Còi Xương Thể Bụ Bẫm Là Gì? Giải Pháp Khắc Phục

Còi xương thể bụ bẫm là một dạng nghiêm trọng của bệnh còi xương, xảy ra khi cơ thể bị thiếu canxi, phốt pho hoặc/ và vitamin D. Những biểu hiện của bệnh thường khó được phát hiện trong giai đoạn sớm khiến quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn, dễ phát sinh biến chứng.

Còi xương thể bụ bẫm là gì?

Còi xương thể bụ bẫm còn được gọi là còi xương thể bụ – một dạng nghiêm trọng của bệnh còi xương ở trẻ em. Bệnh thể hiện cho tình trạng xương yếu, mềm, dễ gãy và biến dạng cho cơ thể không được cung cấp đủ phốt pho, canxi hoặc/ và vitamin D trong thời gian dài.

Đối với trẻ bị còi xương thể bụ, cân nặng của trẻ có vẻ dư thừa nhưng khung xương kém phát triển do thiếu hụt chất dinh dưỡng. Điều này tương tự như những trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng thể phì (trẻ bị béo phì nhưng vẫn thiếu chất) bởi cơ thể không nhận đủ chất dinh dưỡng mặc dù trẻ ăn nhiều.

So với bệnh còi xương thông thường, những biểu hiện của bệnh còi xương thể bụ thường khó phát hiện hơn. Điều này khiến quá trình điều trị diễn ra chậm trễ và gặp nhiều khó khăn, các biến chứng dễ xuất hiện.

Dấu hiệu nhận biết còi xương thể bụ bẫm

Để nhận biết bệnh còi xương thể bụ bẫm, phụ huynh có thể dựa vào những dấu hiệu được liệt kê dưới đây:

Tăng cân đều đặn nhưng chiều cao chậm phát triển
Tóc rụng nhiều tạo thành hình vành khăn
Chậm mọc răng hoặc/ và dị dạng răng
Khung xương kém phát triển khiến vòng đầu phát triển hơn vòng ngực
Ngoại hình tròn trịa
Chân vòng kiềng hoặc đi chữ bát
Thường xuyên bị co giật, ngất xỉu do hạ calci máu.

Dấu hiệu nhận biết còi xương thể bụ bẫm — Tăng cân đều đặn nhưng chiều cao chậm phát triển là dấu hiệu nhận biết bệnh còi xương thể bụ bẫm

Nguyên nhân gây còi xương thể bụ bẫm

Thiếu vitamin D, canxi hoặc phốt pho nghiêm trọng và kéo dài là nguyên nhân chính gây còi xương thể bụ bẫm. Tình trạng thiếu chất thường xảy ra do:

Không thường xuyên phơi nắng khiến trẻ kém hấp thụ vitamin D
Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng
Sữa mẹ không đủ canxi, vitamin D và lượng phốt pho cần thiết
Trẻ không được bú mẹ đầy đủ
Chế độ ăn uống không cân đối, quá nhiều chất đạm hoặc quá mặn khiến hàm lượng vitamin D trong cơ thể bị đào thải qua nước tiểu
Rối loạn chuyển hóa do trẻ ăn dặm quá sớm làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Điều này khiến tình trạng hấp thụ canxi bị ức chế dẫn đến thiếu hụt canxi nghiêm trọng.
Khó hấp thụ vitamin D do một số bệnh lý như xơ nang, viêm đường ruột, bệnh Celiac

Ngoài ra những trẻ có cân nặng dư thừa thường có nhu cầu vitamin D, phốt pho và canxi cao hơn so với thông thường. Bởi khung xương của trẻ cần được bổ sung dinh dưỡng để phát triển và phù hợp hơn với cơ thể, tăng khả năng chống đỡ cơ thể mập mạp. Khi không được bổ sung dinh dưỡng hợp lý, hệ thống xương sẽ kém phát triển và chịu nhiều gánh nặng.

Bệnh còi xương thể bụ bẫm có nguy hiểm không?

Bệnh còi xương thể bụ bẫm cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bởi nếu diễn ra lâu ngày, bệnh lý này có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng sau:

Tiêu chảy
Viêm phổi
Suy dinh dưỡng
Các bệnh cơ xương khớp
Thoái hóa khớp
Gù cột sống, vẹo cột sống
Tăng nguy cơ gãy xương
Hẹp khung chậu ảnh hưởng đến việc sinh nở sau này
Thay đổi dáng đi

Chẩn đoán còi xương thể bụ bẫm

Thông thường bác sĩ sẽ kiểm tra tiền sử bệnh và tiến hành thăm khám trước khi cận lâm sàng. Điều này giúp xác định các dấu hiệu bất thường và yếu tố nguy cơ. Sau đó nhiều kỹ thuật dưới đây sẽ được chỉ định để đánh giá mức độ nghiêm trọng của chứng còi xương cùng các bệnh lý tiềm ẩn (nếu có).

Chụp X-quang: Đây là kỹ thuật thường được chỉ định trong chẩn đoán bệnh còi xương. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ kiểm tra những bất thường của các xương ở lồng ngực, xương chậu, hộp sọ, chân, tay… Từ đó đánh giá sự mở rộng của các vùng vôi hóa, dị tật của xương…
Quét mật độ xương: Để đánh giá chất lượng xương cũng như xác định tình trạng yếu, mềm của xương, quét mật độ xương có thể được chỉ định.
Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có tác dụng kiểm tra nồng độ calci và phốt pho trong huyết thanh. Từ đó xác định sự thiếu hụt khoáng chất, sự mở rộng của các chi và khớp.

Chụp X-quang giúp đánh giá sự mở rộng của các vùng vôi hóa, dị tật của xương… do bệnh còi xương bụ bẫm

Phương pháp điều trị còi xương thể bụ bẫm

Để điều trị còi xương thể bụ bẫm, phụ huynh cần cho trẻ bổ sung đủ vitamin và khoáng chất cần thiết theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Dưới đây là những biện pháp giúp bổ sung dinh dưỡng và điều trị bệnh hiệu quả.

1. Bú sữa mẹ

Ngay trong nửa đầu giờ sau khi sinh, mẹ cần cho trẻ bú sữa để tận dụng sữa non. Sau đó cho trẻ duy trì bú sữa mẹ liên tục cho đến khi trẻ được 18 đến 24 tháng tuổi. Trong thời gian này, mẹ cần đảm bảo ăn uống đủ chất, đáp ứng đủ nhu cầu vitamin D, canxi và phốt pho cho cơ thể để tăng chất lượng của sữa.

Trẻ chỉ nên ăn dặm sau 6 tháng tuổi. Tuy nhiên trong khoảng thời gian ăn dặm, mẹ cần đảm bảo cho trẻ bú đủ 300ml sữa mẹ/ ngày. Đồng thời tăng cường bổ sung cho trẻ những loại thực phẩm lành mạnh và giàu canxi như cá hồi, tôm, cua, các loại rau xanh, các loại hạt, đậu…

2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Trong chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ, mẹ cần lựa chọn những loại thực phẩm có khả năng cung cấp đủ vitamin D, canxi, phốt pho và nhiều khoáng chất tốt cho xương khác. Bởi sự thiếu hụt những thành phần này chính là nguyên nhân gây bệnh. Mặt khác, việc bổ sung đủ vitamin D và canxi sẽ giúp hệ xương khớp mau chóng phục hồi độ chắc khỏe, khung xương phát triển nhanh, giảm nguy cơ gãy xương, dị dạng và nhiều vấn đề nghiêm trọng khác.

Ngoài ra thực đơn ăn uống mỗi ngày của trẻ không được thiếu dầu mỡ. Nguyên nhân là do vitamin D tan trong dầu. Khi đưa đồng thời hai chất này vào cơ thể, vitamin D sẽ được hấp thu và chuyển hóa dễ dàng hơn. Đối với những trường hợp không thêm dầu mỡ vào món ăn, bệnh còi xương thể bụ bẫm của trẻ sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh những loại thực phẩm nên bổ sung, phụ huynh cần tránh cho trẻ ăn quá nhiều chất đạm hoặc ăn quá mặn. Bởi điều này sẽ khiến hàm lượng vitamin D trong cơ thể bị đào thải qua nước tiểu. Từ đó gây ra tình trạng thiếu hụt dưỡng chất và khiến bệnh còi xương trở nên nghiêm trọng hơn.

Tham khảo thêm: Dinh Dưỡng Cho Trẻ Bị Còi Xương – Chế Độ Ăn Chuẩn

Thiết lập chế độ dinh dưỡng hợp lý là phương pháp điều trị bệnh còi xương thể bụ bẫm nhanh và hiệu quả

3. Tắm nắng mỗi ngày

Để tăng hấp thụ vitamin D giúp phòng ngừa và điều trị bệnh còi xương thể bụ bẫm, phụ huynh nên cho trẻ tắm nắng mỗi ngày (trước 9 giờ sáng). Các nghiên cứu cho thấy, tiền chất vitamin D là 7-dehydro-cholesterol nằm dưới da. Khi được ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp 7-dehydro-cholesterol sẽ được hoạt hóa bởi tia tử ngoại và hình thành vitamin D.

Sau khi được cung cấp vitamin D với lượng vừa đủ, hàm lượng canxi và phốt pho trong máu sẽ được điều hòa. Điều này giúp cơ thể dễ dàng hơn trong việc hấp thụ và chuyển hóa các khoáng chất, tăng chất lượng cho xương và điều trị còi xương hiệu quả.

Cho trẻ tắm nắng sáng cần lưu ý:

Tắm nắng sáng trước 9 giờ để đảm bảo an toàn cho trẻ.
Chỉ nên cho trẻ tắm nắng từ 10 – 30 phút.
Hạn chế cho trẻ mặc nhiều áo quần khi tắm nắng vì điều này sẽ làm ảnh hưởng đến tác dụng điều trị do ánh nắng mặt trời không thể chiếu trực tiếp lên da.

4. Dùng thuốc trị còi xương

Thuốc trị còi xương có thể được dùng phối hợp với chế độ dinh dưỡng ở những trường hợp nghiêm trọng, không thể bổ sung đủ thành phần dinh dưỡng cần thiết thông qua thực phẩm. Những loại thuốc này có khả năng cung cấp vitamin và các khoáng chất cần thiết với liều lượng thích hợp. Từ đó giúp cải thiện bệnh còi xương, duy trì sự phát triển bình thường của khung xương và ngăn biến chứng.

Tuy nhiên thuốc chỉ được dùng khi cần thiết, có thông tin chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Mặt khác, thuốc phải được dùng đúng liều, đúng hướng dẫn. Bởi việc sử dụng thuốc bừa bãi, tăng/ giảm liều dùng có thể làm ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Đồng thời làm phát sinh các biến chứng như sỏi thận, sỏi niệu, tăng calci huyết, tăng calci niệu…

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, bệnh còi xương thể bụ bẫm có thể được điều trị bằng những loại thuốc sau:

Thuốc Calcinol: Thuốc này phù hợp với những trẻ bị còi xương thể bụ bẫm do một số rối loạn liên quan đến kháng vitamin D, chế độ ăn uống thiếu vitamin D và canxi. Mỗi viên thuốc chứa 180mg nguyên tố calci, 250 UI Cholecalciferol (vitamin D3) và 50mg Magnésium hydroxyde. Việc sử dụng thuốc có thể giúp trẻ bổ sung dinh dưỡng cần thiết và sớm khắc phục bệnh.
Thuốc Ergocalciferol: Thuốc Ergocalciferol thường được chỉ định cho những bệnh nhân bị loãng xương thể bụ bẩm do rối loạn chuyển hóa hoặc thiếu dinh dưỡng, còi xương kháng vitamin D liên kết X, còi xương do phụ thuộc vitamin D, hạ phosphat trong máu, hạ calci huyết thứ phát hoặc do thận. Thuốc có tác dụng cung cấp vitamin D2 giúp cải thiện bệnh.
Thuốc Aquadetrim: Thuốc Aquadetrim có tác dụng cung cấp Cholecalciferol (Vitamin D3). Từ đó tăng hấp thụ và chuyển hóa calci, phosphat của cơ thể, giúp khung xương phát triển nhanh và chắc khỏe, đẩy lùi bệnh còi xương ở trẻ sinh non và trẻ em.

Lưu ý các thuốc trị còi xương đều có khả năng gây tác dụng phụ. Do đó cần thận trọng khi dùng thuốc cho trẻ. Thuốc phải được dùng đúng liều và đúng thời gian. Tuyệt đối không dùng thuốc quá liều và kéo dài thời gian sử dụng.

Dùng thuốc trị còi xương khi cần thiết, có thông tin chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

5. Giảm cân

Những trẻ dư cân cần được áp dụng những biện pháp giảm cân khoa học. Bởi cân nặng và nhu cầu canxi trong cơ thể tỉ lệ thuận với nhau. Nếu không được bổ sung canxi hợp lý khi bị thừa cân, bệnh còi xương thể bụ bẫm sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.

Phòng ngừa bệnh còi xương thể bụ bẫm

Để phòng ngừa bệnh còi xương thể bụ bẫm, ba mẹ nên áp dụng những biện pháp sau:

Cho trẻ bú sữa mẹ ngay nửa giờ đầu sau sinh. Kéo dài thời gian bú mẹ đến 24 tháng.
Mẹ cần đảm bảo chế độ ăn uống đủ vitamin D và khoáng chất (đặc biệt là canxi, phốt pho) trong thời gian mang thai và sau khi sinh. Điều này giúp tăng chất lượng sữa mẹ.
Sinh non là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ còi xương ở trẻ em. Do đó mẹ cần tránh vận động nặng và ăn uống đủ để bảo vệ sức khỏe của trẻ.
Điều trị dứt điểm những bệnh lý khiến trẻ bị rối loạn chuyển hóa và giảm hấp thụ các chất dinh dưỡng. Cụ thể như viêm đường ruột, bệnh Celiac…
Đưa trẻ đến bệnh viện để khám sức khỏe định kỳ 6 tháng 1 lần. Điều này giúp sớm phát hiện bệnh lý. Đồng thời kiểm tra những dưỡng chất mà bé đang thiếu hụt để bổ sung kịp thời. Từ đó giúp trẻ phát triển tốt về tinh thần lẫn thể chất, trẻ khỏe mạnh.
Áp dụng những biện pháp giảm cân khoa học ở những trẻ bị thừa cân.
Trong thời gian nuôi con nhỏ, mẹ cần đảm bảo cung cấp đủ bốn nhóm dưỡng chất cho trẻ gồm tinh bột, chất béo, protein, vitamin và khoáng chất. Đặc biệt cần cho trẻ ăn nhiều loại thực phẩm có khả năng bổ sung các thành phần tốt cho sự phát triển khung xương như canxi, phốt pho, magie, vtamin D, kẽm… Ngoài ra chất xơ, vitamin K2 và chất béo cũng cần thiết để cải thiện hoạt động tiêu hóa, tăng khả năng điều hòa, hấp thụ và chuyển hóa các chất dinh dưỡng. Một số loại thực phẩm lành mạnh và giàu dinh dưỡng gồm cá hồi, tôm, cua, nấm, bông cải xanh, các loại rau lá xanh, các loại hạt, đậu, rau dền, sữa, sữa chua, phô mai…
Cho trẻ tắm nắng từ 10 – 30 phút mỗi ngày (trước 9 giờ sáng). Điều này giúp vitamin D được tổng hợp với hàm lượng vừa đủ. Từ đó tăng hấp thụ canxi và phốt pho, phòng ngừa bệnh còi xương thể bụ bẫm hiệu quả.

Cho trẻ tắm nắng từ 10 - 30 phút mỗi ngày — Cho trẻ tắm nắng từ 10 – 30 phút mỗi ngày giúp tổng hợp vitamin D, phòng ngừa bệnh còi xương thể bụ bẫm hiệu quả

Còi xương thể bụ bẫm là bệnh lý thường gặp nhưng khó phát hiện hơn so với những dạng còi xương khác. Điều này khiến quá trình điều trị thường diễn ra chậm trễ, bệnh nhi dễ gặp biến chứng. Vì thế, ba mẹ nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe của trẻ, đến bệnh viện và điều trị ngay khi có dấu hiệu bất thường. Ngoài ra phụ huynh cũng cần tuân thủ các nguyên tắc chữa bệnh của bác sĩ để sớm khắc phục bệnh lý ở trẻ.

Tham khảo thêm:
10 Sữa Tốt Cho Trẻ Bị Còi Xương, Bổ Sung Dinh Dưỡng
10 Địa Chỉ Khám Còi Xương Cho Trẻ Tốt Nhất Hiện Nay