Đau đầu gối là dấu hiệu của bệnh gì? Cách điều trị

Đau đầu gối là một triệu chứng phổ biến gây khó chịu trong cuộc sống. Nó xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng thường gặp nhất là do thoát hóa khớp, viêm khớp, gout hoặc chấn thương… gây ảnh hưởng lớn tới vận động, sinh hoạt hàng ngày. Bài viết này sẽ giúp tìm hiểu đau đầu gối là dấu hiệu của bệnh gì, các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện nay.

Đau đầu gối là dấu hiệu của bệnh gì?

Đầu gối được cấu tạo từ ba xương chính, bao gồm phần dưới của xương đùi, phần trên của xương ống quyển và xương bánh chè. Các xương đầu gối sẽ được kết hợp với nhau từ các dây chằng, gân và được đệm bằng các sụn để ổn định đầu gối.

Bất cứ tổn thương nào gây ảnh hưởng đến các cấu trúc này đều có thể gây đau đầu gối. Cụ thể các nguyên nhân gây đau có thể bao gồm:

1. Viêm khớp gối

Có nhiều loại viêm khớp khác nhau có thể ảnh hưởng dẫn đến đau khớp gối. Tuy nhiên có hai loại viêm khớp phổ biến, bao gồm viêm xương khớp và viêm khớp dạng thấp.

• Viêm xương khớp gối: Viêm xương khớp gối hay còn gọi là thoái hóa khớp gối, là tình trạng viêm khớp do hao mòn sụn đầu gối tự nhiên. Tình trạng này thường ảnh hưởng đến người trên 50 tuổi. Thoái hóa khớp gối có thể dẫn đến các cơn đau nghiêm trọng hơn khi người bệnh leo cầu thang hoặc thực hiện các hoạt động ảnh hưởng đến đầu gối khác.
• Viêm khớp dạng thấp: Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các khớp khỏe mạnh trong cơ thể. Đặc trưng của bệnh thường bao gồm đau, sưng, đỏ và nóng ở xương đầu gối. Viêm khớp dạng thấp ở đầu gối có thể được cải thiện với các cử động khớp nhẹ.

2. Chấn thương dây chằng đầu gối

Xung quanh đầu gối có 4 dây chằng chính, hai dây chằng phụ và hai dây chằng chéo trước. Bất cứ tổn thương dây chằng nào cũng có thể gây đau đầu gối.

Chấn thương dây chằng bên:

Các dây chằng bên được tìm thấy ở bên cạnh của đầu gối, được kết nối với đầu gối của xương đùi và xương chẳng chân. Tổn thương này có thể do lực tác động trực tiếp vào đầu gối, gây đau đớn bên trong đầu gối.

Tổn thương dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau:

Các dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau bám vào xương ống chân ở phía trước và phía sau. Các tổn thương này có thể gây đau đầu bao gồm:

• Chấn thương dây chằng chéo trước: Đây là loại chấn thương đầu gối phổ biến nhất, thường do lực tác động trực tiếp hoặc thay đổi hướng đột ngột khi chạy gây ra. Bên cạnh đau, tổn thương này có thể gây ra các tiếng “bộp bộp” nhỏ, kèm theo sưng ở đầu gối.
• Chấn thương dây chằng chéo sau: Đây là chấn thương đầu gối không phổ biến thường liên quan đến một lực tác động lớn lên đầu gối. Tình trạng này dẫn đến các cơn đau ở phía sau đầu gối, gây sưng tấy, mất ổn định ở đầu gối.

3. Rách sụn đầu gối

Ở đầu gối có hai miệng sụn lớn, có hình chữ “C” nằm giữa xương đùi và xương ống chân. Rách sụn ở đầu gối là nguyên nhân phổ biến nhất có thể gây đau đầu gối ở người trẻ tuổi.

Các đặc trưng bao gồm cứng khớp, sưng đầu gối hoặc có âm thanh lạ ở đầu gối khi di chuyển.

4. Viêm gân bánh chè

Gân bánh chè là gân lớn nối đầu gối với xương ống quyển. Viêm gân bánh chè là tình trạng sưng và viêm ở xương bánh chè, thường phổ biến ở những chơi thể thao yêu cầu chạy và nhảy thường xuyên. Các đặc trưng phổ biến của tình trạng này bao gồm gây đau đớn âm ỉ hoặc đau đớn dữ dội.

Trong một số trường hợp, gân bánh chè có thể yếu đi và dễ bị rách. Rách xương bánh chè có thể gây đau đớn dữ dội, sưng tấy ở đầu gối và gây chảy máu. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết rách, người bệnh có thể cảm nhận được một vết lõm ở dưới cùng của xương bánh chè hoặc cảm thấy khó khăn đi đi lại.

5. Hội chứng đau bánh chè – đùi

Hội chứng đau bánh chè – đùi là tình trạng thường gặp ở thanh thiếu niên và thanh niên. Nguyên nhân gây ra các cơn đau này thường là chấn thương, tác động mạnh lên đầu gối hoặc thực hiện các động tác gây căng thẳng, chẳng hạn như chạy bộ, ngồi xổm hoặc leo cầu thang.

Tình trạng này có thể dẫn đến cảm giác đau đớn âm ỉ ở phía sau xương bánh chè hoặc đầu gối. Bên cạnh cơn gây đau, đôi khi người bệnh có thể nghe thấy âm thanh kỳ lạ ở đầu gối khi đứng lâu hoặc leo cầu thang.

6. Viêm bao hoạt dịch khớp gối

Bao hoạt dịch khớp gối là các túi chứa chất lỏng ở bên trên khớp gối với nhiệm vụ giảm ma sát và hạn chế tổn thương ở đầu gối. Viêm bao hoạt dịch khớp gối thường ảnh hưởng đến những người thường xuyên quỳ gối, chẳng hạn như người làm vườn.

Ngoài ra đôi khi nhiễm trùng, bệnh gout, viêm khớp dạng thấp hoặc một lực tác động đến đầu gối cũng có thể gây viêm bao hoạt dịch.

Bên cạnh các cơn đau, người bệnh có thể cảm nhận được các cử động nhỏ ở đầu gối khi chạm vào. Một số trường hợp người bệnh có thể bị sưng một cách nhanh chóng ở xương bánh chè.

7. Hội chứng dải chậu chày

Hội chứng dải chậu chày (Iliotibial Band Syndrome) là tình trạng viêm các dây thần kinh đệm chạy dọc ở bên ngoài đùi. Tình trạng này thường xảy ra do hoạt động quá sức, đặc biệt là ở các vận động viên chạy bộ, điền kinh. Các hoạt động này có thể dẫn đến cảm giác đau nhức, bỏng rát và đau đớn ở bên ngoài đầu gối. Đôi khi cơn đau có thể gây ảnh hưởng đến hông.

Nguyên nhân không phổ biến gây đau đầu gối

Bên cạnh các nguyên nhân phổ biến, đôi khi đau đầu gối có thể liên quan đến bệnh lý không phổ biến, chẳng hạn như:

• Trật khớp gối: Trật khớp gối là một tình trạng cấp tính, xảy ra do một cú đánh mạnh vào đầu gối, chẳng hạn như tai nạn xe, té ngã hoặc các tác động lực gây xoắn xương bánh chè. Điều này có thể gây đau đớn, sưng tấy, cứng khớp và phát ra các âm thanh nhỏ ở đầu gối.
• Bệnh gout: Bệnh Gout là một bệnh viêm khớp xảy ra khi người bệnh có nồng độ axit uric trong máu cao. Điều này có thể tạo thành các tinh thể trong một số khớp nhất định, thường là ngón chân cái, ngón tay và đầu gối. Bệnh gout thường gây đau đớn dữ dội, nóng rát, sưng và đỏ ở khu vực bị ảnh hưởng.
• Hội chứng Plica đầu gối: Hội chứng Plica là một nguyên nhân không phổ biến có thể gây đau đầu gối, thường xảy ra như một biến chứng của viêm bao hoạt dịch khớp gối. Hội chứng Plica có thể gây đau ở đầu gối, đặc biệt khi ngồi xổm, chạy, quỳ hoặc ngồi lâu.
• Bệnh lồi củ trước xương chày (Osgood-Schlatter Disease): Đây là tình trạng phổ biến ở trẻ em từ 9 – 14 tuổi, có thể dẫn đến đau đầu gối, đặc biệt là khi chạy, nhảy  và được cải thiện khi người bệnh nghỉ ngơi.
• Viêm sụn xương bóc tách khớp gối (Osteochondritis Dissecans): Đây là tình trạng thường gặp ở trẻ em, thanh thiếu niên và xảy ra khi thiếu máu cung cấp ở một đoạn nhỏ của xương. Điều này khiến xương và sụn yếu tố, dẫn đến tình trạng tách khỏi các xương bên dưới. Khi ảnh hưởng đến đầu gối, tình trạng này có thể gây đau, cứng khớp và sưng phù ở đầu gối.
• Nhiễm trùng khớp gối: Tình trạng nhiễm trùng ở đầu gối có thể gây sưng, nóng da, đau đớn dữ dội và đôi khi là sốt.
• Khối u xương: Mặc dù rất hiếm khi xảy ra, tuy nhiên đôi khi khối u xương có thể là nguyên nhân dẫn đến các cơn đau ở đầu gối. Các triệu chứng liên quan có thể bao gồm sốt, sụt cân hoặc cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn vào ban đêm.

Các yếu tố rủi ro gây đau đầu gối

Bên cạnh các bệnh lý cơ bản, một số yếu tố rủi ro có thể làm tăng nguy cơ đau đầu gối, chẳng hạn như:

• Thừa cân: Cân nặng quá mức có thể gây căng thẳng đến khớp gối, ngay cả ở các hoạt động bình thường như đi bộ hoặc lên xuống cầu thang. Ngoài ra thừa cân cũng làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối và viêm khớp gối.
• Cơ bắp kém linh hoạt: Cơ bắp yếu và kém linh hoạt có thể làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối và đau đầu gối.
• Tính chất nghề nghiệp và một số môn thể thao: Một số môn thể thao có thể gây áp lực lên khớp gối bao gồm trượt tuyết, bóng rổ, nhảy cao có thể làm tăng nguy cơ tổn thương đầu gối và gây đau đầu gối.
• Các chấn thương trong quá khứ: Người từng bị chấn thương trong quá khứ có nhiều nguy cơ đau đầu gối tái phát.

Đau đầu gối có nguy hiểm không?

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây đau đầu gối, bao gồm các bệnh lý nghiêm trọng cần điều trị y tế. Do đó, mức độ nguy hiểm của tình trạng cơn đau phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của cơn đau.

Các bệnh lý xương khớp, chẳng hạn như viêm xương khớp hoặc nhiễm trùng khớp gối có thể gây đau đớn dữ dội, tổn thương cấu trúc đầu gối và dẫn đến tàn tật nếu không được điều trị phù hợp.

Ngoài ra, các chấn thương đầu gối, dù là chấn thương nhẹ, nếu không được điều trị có thể làm tăng nguy tái phát các cơn đau trong tương lai. Do đó, người bệnh bị đau đầu gối nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Chẩn đoán đau đầu gối

Một số tình trạng đau đầu gối có thể được chẩn đoán bởi chuyên gia y tế bằng cách dựa trên các tiền sử bệnh và khám sức khỏe định kỳ.

1. Kiểm tra tiền sử bệnh

Khi kiểm tra cơn đau đầu gối, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh trao đổi về thời gian đau, vị trí đau và các triệu chứng liên quan.

• Vị trí cơn đau: Đau ở giữa hoặc ở hai bên đầu gối có thể là do rách sụn, chấn thương dây chằng hoặc bệnh viêm khớp. Trong khi đó, đau ở mặt sau đầu gối có thể là do u nang, viêm bao hoạt dịch hoặc các vấn đề liên quan khác.
• Thời gian đau: Các cơn đau vào buổi sáng và được cải thiện sau khi vận động nhẹ nhàng có thể là dấu hiệu của bệnh viêm khớp. Trong khi các cơn đau mãn tính có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn.
• Các triệu chứng liên quan: Chẳng hạn như sưng, ớn lạnh có thể là dấu hiệu nhiễm trùng, các triệu chứng toàn thân, chẳng hạn như mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân, có thể là dấu hiệu viêm khớp dạng thấp.

2. Kiểm tra thể chất

Ngoài kiểm tra tiền sử bệnh, bác sĩ có thể đề nghị các bài kiểm tra thể chất để chẩn đoán nguyên nhân gây đau khớp gối. Bác sĩ có thể kiểm tra các dấu hiệu như:

• Sưng đầu gối có thể là dấu hiệu viêm xương khớp, bệnh gout, viêm khớp hoặc nhiễm trùng khớp.
• Phạm vị chuyển động bị hạn chế có thể là dấu hiệu của bệnh viêm khớp, chấn thương cấp tính hoặc rách sụn.
• Mất sự ổn định khớp có thể là dấu hiệu tổn thương xương đùi hoặc các dây chằng đầu gối.
• Phát ra âm thanh ở khớp gối có thể là dấu hiệu trật khớp, xoắn dây chằng hoặc viêm khớp gối.
• Cứng đầu gối khiến người bệnh không thể co, duỗi đầu gối có thể là dấu hiệu rách sụn hoặc các tổn thương khác gây ảnh hưởng đến chuyển động bình thường của khớp.

3. Kiểm tra hình ảnh

Tùy thuộc vào các trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như:

• Chụp X – quang có thể phát hiện tình trạng xương gãy hoặc bệnh thoái hóa khớp.
• Chụp cắt lớp vi tính CT có thể tạo ra hình ảnh khớp ở nhiều góc độ khác nhau và giúp bác sĩ xác định các vấn đề như gãy xương hoặc bệnh gout.
• Siêu âm khớp có thể giúp bác sĩ kiểm tra các mô mềm xương quan khớp và xác định nguyên nhân gây đau.
• Chụp cộng hưởng từ MRI sử dụng sóng vô tuyến để tạo hình ảnh 3D bên trong đầu gối. Xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ xác định các chấn thương ở mô mềm, gân, sụn, cơ hoặc dây chằng.

4. Chẩn đoán phân biệt

Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu và xét nghiệm dịch khớp để kiểm tra ở phòng thí nghiệm.

Các phương pháp điều trị đau đầu gối

Biện pháp điều trị đau đầu gối phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản dẫn đến cơn đau. Cụ thể, các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

1. Tự chăm sóc

Nhiều biện pháp tự chăm sóc tại nhà có thể hỗ trợ cải thiện các cơn đau hiệu quả, chẳng hạn như:

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi là phương pháp điều trị đầu tiên, phổ biến đối với hầu hết các trường hợp đau đầu gối. Nghỉ ngơi có thể hỗ trợ giảm viêm và cho phép đầu gối có thời gian để tự chữa lành.
• Chườm lạnh: Bên cạnh việc nghỉ ngơi, chườm lạnh trong 10 – 15 phú mỗi lần có thể hỗ trợ giảm đau đầu gối hiệu quả. Tuy nhiên không chườm trực tiếp đá lên da để tránh gây bỏng lạnh da đầu gối.
• Chườm nóng: Chườm nóng có thể hỗ trợ giảm đau tạm thời ở đầu gối.
• Nẹp cố định đầu gối: Điều này có thể ngăn ngừa các chất lỏng tích tụ ở các mô bị tổn thương và duy trì sự liên kết ở đầu gối. Khi nẹp đầu gối cần chú ý tranh nẹp quá chặt để hỗ trợ lưu thông máu.

2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là một biện pháp phổ biến được sử dụng để cải thiện hầu hết các bệnh lý về xương khớp. Các nhà vật lý trị liệu có thể đề nghị các kỹ thuật phù hợp để giúp phục hồi hoạt động và chức năng ở đầu gối.

Bác sĩ hoặc nhà vật lý trị liệu có thể đề nghị loại giày dạng sử dụng hoặc các dụng cụ hỗ trợ khác để tránh gây tổn thương, đau đầu gối.

3. Sử dụng thuốc

Thuốc thường được sử dụng để giảm đau và cải thiện các vấn đề cơ bản về đầu gối. Các loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID có thể được kê toa để hỗ trợ giảm đau đầu gối, đặc biệt là do các vấn đề như viêm khớp, viêm bao hoạt dịch hoặc viêm gân.
• Sử dụng thuốc dưới dạng tiêm: Nếu tình trạng sưng, đau và viêm khớp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị tiêm cortisone vào khớp gối để chống viêm.
• Các loại thuốc khác: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kê các loại thuốc chẳng hạn như thuốc chống thấp khớp làm thay đổi tiến triển bệnh (DMARD) để điều trị viêm khớp dạng thấp, thuốc kháng sinh để điều trị viêm khớp nhiễm trùng hoặc steroid để kiểm soát các cơn gout.

4. Các phương pháp thay thế

Các liệu pháp điều trị đau đầu gối thay thế bao gồm:

• Châm cứu: Nhiều nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể hỗ trợ cải thiện các cơn đau đầu gối do viêm xương khớp. Châm cứu cần được thực hiện bởi người có chuyên môn, do đó người bệnh nên đến cơ sở y tế uy tín để được hướng dẫn cụ thể.
• Glucosamine và chondroitin: Các chất bổ sung này có thể hỗ trợ giảm đau xương khớp, đặc biệt là cơn đau do thoái hóa khớp gối gây ra.

5. Phẫu thuật

Đôi khi các chấn thương gây đau đầu gối có thể nghiêm trọng và cần được phẫu thuật để tránh các rủi ro liên quan. Các loại phẫu thuật thường được chỉ định bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi khớp: Tùy thuộc vào các chấn thương, bác sĩ có thể kiểm tra và phẫu thuật nội soi khớp thông qua một vết rạch nhỏ ở xung quanh đầu gối. Phẫu thuật nội soi có thể hỗ trợ chữa lành các sụn bị tổn thương và hỗ trợ tái tạo các dây chằng đầu gối.
• Phẫu thuật thay thế một phần khớp gối: Trong phẫu thuật này, bác sĩ có thể thay thế phần đầu gối bị tổn thương nhiều nhất bằng các bộ phận kim loại hoặc nhựa.
• Phẫu thuật thay thế khớp gối: Phẫu thuật này được chỉ định khi các tổn thương nghiêm trọng và không đáp ứng các phương pháp điều trị khác. Bác sĩ có thể tiến hành cắt bỏ xương và sụn bị tổn thương, sau đó thay thế bằng khớp nhân tạo bằng kim loại hoặc nhựa.

Phòng ngừa đau đầu gối

Mặc dù không thể phòng ngừa tất cả các nguyên nhân gây đau đầu gối, tuy nhiên người bệnh có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh với một số lưu ý như:

• Duy trì cân nặng phù hợp: Cân nặng hợp lý là cách tốt nhất để hạn chế các áp lực và tổn thương gây ảnh hưởng đến đầu gối.
• Duy trì các tư thế tốt: Tư thế tốt khi chơi thể thao, đứng hoặc ngồi có thể hỗ trợ tăng cường sức khỏe ở đầu gối và giảm đau hiệu quả.
• Đảm bảo kỹ thuật: Các kỹ thuật sử dụng khi chơi thể thao được áp dụng chính xác có thể ngăn ngừa các tổn thương ảnh hưởng đến đầu gối và giảm nguy cơ dẫn đến các cơn đau.
• Thường xuyên vận động: Tập thể dục và vận động cơ thể thường xuyên có thể tăng cường sức mạnh ở đầu gối và tránh các chấn thương liên quan.

Đau đầu gối có liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau. Do đó, người bệnh cần xác định các nguyên nhân liên quan để có biện pháp xử lý phù hợp. Đến bệnh viện để được chẩn đoán và hướng dẫn các biện pháp chăm sóc khớp gối phù hợp.