỏng
- Không thể cử động trơn tru ở ngón tay cái, có cảm giác dính chặt khi chuyển động
- Xuất hiện cảm giác nóng bỏng ở bàn tay
- Tê bì ngón cái, ngón trỏ
Ở giai đoạn muộn, hội chứng De Quervain chuyển biến nặng và gây xơ cứng gần như toàn bộ. Lúc này người bệnh có thể nhận thấy nhiều triệu chứng và dấu hiệu nghiêm trọng sau:
- Phát ra tiếng kêu lạo xạo hay lục cục khi vận động
- Có cảm giác bị giật cục hoặc bị dính chặt khi cử động ngón cái
- Đau đớn rất nghiêm trọng
Đối với trường hợp nặng, người bệnh cần phải tiến hành phẫu thuật. Các phương pháp điều trị bảo tồn gần như không mang đến hiệu quả.
Mức độ nguy hiểm của hội chứng De Quervain
Nếu tình trạng viêm bao gân De Quervain diễn ra lâu ngày và không được điều trị, người bệnh có thể gặp những vấn đề sau:
- Đau mãn tính và lan rộng
- Khó sử dụng cổ tay hoặc bàn tay
- Hạn chế phạm vi chuyển động
- Tăng nguy cơ teo cơ
Hội chứng De Quervain được chẩn đoán như thế nào?
Thông thường hội chứng De Quervain sẽ được chẩn đoán dựa trên những triệu chứng lâm sàng và kết quả xét nghiệm hình ảnh.
1. Chẩn đoán lâm sàng
Người bệnh thường được kiểm tra bệnh sử và các triệu chứng trước khi thực hiện các xét nghiệm hình ảnh. Cụ thể trong quá trình thăm khám, bác sĩ có thể quan sát những biểu hiện bên ngoài, đặt một số câu hỏi liên quan đến triệu chứng và yếu tố nguy cơ (mang thai, bệnh lý). Điều này có thể giúp chẩn đoán xác định hội chứng De Quervain.
Kiểm tra triệu chứng cơ năng
Trong khi thăm khám, bệnh nhân cần mô tả chính xác các triệu chứng. Đồng thời xác định vị trí, tần suất và mức độ nghiêm trọng của những triệu chứng này (đánh giá dựa trên cảm nhận bản thân).
- Đau nhức
- Sưng
- Tê bì
- Cảm giác nóng bỏng
- Khả năng vận động, co duỗi ngón tay (không thể cử động trơn tru, có cảm giác dính chặt khi chuyển động ngón tay cái)
- Phát ra tiếu kêu bất thường khi chuyển động ngón tay hoặc cổ tay
- Có cảm giác bị giật cục hoặc bị dính chặt khi cử động ngón cái
Triệu chứng thực thể
Hai phương pháp dưới đây thường được áp dụng để đạt hiệu quả chẩn đoán hội chứng De Quervain.
- Ấn vào điểm gốc ngón tay cái: Bệnh nhân có cảm giác đau nhói khi dùng lực ấn vào điểm gốc ngón cái hoặc tại vị trí mỏm trâm quay.
- Nghiệm pháp Finkelstein: Bệnh nhân nắm chặt bàn tay, ngón tay cái được kẹp giữa bốn ngón tay còn lại, lòng bàn tay hướng vào thân người. Khi uốn cổ tay về phía ngón út, người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức đột ngột và dữ dội tại vị trí viêm bao gân. Finkelstein là nghiệm pháp được áp dụng phổ biến do có khả năng chẩn đoán chính xác hội chứng De Quervain.
2. Kiểm tra cận lâm sàng
Sau khi áp dụng các biện pháp kiểm tra triệu chứng và thăm dò chức năng, người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện thêm một số kỹ thuật dưới đây:
- Siêu âm: Trên hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể kiểm tra gân dạng dài và duỗi ngắn. Thông thường ở những bệnh nhân mắc hội chứng De Quervain, các gân sẽ có một số đặc điểm sau:
- Gân tổn thương dày lên so với các gân phía đối diện, có hình tròn, đồng thời tăng tưới máu trên Doppler.
- Bao gân dày, tăng tưới máu, phản âm kém tạo ra hình vòng halo, có dịch bao quanh gân
- Phù nề mô mỡ quanh gân
- Dày mạc giữ gân duỗi
- Chụp X-quang: Người bệnh được chỉ định chụp X-quang nhằm mục đích kiểm tra xương, chẩn đoán phân biệt các tình trạng ở gân với những cơn đau do tổn thương xương và viêm khớp.
3. Chẩn đoán phân biệt
Thông thường bệnh viêm bao gân De Quervain sẽ được chẩn đoán phân biệt với những bệnh lý sau:
- Thoái hóa khớp cổ tay
- Hội chứng giao nhau (một dạng viêm bao gân thường gặp)
- Hội chứng Wartenberg (đau cơ liệt cơ – một bệnh lý thần kinh của bàn tay, thường xảy ra do nhánh nông của dây thần kinh hướng tâm bị chấn thương hoặc chèn ép).
Phương pháp điều trị hội chứng De Quervain
Hầu hết các phương pháp điều trị hội chứng De Quervain được áp dụng với mục đích giảm sưng tấy và giảm nhẹ cơn đau do kích ứng. Phần lớn bệnh nhân có đáp ứng tốt với điều trị bảo tồn. Riêng những trường hợp nặng thường không đạt hiệu quả chữa trị và cần phẫu thuật để hạn chế rủi ro.
1. Điều trị không phẫu thuật
Cơn đau và một số triệu chứng khác của hội chứng De Quervain có thể giảm nhanh khi áp dụng những phương pháp dưới đây:
- Nghỉ ngơi
Người bệnh được yêu cầu nghỉ ngơi, tránh thực hiện những hoạt động gây sưng tấy và đau khi bị viêm bao gân De Quervain. Điều này giúp các gân và bao gân được thư giãn, giảm kích ứng. Đồng thời xoa dịu cơn đau và giảm nhẹ tình trạng sưng tấy.
Thông thường sau một thời gian các triệu chứng sẽ biến mất, người bệnh có thể phục hồi được những chuyển động linh hoạt của bàn tay và cổ tay.
- Nẹp
Nẹp được sử dụng để kê cổ tay và ngón cái. Biện pháp này có tác dụng ngăn ngừa tình trạng xê dịch, hạn chế gân và bao gân bị kích ứng quá mức và tạo điều kiện cho những tổn thương được chữa lành. Từ đó giúp giảm nhẹ tình trang sưng và đau ở cổ tay và ngón tay cái.
Thông thường người bệnh sẽ được hướng dẫn đeo nẹp 24 giờ 1 ngày, liên tục từ 4 – 6 tuần tùy theo mức độ nghiêm trọng.
- Dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
Tùy thuộc vào tình trạng, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể được dùng bằng đường uống hoặc tiêm trực tiếp vào ngăn gân. Thuốc này có tác dụng điều trị các đợt viêm cấp, giảm đau và giảm sưng.
Các thuốc chống viêm không steroid cần được sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để hạn chế các phản ứng phụ. Những loại thuốc thường được sử dụng gồm Ibuprofen và Naproxen.
- Tiêm steroid
Những trường hợp dùng thuốc chống viêm không steroid không đạt hiệu quả có thể được chỉ định tiêm steroid (thường dùng Corticoid) để cải thiện bệnh lý. Thông thường Corticoid sẽ được tiêm vào bao gân để giảm đau và sưng. Thuốc này có tác dụng trị viêm, ức chế miễn dịch và giảm đau hiệu quả.
Nếu được tiêm steroid trong vào 6 tháng sau khi các triệu chứng xuất hiện, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn mà không cần áp dụng những phương pháp khác.
- Chườm lạnh
Để giảm đau và sưng do viêm bao gân De Quervain, người bệnh có thể áp túi đá vào vùng tổn thương trong 20 phút/ lần, mỗi ngày 3 lần. Việc sử dụng nhiệt lạnh có thể giúp co mạch, hạn chế lưu lượng máu lưu thông và tích tụ. Đồng thời cải thiện tình trạng sưng, viêm và đâu nhức.
- Cử động nhẹ nhàng
Không nên bất động cổ tay và ngón tay cái trong thời gian dài. Người bệnh nên thực hiện những cử động nhẹ nhàng ở cổ tay và các ngón tay để cải thiện tình trạng co thắt. Ngoài ra vận động nhẹ nhàng và đúng cách còn giúp hỗ trợ ngăn ngừa kích ứng và giảm đau.
- Vật lý trị liệu
Chuyên gia vật lý trị liệu có thể xem xét mức độ nghiêm trọng của hội chứng De Quervain và cách bạn sử dụng cổ tay để thiết lập một chương trình luyện tập với các bài tập thích hợp. Những bài tập này chủ yếu tác động đến bàn tay, cổ tay và cánh tay, giúp kéo giãn, hạn chế kích ứng gân, giảm đau và tăng cường cơ bắp.
Ngoài ra trong khi vật lý trị liệu, người bệnh sẽ được hướng dẫn cách điều chỉnh thói quen sinh hoạt và vận động để giảm căng thẳng cho cổ tay. Từ đó giúp đạt hiệu quả điều trị và phòng ngừa cao hơn.
2. Phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật sẽ được chỉ định cho những trường hợp có các triệu chứng nghiêm trọng hoặc không thuyên giảm khi điều trị bảo tồn. Khi phẫu thuật điều trị, bác sĩ sẽ tiến hành mở ngăn ngón tay cái (giải phóng vỏ bọc gân) để tăng thêm chỗ cho những gân đang bị kích ứng. Đồng thời giúp gân di chuyển trơn tru hơn. Từ đó xoa dịu tình trạng viêm, giảm đau và hạn chế tổn thương tiến triển.
Phẫu thuật điều trị hội chứng De Quervain là một thủ tục ngoại trú. Thông thường sau phẫu thuật, người bệnh sẽ được nẹp cố định 1 – 2 tuần để tổn thương có thể lành lại. Từ tháng thứ 2 hoặc thứ 3 sau phẫu thuật, người bệnh được hướng dẫn vật lý trị liệu để tăng cường sức mạnh cho cổ tay và ngón tay. Điều này giúp tăng tốc độ phục hồi khả năng vận động.
Phục hồi chức năng
Đối với những trường hợp không phẫu thuật, người bệnh có thể phục hồi chức năng trong vòng 6 tuần nếu tránh những động tác gây kích ứng gân, tập thể dục và đeo nẹp.
Quá trình phục hồi ở những trường hợp phẫu thuật thường lâu hơn so với điều trị bảo tồn. Phần lớn bệnh nhân đều cảm thấy sưng và đau nhanh chóng biến mất sau phẫu thuật. Tuy nhiên gân và bao gân tổn thương bị suy giảm chức năng và cần nhiều thời gian để phục hồi hoàn toàn.
Sau phẫu thuật từ 10 -14 ngày, người bệnh sẽ được khâu lại. Sau đó tiến hành vật lý trị liệu trong vòng 6 – 8 tuần. Trong thời gian này, người bệnh được hướng dẫn những động tác kéo giãn để tăng cường sức cơ và giúp gân cử động đúng cách.
Ngoài ra chuyên gia vật lý trị liệu có thể hướng dẫn thêm những bài tập tăng cường cơ bắp để ổn định khớp xương và nâng cao sức mạnh. Từ đó đẩy nhanh tiến độ phục hồi.
Phương pháp phòng ngừa hội chứng De Quervain
Hội chứng De Quervain không được ngăn ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên những biện pháp dưới đây có thể giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh.
- Tránh lặp đi lặp lại những hoạt động của cổ tay và bàn tay trong thời gian dài.
- Luôn luôn khởi động cổ tay và các ngón tay trước khi chơi thể thao.
- Dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý. Tránh vận động gắng sức.
- Thường xuyên thực hiện những bài tập ở vùng cổ tay để tăng tính dẻo dai cho gân, tăng khả năng chuyển động khớp linh hoạt, cải thiện sức cơ và hạn chế chấn thương.
- Không thực hiện động tác nắn bẻ khớp. Vì động tác này có thể làm tổn thương gân và bao gân hoặc gây kích ứng dẫn đến viêm.
- Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và luôn cân bằng để cung cấp các dưỡng chất cần thiết, nuôi dưỡng gân và duy trì sức khỏe tổng thể. Đặc biệt ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, omega-3, protein cùng các vitamin và khoáng chất (vitamin A, vitamin C, vitamin D, vitamin nhóm B, canxi, magie, kẽm…). Bởi những loại thực phẩm này có khả năng duy trì khối cơ, cải thiện sức khỏe xương khớp và nâng cao độ dẻo dai cho gân. Đồng thời chống viêm, giảm đau và giảm nguy cơ chấn thương.
Hội chứng De Quervain thường xảy ra ở những người lặp đi lặp lại các chuyển động của cổ tay và các ngón tay (đặc biệt là ngón cái). Bệnh gây ra cảm giác đau nhức, sưng tấy và hạn chế phạm vi chuyển động của vùng ảnh hưởng. Những trường hợp nặng có thể gặp biến chứng và cần phẫu thuật. Do đó người bệnh cần tiến hành khám và điều trị ngay khi các triệu chứng xuất hiện để hạn chế rủi ro.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!