Đau lưng trên là bị gì? Triệu chứng và cách điều trị

Đau lưng trên là một tình trạng phổ biến, có liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm tư thế xấu, sử dụng cơ quá mức hoặc chấn thương. Các biện pháp điều trị tình trạng này có thể bao gồm nghỉ ngơi, thực hiện các bài tập nhẹ nhàng hoặc thực hiện vật lý trị liệu theo hướng dẫn của bác sĩ.

Đau lưng trên là gì?

Đau lưng trên là thuật ngữ chỉ cơn đau xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trong khu vực lưng trên (khu vực ở giữa cổ và đáy lồng ngực). Cấu tạo lưng trên bao gồm 12 xương, các bác sĩ gọi là cột sống ngực. Xương đầu tiên của lưng trên bắt đầu ở gốc cổ và xương cuối cùng kết thúc ở ngay bên dưới lồng ngực.

Độ tuổi trung bình của chứng đau lưng trên thường là ở những người trong độ tuổi lao động, khoảng 20 – 50 tuổi. Đau lưng có thể gây khó khăn cho các hoạt động hàng ngày, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và chất lượng công việc.

Theo báo cáo, khoảng 85% các trường hợp đau lưng trên liên quan đến tính chất nghề nghiệp hoặc thói quen sinh hoạt. Nhân viên văn phòng, những người thường xuyên ngồi nhiều hoặc ngồi sai tư thế là đối tượng nguy cơ cao có thể bị đau lưng. Ngoài ra, một số nguyên nhân ít gặp hơn có thể gây đau lưng trên bao gồm thoát vị đĩa đệm cột sống ngực, viêm khớp hoặc gãy xương.

Hầu hết các trường hợp đau lưng trên không phải là do các nguyên nhân cơ bản nghiêm trọng. Tuy nhiên đôi khi tình trạng này có thể liên quan đến chấn thương rễ thần kinh hoặc thậm chí là tủy sống. Trong các trường hợp này người bệnh cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức để tránh các rủi ro liên quan.

Đau lưng trên nguyên nhân do đâu?

Cụ thể các nguyên nhân có thể gây đau lưng ở cả nam và nữ thường bao gồm:

1. Nguyên nhân phổ biến gây đau lưng trên

Đau lưng trên thường là do chấn thương cơ hoặc rối loạn chức năng khớp gây ra. Một số nguyên nhân phổ biến có thể bao gồm:

Tư thế xấu:

Người có lối sống ít vận động hoặc thường xuyên ngồi ở tư thế xấu trong một thời gian dài có thể dẫn đến sự thay đổi một số cấu trúc ở lưng và cổ. Các cơ ở lưng có thể bị suy nhược và yếu đi, điều này khiến cột sống không được giữ đúng vị trí và có thể gây đau.

Tư thế xấu cũng có thể khiến đầu và vai gập về phía trước. Điều này tăng áp lực lên xương, đĩa đệm, cơ, dây chằng và các mô mềm khác ở cột sống.

Ngoài ra, một người bị nghiêng về một bên thường xuyên hơn, chẳng hạn như lái xe hoặc làm việc ở máy tính, điều này có thể gây mất cân bằng ở lưng trên và gây đau.

Nâng vật nặng không đúng kỹ thuật:

Nâng một vật nặng mà không giữ cho cột sống thẳng hàng có thể gây căng thẳng và áp lực lên cột sống lưng trên. Đặc biệt khi nâng một vật cao hơn đầu, có thể khiến phần vai và lưng trên gặp nhiều áp lực, dễ bị chấn thương và đau.

Ngoài ra, nâng một vật quá nặng cũng có thể gây đau lưng trên.

Lạm dụng lưng trên:

Lạm dụng lưng trên khiến lưng phải làm việc nhiều hơn bình thường, chẳng hạn như làm mới trần nhà, lau sàn hoặc thực hiện các công việc cao hơn đầu, có thể làm căng cơ, bong gân, viêm ở lưng trên và gây đau.

Tai nạn hoặc va chạm:

Các chấn thương do tai nạn xe, ngã từ trên cao xuống, va chạm thể thao hoặc các chấn thương khác đều có thể gây đau lưng, do chấn thương xương cột sống, đĩa đệm, cơ, dây chằng, dây thần kinh hoặc các mô mềm ở lưng trên và gây đau.

Đôi khi đau lưng trên có thể là sự kết hợp của nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như lạm dụng và tư thế xấu.

2. Nguyên nhân ít phổ biến gây đau lưng trên

Hầu hết các trường hợp đau lưng trên không liên quan đến các nguyên nhân cơ bản nghiêm trọng. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này có thể liên quan đến một số tình trạng, chẳng hạn như:

• Thoát vị đĩa đệm lồng ngực: Thoát vị đĩa đệm lồng ngực là tình trạng phổ biến, tuy nhiên thường không gây đau hoặc các triệu chứng khác. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng thoái hóa do lão hóa tự nhiên gây ra, thường phổ biến ở người lớn tuổi và có thể gây đau lưng.
• Gãy nén đốt sống: Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi, khi xương đốt sống yếu đi và không thể chịu được trọng lượng của cơ thể. Gãy nén đốt sống dẫn đến các vết gãy nhỏ phát triển ở phía trước cột sống khi cột sống bị nén, khiến cột sống có hình nêm (hình lăng trụ tam giác). Nếu các đốt sống bị tổn thương nghiêm trọng, có thể dẫn đến thay đổi tư thế và gây đau lưng trên.
• Viêm khớp: Có nhiều loại viêm khớp khác nhau có thể ảnh hưởng đến cột sống ngực và gây đau. Thoái hóa đốt sống ngực và viêm khớp dạng thấp là hai nguyên nhân phổ biến nhất.
• Dây thần kinh bị chèn ép: Thoát vị đĩa đệm cột sống ngực có thể gây chèn ép các dây thần kinh và dẫn đến đau đớn ở lưng trên.
• Đau cơ xơ hóa: Đây là một tình trạng hiếm gặp có thể gây đau đớn, mệt mỏi lan rộng khắp cơ thể, nhưng thường ảnh hưởng đến lưng trên và gây đau.
• Biến dạng cột sống nghiêm trọng: Các biến dạng cột sống, chẳng hạn như cong vẹo cột sống, có thể gây co thắt cơ, dẫn đến đau đớn, thậm chí là ảnh hưởng đến đĩa đệm và các khớp.

3. Nguyên nhân hiếm gặp gây đau lưng trên

Mặc dù không phổ biến tuy nhiên đôi lưng trên có thể liên quan đến một số nguyên nhân nghiêm trọng. Các nguyên nhân có thể bao gồm:

• Nhiễm trùng cột sống: Mặc dù không phổ biến, tuy nhiên nhiễm trùng cột sống có thể gây đau lưng. Nhiễm trùng ở cột sống thường là áp xe ngoài màng cứng tủy sống, dẫn đến sưng và đau đớn dữ dội.
• Ung thư phổi: Đau lưng trên do ung thư phổi là một tình trạng rất hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên có khoảng 30 – 40% các trường hợp, ung thư phổi có thể di căn vào xương và gây đau lưng trên.

4. Các yếu tố nguy cơ gây đau lưng trên

Nguy cơ đau lưng có xu hướng phát triển khi cơ thể lão hóa. Tuy nhiên đau lưng trên thường ảnh hưởng đến thanh thiếu niên và những người trẻ tuổi (trong độ tuổi lao động).

Các yếu tố khác có thể gây đau lưng trên thường bao gồm:

• Suy yếu cơ lưng
• Giới tính nữ
• Có bệnh cơ xương khớp khác
• Sức khỏe tâm thần kém

Triệu chứng đau lưng trên

Các triệu chứng đau lưng trên thường khác nhau ở mỗi đối tượng bệnh. Đối với một số người, cơn đau có thể nhẹ và được cải thiện trong vài ngày. Trong khi đó, một số người bệnh khác, các triệu chứng có thể nghiêm trọng và gây ảnh hưởng đến tính chất công việc.

Cụ thể, đau lưng trên có thể dẫn đến một hoặc nhiều các triệu chứng như:

• Đau nhói tương tự như dao cắt hoặc bỏng rát trên da
• Cơn đau nhức có thể lan đến các vùng lân cận, chẳng hạn như cổ, vai hoặc lưng dưới
• Hạn chế khả năng vận động.
• Ngứa ran, tê hoặc yếu ở lưng trên.

Đau lưng trên có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp đau lưng đều không nguy hiểm. Các triệu chứng có thể gây khó chịu, đau đớn nhưng thường được cải thiện với các biện pháp chăm sóc tại nhà hoặc điều trị nội khoa.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đau lưng trên có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân nghiêm trọng hơn. Tình trạng này có thể cần chăm sóc y tế ngay nếu đi kèm các dấu hiệu như:

• Có vấn đề khi đi bộ hoặc thăng bằng
• Mất hoặc khó kiểm soát bàng quang và ruột
• Ngứa ran hoặc châm chích
• Yếu cơ hoặc tê ở bất cứ vị trí nào ở lưng dưới, chẳng hạn như ngực, bụng, mông hoặc chân
• Khó thở
• Sốt hoặc ớn lạnh
• Đau đầu dữ dội

Ngoài ra, các cơn đau kéo dài nhiều tuần hoặc gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Chẩn đoán đau lưng trên

Việc chẩn đoán đau lưng trên thường phức tạp và gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ có thể kiểm tra các dấu hiệu lâm sàng, thói quen sống của người bệnh, tiền sử gia đình và các chấn thương trong quá khứ.

Sau khi kiểm tra các dấu hiệu lâm sàng, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán, chẳng hạn như:

• Chụp X – quang: X – quang sử dụng tia bức xạ điện từ để tạo ra hình ảnh của xương. Hình ảnh từ phim X – quang có thể giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng thoái hóa cột sống, gãy xương hoặc các khối u.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Chụp cộng hưởng từ (MRI) sử dụng sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh cắt ngang của các mô mềm và xương. Ngoài ra MRI có thể xác định tình trạng chèn ép các dây thần kinh ở cột sống, tủy sống, nhiễm trùng, khối u hoặc các mô mềm khác.
• Kiểm tra mật độ xương: Xét nghiệm này sử dụng tia X để kiểm tra mật độ xương và thường được áp dụng để chẩn đoán tình trạng loãng xương, gây đau lưng.

Điều trị đau lưng trên

Đau lưng trên có thể được chăm sóc tại nhà nếu cơn đau không gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên trong các trường hợp cần thiết, người bệnh có thể cần điều trị y tế hoặc phẫu thuật để tránh các rủi ro liên quan.

1. Tự chăm sóc tại nhà

Người bệnh có thể tự cải thiện cơn đau lưng trên bằng một số biện pháp đơn giản, chẳng hạn như:

• Dành thời gian nghỉ ngơi: Người bệnh có thể hạn chế một số hoạt động trong ngày và dành thời gian để nghỉ ngơi. Tuy nhiên sau thời gian nghỉ ngơi ngắn, người bệnh nên hoạt động nhẹ trở lại. Nghỉ ngơi quá lâu có thể khiến các cơ lưng trở nên suy yếu và khiến cơn đau nghiêm trọng hơn.
• Chườm lạnh và chườm nóng: Chườm lạnh được khuyến cáo áp dụng trong 48 giờ sau khi bị đau lưng để cải thiện các triệu chứng hiệu quả. Sau thời gian này, người bệnh có thể chườm nóng trong tối đa 20 phút mỗi lần để cải thiện cơn đau lưng.
• Xoa bóp: Massage, xoa bóp có thể cải thiện cơn đau tạm thời, nhanh chóng.
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn: Nhiều loại thuốc giảm đau không cần kê đơn, chẳng hạn như ibuprofen, naproxen, acetaminophen hoặc aspirin, có thể hỗ trợ giảm đau lưng trên hiệu quả. Sử dụng thuốc thận trọng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

2. Điều trị y tế

Nếu cơn đau lưng trên kéo dài hoặc không đáp ứng phương pháp điều trị tại nhà, người bệnh có thể cần điều trị y tế theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.

Một số phương pháp điều trị y tế có thể bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Nhà vật lý trị liệu có thể đề nghị các chương trình điều trị phù hợp cho mỗi bệnh nhân. Hầu hết các bài tập vật lý trị liệu có thể kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng để hỗ trợ cải thiện các cơn đau và duy trì hoạt động bình thường của người bệnh.
• Thuốc giảm đau theo toa: Đôi với các cơn đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị các loại thuốc giảm đau theo toa, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid theo toa (NSAID), opioid trong thời gian ngắn. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn tín hiệu đau đến não và hỗ trợ an thần.
• Thuốc dạng tiêm: Một số loại thuốc tiêm cột sống, chẳng hạn như steroid ngoài màng cứng, có thể được đề nghị để cải thiện các cơn đau lưng trên. Tiêm thuốc được xem là một biện pháp giảm đau ngắn hạn và không an toàn khi sử dụng lâu dài.

3. Phẫu thuật

Rất hiếm các trường hợp đau lưng trên cần điều trị bằng phương pháp phẫu thuật. Phẫu thuật thường được chỉ định cho các trường hợp sau:

• Đau lưng gây ảnh hưởng đến rễ thần kinh hoặc tủy sống
• Cột sống bị biến dạng hoặc có nguy cơ biến dạng
• Các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả

Phương pháp phẫu thuật thường được sử dụng bao gồm:

• Nâng cao đốt sống: Đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, được chỉ định để điều trị tình trạng gãy nén xương đốt sống. Bác sĩ có thể đặt vật liệu nhân tạo vào đốt sống để hạn chế ma sát và giảm đau.
• Giảm áp lực ở tủy sống: Đây là phương pháp phẫu thuật có thể làm giảm áp lực lên rễ thần kinh hoặc tủy sống, hỗ trợ giảm đau lưng và ngăn ngừa các tổn thương nghiêm trọng hơn.

Phòng ngừa đau lưng trên

Một số thói quen xấu và lối sống thiếu khoa học có thể gây đau lưng trên. Do đó, người bệnh có thể cải thiện cơn đau với một số lưu ý, chẳng hạn như:

• Tập thể dục và vận động thường xuyên: Thường xuyên đi bộ, chạy bộ hoặc tham gia một số môn thể thao không va chạm có thể rèn luyện sức mạnh ở lưng trên. Giữ lưng khỏe mạnh và linh hoạt là cách tốt nhất để giảm nguy cơ phát triển các cơn đau.
• Giữ tư thế tốt: Giữ thẳng cột sống khi ngồi, đứng, đi hoặc khi luyện tập thể dục có thể hạn chế nguy cơ phát triển các cơn đau. Ngoài ra, khi cần nâng vật nặng, người bệnh nên uốn cong đầu gối, thay vì khom lưng hoặc mang balo bằng cả hai vai để tránh các áp lực có thể gây đau lưng.
• Không hút thuốc: Hút thuốc lá có nguy cơ đau lưng mãn tính và tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm. Do đó, tránh hút thuốc là một trong những cách phòng ngừa đau lưng hiệu quả.

Hầu hết các cơn đau lưng trên liên quan đến lối sống, lạm dụng lưng, chấn thương hoặc một số bệnh lý xương khớp. Cơn đau này thường không nguy hiểm, tuy nhiên người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và có biện pháp điều trị phù hợp.

Tham khảo thêm: Đau thắt lưng (đau lưng dưới): Nguyên nhân, cách điều trị